DOI Artikel:
Kulerski, Wiktor: Twórcy cyfrowanych okien z pogranicza Podhala i Zamagurza Spiskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36969#0080
58
WIKTOR KULERSKI
numeru ,,Roczników Humanistycznych”. Artykuł jest poświęcony ludziom,
którzy ów nowy rodzaj dekoracji domu stworzyli: przede wszystkim sa-
mym twórcom, a w pewnym stopniu także i odbiorcom, jako że w sztuce
ludowej bardziej aniżeli gdziekolwiek indziej uważani są za współtwór-
ców. Opracowanie to, niestety, uległo zniekształceniu wskutek dostosowa-
nia go do wymagań redakcyjnych. Spowodowały one ograniczenie liczby
przedstawionych sylwetek twórców do zaledwie 2, co pozbawiło je właś-
ciwego kontekstu, a ponadto w znacznej mierze zatarło obraz środowis-
ka, w którym ludzie ci działali i którego działaniu sami byli poddani. Rów-
nie drastyczne zmniejszenie liczby fotografii stało się powodem poprze-
stania na kilku tylko przykładach i uniemożliwiło należyte zilustrowanie
tekstu. Świadomość, iż jest to pierwsza publikacja dotycząca cyfrowa-
nych okien przemawia jednak za jej ogłoszeniem mimo okalczeń, jakim
uległa.
KIM SĄ TWÓRCY CYFROWANYCH OKIEN?
Określenie twórcy jest tu stosowane do wszystkich tych, którzy stwo-
rzyli choćby 1 cyfrowane okno lub 1 zespół takich okien, np. do jednej
kondygnacji ganku podhalańskiej chałupy czy do piętra pod dachem otwar-
tym, jakie często spotyka się na Zamagurzu.
Miano stolarza — używane bez przymiotnika ograniczającego — zacho-
wano wyłącznie dla tych, dla których stolarka stanowi dodatkowe źródło
dochodów ponawiających się okresowo.
Cyfrowane okna Białki, Czarnej Góry, Gronkowa i Gronia-Leśnicy wy-
szły z rąk co najmniej 72 twórców miejscowych, nie licząc zamieszku-
jących poza tymi wsiami. Dziełem ich są ponad 192 zespoły cyfrowanych
okien znajdujące się w nieco mniejszej liczbie domów, jako że niekiedy
w tym samym budynku kto inny wykonał okna parteru ganku, a kto inny
piętra. Jedynie 6 z podanej liczby znajduje się poza wymienionymi wsiami,
a nie wliczono w nią 13 zespołów wykonanych przez 8 stolarzy pochodzą-
cych z innych okolic. Nie jest to zestawienie pełne, twórcy bowiem kilku-
nastu zespołów — około 20 — pozostają nieznani. Znajdują się w tej liczbie
domy, których właściciele wyjechali lub zmarli, a pozostali członkowie ro-
dziny nie znają twórców okien; domy opuszczone lub co najwyżej pozosta-
wione pod opieką dalszych członków rodziny, często na domiar zamieszku-
jących gdzie indziej; domy do których właściciela, zatrudnionego w innych
stronach, nie udało się dotrzeć; wreszcie pewna liczba domów nie spraw-
dzonych, posiadających dekoracje tuzinkowe, będące jednymi z licznych
powtórzeń najczęściej spotykanych kompozycji złożonych z piesków, ogro-
dów i słońc w ich powszechnie przyjętej postaci.
Wśród wspomnianych ponad 70 twórców wyrzynań niełatwo przepro-
WIKTOR KULERSKI
numeru ,,Roczników Humanistycznych”. Artykuł jest poświęcony ludziom,
którzy ów nowy rodzaj dekoracji domu stworzyli: przede wszystkim sa-
mym twórcom, a w pewnym stopniu także i odbiorcom, jako że w sztuce
ludowej bardziej aniżeli gdziekolwiek indziej uważani są za współtwór-
ców. Opracowanie to, niestety, uległo zniekształceniu wskutek dostosowa-
nia go do wymagań redakcyjnych. Spowodowały one ograniczenie liczby
przedstawionych sylwetek twórców do zaledwie 2, co pozbawiło je właś-
ciwego kontekstu, a ponadto w znacznej mierze zatarło obraz środowis-
ka, w którym ludzie ci działali i którego działaniu sami byli poddani. Rów-
nie drastyczne zmniejszenie liczby fotografii stało się powodem poprze-
stania na kilku tylko przykładach i uniemożliwiło należyte zilustrowanie
tekstu. Świadomość, iż jest to pierwsza publikacja dotycząca cyfrowa-
nych okien przemawia jednak za jej ogłoszeniem mimo okalczeń, jakim
uległa.
KIM SĄ TWÓRCY CYFROWANYCH OKIEN?
Określenie twórcy jest tu stosowane do wszystkich tych, którzy stwo-
rzyli choćby 1 cyfrowane okno lub 1 zespół takich okien, np. do jednej
kondygnacji ganku podhalańskiej chałupy czy do piętra pod dachem otwar-
tym, jakie często spotyka się na Zamagurzu.
Miano stolarza — używane bez przymiotnika ograniczającego — zacho-
wano wyłącznie dla tych, dla których stolarka stanowi dodatkowe źródło
dochodów ponawiających się okresowo.
Cyfrowane okna Białki, Czarnej Góry, Gronkowa i Gronia-Leśnicy wy-
szły z rąk co najmniej 72 twórców miejscowych, nie licząc zamieszku-
jących poza tymi wsiami. Dziełem ich są ponad 192 zespoły cyfrowanych
okien znajdujące się w nieco mniejszej liczbie domów, jako że niekiedy
w tym samym budynku kto inny wykonał okna parteru ganku, a kto inny
piętra. Jedynie 6 z podanej liczby znajduje się poza wymienionymi wsiami,
a nie wliczono w nią 13 zespołów wykonanych przez 8 stolarzy pochodzą-
cych z innych okolic. Nie jest to zestawienie pełne, twórcy bowiem kilku-
nastu zespołów — około 20 — pozostają nieznani. Znajdują się w tej liczbie
domy, których właściciele wyjechali lub zmarli, a pozostali członkowie ro-
dziny nie znają twórców okien; domy opuszczone lub co najwyżej pozosta-
wione pod opieką dalszych członków rodziny, często na domiar zamieszku-
jących gdzie indziej; domy do których właściciela, zatrudnionego w innych
stronach, nie udało się dotrzeć; wreszcie pewna liczba domów nie spraw-
dzonych, posiadających dekoracje tuzinkowe, będące jednymi z licznych
powtórzeń najczęściej spotykanych kompozycji złożonych z piesków, ogro-
dów i słońc w ich powszechnie przyjętej postaci.
Wśród wspomnianych ponad 70 twórców wyrzynań niełatwo przepro-