DOI Artikel:
Wzorek, Józef: Oprawy relikwii drzewa krzyża świętego w kościele oo. dominikanów w Lublinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36973#0103
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XIX, zeszyt 5 — 1971
JÓZEF WZOREK
OPRAWY RELIKWII DRZEWA KRZYŻA ŚWIĘTEGO
W KOŚCIELE OO. DOMINIKANÓW W LUBLINIE
Przechowywana z wielkim pietyzmem, otoczona od szeregu stuleci
po dzień dzisiejszy szczególnym kultem, relikwia drzewa Krzyża świę-
tego związana była nie tylko z kościołem dominikanów, lecz także złą-
czona z historią miasta, była ostoją dla mieszkańców w chwilach klęsk
żywiołowych, pożarów, grabieży, wojen lub osobistych nieszczęść.
Pod wpływem kultu świętej relikwii powstało szereg fundacji prawie
we wszystkich dziedzinach sztuk plastycznych w architekturze, malar-
stwie i rzemiośle artystycznym.
Większą część zabudowań kościoła dominikanów, wraz z wyposaże-
niem wnętrza, wznoszono w celu zbudowania jej godnego pomieszczenia,
często jako voturh za otrzymane łaski.
Kult relikwii wpłynął na utworzenie specjalnego bractwa Krzyża
świętego z odrębnymi nabożeństwami, zwyczajami, literaturą religijną,
litanią, godzinkami itp.
Od początku sprowadzenia relikwii do Lublina starano się szczegól-
nie, aby tak cenna i uważana za największą w świecie część drzewa
Krzyża świętego, była przyozdobiona w godną i należytą oprawę.
Te okoliczności nasuwają potrzebę szczegółowszego opracowania kilku
zabytków, powstałych pod wpływem kultu lubelskiej części drzewa
Krzyża świętego. Dotyczy to zwłaszcza dawnych opraw, których prze-
kazy ikonograficzne zachowały się do naszych czasów, oraz obecnej
oprawy i dwu zabytków związanych z kultem świętej relikwii. Należą
do nich pacyfikał z małą cząstką drzewa Krzyża świętego oraz wysokiej
klasy artystycznej tzw. wielka monstrancja. Zabytki te znajdują się do
dziś w kościele dominikanów w Lublinie. Wymienione dzieła można
związać z miejscowym warsztatem, co — wobec braku sygnowanych dzieł
złotniczych lubelskiego rzemiosła z XVII w. — może stanowić punkt
wyjścia do określenia poziomu artystycznego lubelskiego złotnictwa.
Tom XIX, zeszyt 5 — 1971
JÓZEF WZOREK
OPRAWY RELIKWII DRZEWA KRZYŻA ŚWIĘTEGO
W KOŚCIELE OO. DOMINIKANÓW W LUBLINIE
Przechowywana z wielkim pietyzmem, otoczona od szeregu stuleci
po dzień dzisiejszy szczególnym kultem, relikwia drzewa Krzyża świę-
tego związana była nie tylko z kościołem dominikanów, lecz także złą-
czona z historią miasta, była ostoją dla mieszkańców w chwilach klęsk
żywiołowych, pożarów, grabieży, wojen lub osobistych nieszczęść.
Pod wpływem kultu świętej relikwii powstało szereg fundacji prawie
we wszystkich dziedzinach sztuk plastycznych w architekturze, malar-
stwie i rzemiośle artystycznym.
Większą część zabudowań kościoła dominikanów, wraz z wyposaże-
niem wnętrza, wznoszono w celu zbudowania jej godnego pomieszczenia,
często jako voturh za otrzymane łaski.
Kult relikwii wpłynął na utworzenie specjalnego bractwa Krzyża
świętego z odrębnymi nabożeństwami, zwyczajami, literaturą religijną,
litanią, godzinkami itp.
Od początku sprowadzenia relikwii do Lublina starano się szczegól-
nie, aby tak cenna i uważana za największą w świecie część drzewa
Krzyża świętego, była przyozdobiona w godną i należytą oprawę.
Te okoliczności nasuwają potrzebę szczegółowszego opracowania kilku
zabytków, powstałych pod wpływem kultu lubelskiej części drzewa
Krzyża świętego. Dotyczy to zwłaszcza dawnych opraw, których prze-
kazy ikonograficzne zachowały się do naszych czasów, oraz obecnej
oprawy i dwu zabytków związanych z kultem świętej relikwii. Należą
do nich pacyfikał z małą cząstką drzewa Krzyża świętego oraz wysokiej
klasy artystycznej tzw. wielka monstrancja. Zabytki te znajdują się do
dziś w kościele dominikanów w Lublinie. Wymienione dzieła można
związać z miejscowym warsztatem, co — wobec braku sygnowanych dzieł
złotniczych lubelskiego rzemiosła z XVII w. — może stanowić punkt
wyjścia do określenia poziomu artystycznego lubelskiego złotnictwa.