DOI Artikel:
Mędrek, Henryk: Typ Pięknej Madonny z Krumlowa w polskiej plastyce pierwszej połowy XV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36973#0088
56
HENRYK MĘDREK
a przede wszystkim fałd misowych na fartuchowatym płaszczu, pozwala
uznać obiekt za manierystyczny, podobnie jak figurę Madonny z kościoła
św. Katarzyny w Gdańsku, która w przeciwieństwie do omawianej nie
zachowuje charakterystycznego obrotowego ruchu, a cechuje ją spokój
i statyka. Rzeźba z Gdańska poprzez układ fałd jak również amforowaty
kształt przypomina figurę z Brudzewa, jednak cięcia fałd są tu bardziej
ostre i suche. Clasen sugeruje, iż twórca jej działał pod wpływem Mistrza
Pięknej Madonny Gdańskiej, a pochodził z kręgu warsztatowego Mistrza
Ołtarza św. Michała 40.
Graficzny sposób ornamentacji, jaki dochodzi do głosu w tym obiek-
cie, spotęgowany został w figurze Madonny ze Żmijewa 41, będącej mimo
pewnych różnic formalnych (zmiana ujęcia Dzieciątka, które dodano
prawdopodobnie później) typowym przykładem schyłkowej fazy rzeźb
tej grupy (ił. 9). Układ fałd rzeźby Żmijewskiej, zaproponowany przez
jej twórcę, nie wiąże się w organiczną całość z postacią, lecz stanowi
abstrakcyjny ornament, bardzo graficzny i nie odpowiadający wewnętrz-
nej strukturze dzieła.
Dokonując przeglądu obiektów niniejszej grupy, nie sposób nie zau-
ważyć rozwoju formalnego i stylistycznego, jaki się w niej dokonał, po-
cząwszy od figury z Opola aż do rzeźby ze Żmijewa. W obu wypadkach
obiekty zachowują nadmierną ornamentację, zbliżającą układ ich szat
do abstrakcyjnego, graficznego rozrysu, podyktowanego w obu dziełach
odmiennymi względami. W pierwszym wypadku tradycjami rzeźby
XIV-wiecznej, w drugim zaś manierą stylową prowadzącą do1 coraz to
większej graficzności linii i rozbicia bryły.
Rzeźby wypełniające okres powstania tych obiektów wyraźnie nakre-
ślają nam linię rozwojową całej grupy, począwszy od przejścia z form
XIV-wiecznych do bardziej blokowego ujęcia rzeźby z Nysy poprzez
coraz większe rozbudowanie formy wszerz aż do kształtu amfory, co
w pełni wykształcone zostało w takich dziełach, jak Madonna z Brudze-
wa, z Kazimierza itp. Począwszy od rzeźby z Jastrząbki Nowej następuje
zmanierowanie formy wyrażone bądź przez nienaturalny ruch postaci,
bądź spotęgowanie układu draperii, przy jednoczesnej dużej ornamen-
tacji, aż do przejścia w formy skostniałe i graficzne.
Grupa II — yimperska (ił. 10-15). Rzeźby tej grupy przej-
mują od swego pierwowzoru układ fałd misowych flankowany po bokach
dwoma festonami fałd rurkowych, zluzowaną fałdę agrafową oraz usy-
tuowanie Dzieciątka w pozycji siedzącej. Różnice widoczne są niekiedy
w ujęciu zluzowanej fałdy agrafowej, która w niektórych wypadkach
40 Op. cit., s. 3012, il. >194.
41 Ibid., il. 207.
HENRYK MĘDREK
a przede wszystkim fałd misowych na fartuchowatym płaszczu, pozwala
uznać obiekt za manierystyczny, podobnie jak figurę Madonny z kościoła
św. Katarzyny w Gdańsku, która w przeciwieństwie do omawianej nie
zachowuje charakterystycznego obrotowego ruchu, a cechuje ją spokój
i statyka. Rzeźba z Gdańska poprzez układ fałd jak również amforowaty
kształt przypomina figurę z Brudzewa, jednak cięcia fałd są tu bardziej
ostre i suche. Clasen sugeruje, iż twórca jej działał pod wpływem Mistrza
Pięknej Madonny Gdańskiej, a pochodził z kręgu warsztatowego Mistrza
Ołtarza św. Michała 40.
Graficzny sposób ornamentacji, jaki dochodzi do głosu w tym obiek-
cie, spotęgowany został w figurze Madonny ze Żmijewa 41, będącej mimo
pewnych różnic formalnych (zmiana ujęcia Dzieciątka, które dodano
prawdopodobnie później) typowym przykładem schyłkowej fazy rzeźb
tej grupy (ił. 9). Układ fałd rzeźby Żmijewskiej, zaproponowany przez
jej twórcę, nie wiąże się w organiczną całość z postacią, lecz stanowi
abstrakcyjny ornament, bardzo graficzny i nie odpowiadający wewnętrz-
nej strukturze dzieła.
Dokonując przeglądu obiektów niniejszej grupy, nie sposób nie zau-
ważyć rozwoju formalnego i stylistycznego, jaki się w niej dokonał, po-
cząwszy od figury z Opola aż do rzeźby ze Żmijewa. W obu wypadkach
obiekty zachowują nadmierną ornamentację, zbliżającą układ ich szat
do abstrakcyjnego, graficznego rozrysu, podyktowanego w obu dziełach
odmiennymi względami. W pierwszym wypadku tradycjami rzeźby
XIV-wiecznej, w drugim zaś manierą stylową prowadzącą do1 coraz to
większej graficzności linii i rozbicia bryły.
Rzeźby wypełniające okres powstania tych obiektów wyraźnie nakre-
ślają nam linię rozwojową całej grupy, począwszy od przejścia z form
XIV-wiecznych do bardziej blokowego ujęcia rzeźby z Nysy poprzez
coraz większe rozbudowanie formy wszerz aż do kształtu amfory, co
w pełni wykształcone zostało w takich dziełach, jak Madonna z Brudze-
wa, z Kazimierza itp. Począwszy od rzeźby z Jastrząbki Nowej następuje
zmanierowanie formy wyrażone bądź przez nienaturalny ruch postaci,
bądź spotęgowanie układu draperii, przy jednoczesnej dużej ornamen-
tacji, aż do przejścia w formy skostniałe i graficzne.
Grupa II — yimperska (ił. 10-15). Rzeźby tej grupy przej-
mują od swego pierwowzoru układ fałd misowych flankowany po bokach
dwoma festonami fałd rurkowych, zluzowaną fałdę agrafową oraz usy-
tuowanie Dzieciątka w pozycji siedzącej. Różnice widoczne są niekiedy
w ujęciu zluzowanej fałdy agrafowej, która w niektórych wypadkach
40 Op. cit., s. 3012, il. >194.
41 Ibid., il. 207.