DOI Artikel:
Kulerski, Wiktor: Twórcy cyfrowanych okien z pogranicza Podhala i Zamagurza Spiskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36969#0102
70
WIKTOR KULERSKI
rakterystyczne dla cyfrowanych okien. Motyw ten w postaci nie zmienio-
nej podchwycili i powtarzali później bracia Józef i Bronisław Rychtarczy-
kowie, a wzbogacony 3 promieniem środkowym i drugą poprzeczką, także
i inni twórcy wyrzynań z doliny Leśnicy.
W r. 1933 Kowol przeszedł kilkumiesięczną praktykę w warsztatach
stolarskich w Oświęcimiu, po czym wykonał dekoracje ganków zbudowa-
nego w tymże roku domu Władysława Liptaka w Groniu. Świeżo nabyte
umiejętności przejawiają się tam w nie spotykanej przedtem staranności
wykończenia. Ganki te mają profilowane ościeża ram i szczeblin okiennych
oraz identyczne obramowania płycin z dekoracją rzeźbiarską. Ponadto mia-
ły nie stosowane uprzednio i później zarzucone fazowanie niektórych kra-
wędzi wyrzynań oraz szczególny sposób ukrytego osadzenia ich w ramach
i szczeblinach, od czego następnie Wilczek także odszedł. Wklęsłe rzeźby
zdobiące płyciny nad- i podokienne oraz balkonowe do dziś wzbudzają po-
dziw. Z drugiej strony niektóre motywy — np. klinowe 16 oraz lilii naroż-
nych 17 — ujawniały związki z pochodzącymi z tego samego roku biał-
czańskimi gankami Józefa Fuksia Budzulina i Józefa Korkosza Świeca, któ-
re od początku zyskały sławę najstrojniej szych i najbardziej podziwia-
nych. Nowością wprowadzaną przez Kowola było połączenie motywu kli-
nowego nie z jednym, ale z parą łuków, co w ogólnym zarysie przypomina
serce przekreślone osią symetrii. Układ ten w niedługim czasie stał się
jednym z częściej używanych w dolinie Leśnicy i według wszelkiego praw-
dopodobieństwa przyczynił się do wystąpienia w oknach motywu parze-
nicy sercowatej.
W następnych swoich gankach Wilczek odszedł od poziomu wykonaw-
stwa, jaki pokazał w domu Liptaka, nie odrzucając delikatności ornamentu,
jaką w nim uzyskał, a nawet rozwijając ją dalej w niektórych z później-
szych prac. Nie zaprzestał poszukiwać coraz to nowych motywów zdobni-
czych i nowych układów kompozycyjnych, a także nowych szczegółów tech-
nicznych. Nieudane okna parterowego ganku Józefa Kopcia w Gronkowie
z r. 1940 były kolejnym krokiem na drodze odrzucania ograniczeń stylu za-
kopiańskiego, a szczególnie próbą wyciągnięcia wniosków z rozwiązań za-
stosowanych w oknach domu Liptaka. W najwcześniejszej pracy — okna
domu Kobylarczyka — stosunkowo stereotypowe ozdoby występowały tyl-
ko w górnych skrzydłach okien, jak jest to przyjęte w stylu zakopiańskim.
W domu Zagaty nowe, niezwykłe motywy znalazły się już w 2 pasach po-
niżej górnych ram, zarówno w górnych leżących skrzydłach, jak i w dol-
nych stojących. W domu Liptaka jeszcze zachowały się układy pasowe,
aczkolwiek ozdoby już przesłoniły całe otwory. W ganku Kopcia okna otrzy-
£'> Dwie proste rozbiegające się ku górze na kształt litery V. Niekiedy zamiast
prostych są to linie faliste.
Kształt zbliżony do kwiatu lilii przybrały zęby piesków-zastrzałów.
WIKTOR KULERSKI
rakterystyczne dla cyfrowanych okien. Motyw ten w postaci nie zmienio-
nej podchwycili i powtarzali później bracia Józef i Bronisław Rychtarczy-
kowie, a wzbogacony 3 promieniem środkowym i drugą poprzeczką, także
i inni twórcy wyrzynań z doliny Leśnicy.
W r. 1933 Kowol przeszedł kilkumiesięczną praktykę w warsztatach
stolarskich w Oświęcimiu, po czym wykonał dekoracje ganków zbudowa-
nego w tymże roku domu Władysława Liptaka w Groniu. Świeżo nabyte
umiejętności przejawiają się tam w nie spotykanej przedtem staranności
wykończenia. Ganki te mają profilowane ościeża ram i szczeblin okiennych
oraz identyczne obramowania płycin z dekoracją rzeźbiarską. Ponadto mia-
ły nie stosowane uprzednio i później zarzucone fazowanie niektórych kra-
wędzi wyrzynań oraz szczególny sposób ukrytego osadzenia ich w ramach
i szczeblinach, od czego następnie Wilczek także odszedł. Wklęsłe rzeźby
zdobiące płyciny nad- i podokienne oraz balkonowe do dziś wzbudzają po-
dziw. Z drugiej strony niektóre motywy — np. klinowe 16 oraz lilii naroż-
nych 17 — ujawniały związki z pochodzącymi z tego samego roku biał-
czańskimi gankami Józefa Fuksia Budzulina i Józefa Korkosza Świeca, któ-
re od początku zyskały sławę najstrojniej szych i najbardziej podziwia-
nych. Nowością wprowadzaną przez Kowola było połączenie motywu kli-
nowego nie z jednym, ale z parą łuków, co w ogólnym zarysie przypomina
serce przekreślone osią symetrii. Układ ten w niedługim czasie stał się
jednym z częściej używanych w dolinie Leśnicy i według wszelkiego praw-
dopodobieństwa przyczynił się do wystąpienia w oknach motywu parze-
nicy sercowatej.
W następnych swoich gankach Wilczek odszedł od poziomu wykonaw-
stwa, jaki pokazał w domu Liptaka, nie odrzucając delikatności ornamentu,
jaką w nim uzyskał, a nawet rozwijając ją dalej w niektórych z później-
szych prac. Nie zaprzestał poszukiwać coraz to nowych motywów zdobni-
czych i nowych układów kompozycyjnych, a także nowych szczegółów tech-
nicznych. Nieudane okna parterowego ganku Józefa Kopcia w Gronkowie
z r. 1940 były kolejnym krokiem na drodze odrzucania ograniczeń stylu za-
kopiańskiego, a szczególnie próbą wyciągnięcia wniosków z rozwiązań za-
stosowanych w oknach domu Liptaka. W najwcześniejszej pracy — okna
domu Kobylarczyka — stosunkowo stereotypowe ozdoby występowały tyl-
ko w górnych skrzydłach okien, jak jest to przyjęte w stylu zakopiańskim.
W domu Zagaty nowe, niezwykłe motywy znalazły się już w 2 pasach po-
niżej górnych ram, zarówno w górnych leżących skrzydłach, jak i w dol-
nych stojących. W domu Liptaka jeszcze zachowały się układy pasowe,
aczkolwiek ozdoby już przesłoniły całe otwory. W ganku Kopcia okna otrzy-
£'> Dwie proste rozbiegające się ku górze na kształt litery V. Niekiedy zamiast
prostych są to linie faliste.
Kształt zbliżony do kwiatu lilii przybrały zęby piesków-zastrzałów.