DOI Artikel:
Wzorek, Józef: Oprawy relikwii drzewa krzyża świętego w kościele oo. dominikanów w Lublinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36973#0104
64
JOZEF WZOREK
LITERATURA I ŹRÓDŁA
Wymienione obiekty nie były przedmiotem w opracowaniach nauko-
wych historyków sztuki. Wzmianki o tych obiektach spotykamy tylko
w opracowaniach historycznych i literaturze dewocyjnej. Opracowane
zostały natomiast niektóre zabytki powstałe pod wpływem kultu świętej
relikwii, zwłaszcza kaplica Tyszkiewiczów oraz fresk ze sceną Sądu
ostatecznego.1
Najstarsze wzmianki o oprawach łączą się z opisem historii sprowa-
dzenia relikwii. Zawierają one też niekiedy opisy lub ilustracje opraw.
Pierwszym źródłem miała być zaginiona księga chórowa, pochodząca
rzekomo z r. 1432, opisująca wydarzenia związane z przywiezieniem
relikwii do Lublina.2 Księga ta musiała istnieć przynajmniej do 1532 r.,
gdyż na jej treści oparł M. Valerianus3 książeczkę dotyczącą historii
relikwii. W latach 1618—1620 powstało aż 5 wydań o- lubelskiej części
drzewa Krzyża świętego o charakterze dewocyjnym.4 Najbardziej wiary-
godną historię dotyczącą sprowadzenia relikwii do Lublina podaje J. Dłu-
gosz;5 treść tej historii pomijano aż do XIX w. Najobszerniejszym jednak
dziełem odnoszącym się do relikwii lubelskiej jest wydana w Lublinie
trzytomowa księga o. P. Ruszla.6 Autor ten zasługuje na szczególną
uwagę. Podaje bowiem wiele faktów odnoszących się do relikwii, któ-
rych niejednokrotnie był świadkiem. Dzieło jego, a zwłaszcza tom trzeci,
poświęcone jest wyłącznie lubelskiej części drzewa Krzyża świętego.
Publikacja ta cieszyła się dużym powodzeniem, o czym świadczą dalsze
jej edycje jeszcze w XVIII w.7 Wydanie pierwsze tego dzieła zilustro-
1 J. Kowalczyk. Architektoniczno-rzeźbiarskie dzieło Falconiego (kaplica
św. Krzyża przy kościele dominikanów). BHS 1962 nr 1 s. 27-43; S. Michalczuk.
Sąd ostateczny Tomasza Muszyńskiego w kościele dominikanów w Lublinie. „Rocz.
Hum.” T.13:1963 z. 4 s. 15-52.
2 Ks. K. Dębiński. Drzewo Krzyża świętego w kościele świętego Stani-
sława B. M. „Przegląd Katolicki”. Warszawa 1895 nr 33 nn. Autor zebrał bibliogra-
fię odnoszącą się do historii relikwii, s. 451.
3 Historia perbrevis quo pacto videlicet magna portio Crucis Christi in oppi-
dum Lublin peruenit, cyt. za: Dębiński, jw. s. 451.
4 Tamże.
5 Liber Beneficiorum Diocesis Cracouiensis. Kraików 1864 s. 460 n.
6 Skarb nigdy nieprzebrany Kościoła katolickiego Krzyż Pański o którym tu
są trzy księgi z Doktorów świętych historyków poważnych napisane przez księdza
Pawła Ruszla Pisma świętego Doktora Zakonu Kaznodziejskiego [...]. Lublin 1965,
drukarnia J. Wieczorkowicza.
7 Wydane w Częstochowie w r. 1725 oraz w Berdyczowie w 1767 pod tym sa-
mym tytułem z dodatkiem nowych cudów, dziejących się po śmierci autora. Wy-
danie berdyczowskie ilustrowane jest miedziorytami sygnowane przez Trockiewi-
cza. Są to ryciny wykonane z obrazów dominikańskich w Lublinie.
JOZEF WZOREK
LITERATURA I ŹRÓDŁA
Wymienione obiekty nie były przedmiotem w opracowaniach nauko-
wych historyków sztuki. Wzmianki o tych obiektach spotykamy tylko
w opracowaniach historycznych i literaturze dewocyjnej. Opracowane
zostały natomiast niektóre zabytki powstałe pod wpływem kultu świętej
relikwii, zwłaszcza kaplica Tyszkiewiczów oraz fresk ze sceną Sądu
ostatecznego.1
Najstarsze wzmianki o oprawach łączą się z opisem historii sprowa-
dzenia relikwii. Zawierają one też niekiedy opisy lub ilustracje opraw.
Pierwszym źródłem miała być zaginiona księga chórowa, pochodząca
rzekomo z r. 1432, opisująca wydarzenia związane z przywiezieniem
relikwii do Lublina.2 Księga ta musiała istnieć przynajmniej do 1532 r.,
gdyż na jej treści oparł M. Valerianus3 książeczkę dotyczącą historii
relikwii. W latach 1618—1620 powstało aż 5 wydań o- lubelskiej części
drzewa Krzyża świętego o charakterze dewocyjnym.4 Najbardziej wiary-
godną historię dotyczącą sprowadzenia relikwii do Lublina podaje J. Dłu-
gosz;5 treść tej historii pomijano aż do XIX w. Najobszerniejszym jednak
dziełem odnoszącym się do relikwii lubelskiej jest wydana w Lublinie
trzytomowa księga o. P. Ruszla.6 Autor ten zasługuje na szczególną
uwagę. Podaje bowiem wiele faktów odnoszących się do relikwii, któ-
rych niejednokrotnie był świadkiem. Dzieło jego, a zwłaszcza tom trzeci,
poświęcone jest wyłącznie lubelskiej części drzewa Krzyża świętego.
Publikacja ta cieszyła się dużym powodzeniem, o czym świadczą dalsze
jej edycje jeszcze w XVIII w.7 Wydanie pierwsze tego dzieła zilustro-
1 J. Kowalczyk. Architektoniczno-rzeźbiarskie dzieło Falconiego (kaplica
św. Krzyża przy kościele dominikanów). BHS 1962 nr 1 s. 27-43; S. Michalczuk.
Sąd ostateczny Tomasza Muszyńskiego w kościele dominikanów w Lublinie. „Rocz.
Hum.” T.13:1963 z. 4 s. 15-52.
2 Ks. K. Dębiński. Drzewo Krzyża świętego w kościele świętego Stani-
sława B. M. „Przegląd Katolicki”. Warszawa 1895 nr 33 nn. Autor zebrał bibliogra-
fię odnoszącą się do historii relikwii, s. 451.
3 Historia perbrevis quo pacto videlicet magna portio Crucis Christi in oppi-
dum Lublin peruenit, cyt. za: Dębiński, jw. s. 451.
4 Tamże.
5 Liber Beneficiorum Diocesis Cracouiensis. Kraików 1864 s. 460 n.
6 Skarb nigdy nieprzebrany Kościoła katolickiego Krzyż Pański o którym tu
są trzy księgi z Doktorów świętych historyków poważnych napisane przez księdza
Pawła Ruszla Pisma świętego Doktora Zakonu Kaznodziejskiego [...]. Lublin 1965,
drukarnia J. Wieczorkowicza.
7 Wydane w Częstochowie w r. 1725 oraz w Berdyczowie w 1767 pod tym sa-
mym tytułem z dodatkiem nowych cudów, dziejących się po śmierci autora. Wy-
danie berdyczowskie ilustrowane jest miedziorytami sygnowane przez Trockiewi-
cza. Są to ryciny wykonane z obrazów dominikańskich w Lublinie.