DOI Artikel:
Surdacka, Anna: Galicyjska nafta i ... nowoczesna tkanina: o Eleonorze Plutyńskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36969#0060
42
ANNA SURDACKA
nowski i Norbert Okołowicz utworzyli w Krakowie „pierwszą katedrę
zmierzającą do odrodzenia barwienia wełny barwnikami naturalnymi, re-
konstruując około 100 recept dawnych” 9. Barwienie wełny kilimowej wy-
ciągami naturalnymi wprowadzono z początkiem naszego stulecia w nie-
licznych pracowniach, m. in. w „Tarkosie” w Zakopanem 1922 r., a także
we wspomnianym Komarnie. Podsumowaniem pierwszych prób, które
przeprowadzono z batikami, była książka N. Okołowicza O farbowaniu
batiku 10.
Dom rodzinny Plutyńskiej odzwierciedlał specyficzną atmosferę
Lwowa, zapewniając jej obcowanie z tym, co było dla niego najbardziej
charakterystyczne i najwartościowsze. Ojciec — Stanisław Prus-Szcze-
panowski 1846—1900 11 — był posłem do Sejmu Krajowego i pionierem
przemysłu naftowego, a członkowie „wielkiej” rodziny, obejmującej rody
spokrewnione i spowinowacone (Pawlikowscy, Wolscy, Smoluchowscy, Ja-
reccy), reprezentowali rozmaite dziedziny sztuki i nauki.
Ton życiu rodzinnemu Szczepanowskich nadawał ojciec (ił. 1). Zanim
osiadł w Galicji i związał się z Heleną Wolską12, odbył studia inżynieryj-
ne na politechnice wiedeńskiej, już wówczas działając w studenckiej
komisji ekonomicznej; pasjonował się geologią. W latach 1868—1879
jeździł po Europie i przez dłuższy czas będąc sekretarzem dyrektora
angielskiej sekcji handlowej India Office, poznał metody sprawnej or-
ganizacji przemysłu. Powrócił w rodzinne strony ojca swego Jana Wła-
dysława Szczepanowskiego, aby następnie pogłębić studia w Instytucie
następnie w Szkole Instruktorów Tkactwa na Tamce w Warszawie (S. I. Witkie-
wicz. Teoria Antoniego Buszka i pewne wątpliwości co do niej w kwestii odrodze-
nia sztuki czystej. W: Szkice estetyczne. Kraków 1922 s. 112-137.
9 L. Kintopf. Wstęp. W: Sztuka tkacka w Polsce dawna i współczesna (dział
noicoczesny) VII-X 1938 Warszawa Instytut Propagandy Sztuki. Wyd. 2. Warszawa
1938.
10 Warszawa 1925. Książka była reakcją na artykuł J. Dolińskiego (Barwniki
sztuczne czy naturalne. „Rzeczy Piękne” 5:1925 z. 6-8 s. 151-152), gdzie autor wy-
stąpił z fanatyczną gloryfikacją barwników sztucznj^ch.
Dekoracje „woskiem pisane” w Polsce wykonywano na jajkach wielkanocnych
i wyrobach z drewna. Na zastosowanie tej techniki do dekoracji tkanin mogła mieć
wpływ książka M. Siedleckiego (1873-1940, profesora zoologii, brat malarza Fran-
ciszka) Jawa. Przyroda i sztuka. Uwagi z podróży (Kraków 1913), w której po raz
pierwszy w Polsce opisano technikę batiku. Wybór bibliografii podaje I. Huml (War-
sztaty krakowskie. Wrocław 1973).
11 S. Szczepanowski syn Jana Władysława, inżyniera melioracyjnego, uczestni-
ka spisków galicyjskich, i Wandy z Poplińskich, córki prof. Antoniego Poplińskiego,
pedagoga z kręgu marcinkowszczyków — Szczepanowscy, a zwłaszcza Poplińscy.
Por. M. M o 11 y. Przechadzki po mieście. Poznań 1888-1891 (wyd. 2. Warszawa 1957).
v~ H. z Wolskich Szczepanowska (1858-1920), córka Franciszka, notariusza, i Flo-
rentyny z Schatzlów, po ukończeniu seminarium nauczycielskiego uczyła we lwow-
skiej szkole pp. benedyktynek do 1881 r., w którym poślubiła S. Szczepanowskiego.
ANNA SURDACKA
nowski i Norbert Okołowicz utworzyli w Krakowie „pierwszą katedrę
zmierzającą do odrodzenia barwienia wełny barwnikami naturalnymi, re-
konstruując około 100 recept dawnych” 9. Barwienie wełny kilimowej wy-
ciągami naturalnymi wprowadzono z początkiem naszego stulecia w nie-
licznych pracowniach, m. in. w „Tarkosie” w Zakopanem 1922 r., a także
we wspomnianym Komarnie. Podsumowaniem pierwszych prób, które
przeprowadzono z batikami, była książka N. Okołowicza O farbowaniu
batiku 10.
Dom rodzinny Plutyńskiej odzwierciedlał specyficzną atmosferę
Lwowa, zapewniając jej obcowanie z tym, co było dla niego najbardziej
charakterystyczne i najwartościowsze. Ojciec — Stanisław Prus-Szcze-
panowski 1846—1900 11 — był posłem do Sejmu Krajowego i pionierem
przemysłu naftowego, a członkowie „wielkiej” rodziny, obejmującej rody
spokrewnione i spowinowacone (Pawlikowscy, Wolscy, Smoluchowscy, Ja-
reccy), reprezentowali rozmaite dziedziny sztuki i nauki.
Ton życiu rodzinnemu Szczepanowskich nadawał ojciec (ił. 1). Zanim
osiadł w Galicji i związał się z Heleną Wolską12, odbył studia inżynieryj-
ne na politechnice wiedeńskiej, już wówczas działając w studenckiej
komisji ekonomicznej; pasjonował się geologią. W latach 1868—1879
jeździł po Europie i przez dłuższy czas będąc sekretarzem dyrektora
angielskiej sekcji handlowej India Office, poznał metody sprawnej or-
ganizacji przemysłu. Powrócił w rodzinne strony ojca swego Jana Wła-
dysława Szczepanowskiego, aby następnie pogłębić studia w Instytucie
następnie w Szkole Instruktorów Tkactwa na Tamce w Warszawie (S. I. Witkie-
wicz. Teoria Antoniego Buszka i pewne wątpliwości co do niej w kwestii odrodze-
nia sztuki czystej. W: Szkice estetyczne. Kraków 1922 s. 112-137.
9 L. Kintopf. Wstęp. W: Sztuka tkacka w Polsce dawna i współczesna (dział
noicoczesny) VII-X 1938 Warszawa Instytut Propagandy Sztuki. Wyd. 2. Warszawa
1938.
10 Warszawa 1925. Książka była reakcją na artykuł J. Dolińskiego (Barwniki
sztuczne czy naturalne. „Rzeczy Piękne” 5:1925 z. 6-8 s. 151-152), gdzie autor wy-
stąpił z fanatyczną gloryfikacją barwników sztucznj^ch.
Dekoracje „woskiem pisane” w Polsce wykonywano na jajkach wielkanocnych
i wyrobach z drewna. Na zastosowanie tej techniki do dekoracji tkanin mogła mieć
wpływ książka M. Siedleckiego (1873-1940, profesora zoologii, brat malarza Fran-
ciszka) Jawa. Przyroda i sztuka. Uwagi z podróży (Kraków 1913), w której po raz
pierwszy w Polsce opisano technikę batiku. Wybór bibliografii podaje I. Huml (War-
sztaty krakowskie. Wrocław 1973).
11 S. Szczepanowski syn Jana Władysława, inżyniera melioracyjnego, uczestni-
ka spisków galicyjskich, i Wandy z Poplińskich, córki prof. Antoniego Poplińskiego,
pedagoga z kręgu marcinkowszczyków — Szczepanowscy, a zwłaszcza Poplińscy.
Por. M. M o 11 y. Przechadzki po mieście. Poznań 1888-1891 (wyd. 2. Warszawa 1957).
v~ H. z Wolskich Szczepanowska (1858-1920), córka Franciszka, notariusza, i Flo-
rentyny z Schatzlów, po ukończeniu seminarium nauczycielskiego uczyła we lwow-
skiej szkole pp. benedyktynek do 1881 r., w którym poślubiła S. Szczepanowskiego.