DOI Artikel:
Mikocki, Tomasz: Płytka z Hüfingen z przedstawieniem Matki Boskiej: przyczynek do badań wczesnochrześcijańskich zapożyczeń ikonograficznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37099#0010
6
TOMASZ MtKOCK)
jako Obu! lub enkolpionów. Ozdoby analogicznego kształtu (choć o innej dekoracji)
wchodziły w skład typowego stroju alamańskiego. Tak np. w Bulach odnaleziono
grób kobiety z około 650 r., w którym znajdowały się dwie okrągłe płytki o wiel-
kości zbliżonej do obiektów z Hufingen. Rekonstrukcja ubioru kobiety umiejscowią
jedną z nich w okołicy szyi — noszoną jako medalion uwiązany z dwóch stron za
otworki w blaszce. Druga płytka zawieszona była na pionowej szarfie przymocowa-
nej do paska^. Analogiczne umocowanie płytek z Hufingen wydaje się prawdopo-
dobne.
Płytka z wizerunkiem Matki Boskiej posiada dekorację w medalionie centralnym
otoczonym dość szerokim, gładkim brzegiem. W brzegu wykonano cztery pary
otworków rozmieszczonych symetrycznie na kształt krzyża, zgodnie z osią obrazu.
Przedstawienie figuralne otoczone jest trzema pasami ornamentów. W kolejności od
zewnątrz są to: krąg złożony z kulistych, wypukłych guzów; pas płaskich i niskich,
dość głęboko wklęsłych arkadek; sznur perełkowania. Symetryczną i hieratyczną
kompozycję figuralną stanowi siedząca na tronie Matka Boska z Dzieciątkiem na
kolanach. Matka Boska w nimbie głowę ma przykrytą welonem, ubrana jest w
długą tunikę. Podtrzymuje Dzieciątko w okolicy bioder. Widoczne spod tuniki bose
[?] stopy Marii, dość szeroko rozstawione, spoczywają na podnóżku — poduszce [?].
Dzieciątko siedzi frontalnie. Ubrane jest prawdopodobnie w tunikę i palłium. Prawą
ręką zgiętą w łokciu i podniesioną do piersi prawdopodobnie błogosławi; w lewej o
nieokreślonym położeniu trzyma jakiś przedmiot, może ewangełiarz w formie
kodeksu w kaboszonowej oprawie. Ma krótką fryzurę; symetryczne loki nad czołem
oraz wyraźnie wyodrębniony nimb. Tron, na którym siedzą, ma charakterystyczne
oparcie rozszerzające się na kształt liry o zakończeniach zakręconych do góry i
oparcia na ręce. Scenę z obu stron flankują dwa motywy, w których Fingerlin
rozpoznaje cyprysy'".
Płytka z Hufingen, powstała przed 6ł6 r., prezentuje samodzielny wizerunek
Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Pierwsze przedstawienia Marii w sztukach plasty-
cznych pojawiły się znacznie wcześniej. Dla nich ważną datę przełomową stanowi
rok 431 — Sobór w Efezie''. W początkowym okresie wizerunki Marii pojawiają się
tylko w przedstawieniach tematów związanych z młodym Chrystusem . Przedsta-
wienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem na kolanach zasadniczy swój układ zapo-
życzyły od analogicznych przedstawień pogańskich . We wczesnym okresie wystę-
^ R. Christtein. Dt'e Z/atHaHHgH. TrcAao/og/e eway M?ef:4fgen Fo&ay. Stuttgart 1978 s. 81
ryc. 55, 56.
Jw. s. 618.
" Por. G. A. Wellen. 77:eo?oA:o.y. F7ne &OHOgrap/a,ycAe /%Ma?:4/MMg a&r <7a.s OoUas/MaUerM/ a:
/ru/!ć'An'u/:'dFtT Zair. Utrecht-Antwerpen 1961 passim.
Tamże s. 11 u.
'3 Prawie w każdym kręgu kultury antycznej występują przedstawienia matki, czasem bogini
z dzieckiem (G. A. Snijder. Deybrma AfatrA catu /ą/atue yg&atM apaJaati^Moy 1920 n.v.) — w Egipcie
Izydy z Morusem, w Grecji Eos z Memnonem, A/agna A/a ter w Galii i Nadrenii (E. Neumann.
Great AfatAer. New York 1955; por. też I. H. Forsyth. 7%e DArone af
TOMASZ MtKOCK)
jako Obu! lub enkolpionów. Ozdoby analogicznego kształtu (choć o innej dekoracji)
wchodziły w skład typowego stroju alamańskiego. Tak np. w Bulach odnaleziono
grób kobiety z około 650 r., w którym znajdowały się dwie okrągłe płytki o wiel-
kości zbliżonej do obiektów z Hufingen. Rekonstrukcja ubioru kobiety umiejscowią
jedną z nich w okołicy szyi — noszoną jako medalion uwiązany z dwóch stron za
otworki w blaszce. Druga płytka zawieszona była na pionowej szarfie przymocowa-
nej do paska^. Analogiczne umocowanie płytek z Hufingen wydaje się prawdopo-
dobne.
Płytka z wizerunkiem Matki Boskiej posiada dekorację w medalionie centralnym
otoczonym dość szerokim, gładkim brzegiem. W brzegu wykonano cztery pary
otworków rozmieszczonych symetrycznie na kształt krzyża, zgodnie z osią obrazu.
Przedstawienie figuralne otoczone jest trzema pasami ornamentów. W kolejności od
zewnątrz są to: krąg złożony z kulistych, wypukłych guzów; pas płaskich i niskich,
dość głęboko wklęsłych arkadek; sznur perełkowania. Symetryczną i hieratyczną
kompozycję figuralną stanowi siedząca na tronie Matka Boska z Dzieciątkiem na
kolanach. Matka Boska w nimbie głowę ma przykrytą welonem, ubrana jest w
długą tunikę. Podtrzymuje Dzieciątko w okolicy bioder. Widoczne spod tuniki bose
[?] stopy Marii, dość szeroko rozstawione, spoczywają na podnóżku — poduszce [?].
Dzieciątko siedzi frontalnie. Ubrane jest prawdopodobnie w tunikę i palłium. Prawą
ręką zgiętą w łokciu i podniesioną do piersi prawdopodobnie błogosławi; w lewej o
nieokreślonym położeniu trzyma jakiś przedmiot, może ewangełiarz w formie
kodeksu w kaboszonowej oprawie. Ma krótką fryzurę; symetryczne loki nad czołem
oraz wyraźnie wyodrębniony nimb. Tron, na którym siedzą, ma charakterystyczne
oparcie rozszerzające się na kształt liry o zakończeniach zakręconych do góry i
oparcia na ręce. Scenę z obu stron flankują dwa motywy, w których Fingerlin
rozpoznaje cyprysy'".
Płytka z Hufingen, powstała przed 6ł6 r., prezentuje samodzielny wizerunek
Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Pierwsze przedstawienia Marii w sztukach plasty-
cznych pojawiły się znacznie wcześniej. Dla nich ważną datę przełomową stanowi
rok 431 — Sobór w Efezie''. W początkowym okresie wizerunki Marii pojawiają się
tylko w przedstawieniach tematów związanych z młodym Chrystusem . Przedsta-
wienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem na kolanach zasadniczy swój układ zapo-
życzyły od analogicznych przedstawień pogańskich . We wczesnym okresie wystę-
^ R. Christtein. Dt'e Z/atHaHHgH. TrcAao/og/e eway M?ef:4fgen Fo&ay. Stuttgart 1978 s. 81
ryc. 55, 56.
Jw. s. 618.
" Por. G. A. Wellen. 77:eo?oA:o.y. F7ne &OHOgrap/a,ycAe /%Ma?:4/MMg a&r <7a.s OoUas/MaUerM/ a:
/ru/!ć'An'u/:'dFtT Zair. Utrecht-Antwerpen 1961 passim.
Tamże s. 11 u.
'3 Prawie w każdym kręgu kultury antycznej występują przedstawienia matki, czasem bogini
z dzieckiem (G. A. Snijder. Deybrma AfatrA catu /ą/atue yg&atM apaJaati^Moy 1920 n.v.) — w Egipcie
Izydy z Morusem, w Grecji Eos z Memnonem, A/agna A/a ter w Galii i Nadrenii (E. Neumann.
Great AfatAer. New York 1955; por. też I. H. Forsyth. 7%e DArone af