Towarzystwo Naukowe <Lublin> / Wydział Historyczno-Filologiczny [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne (31.1983)

MOZAIKA ABSYDY BAZYLIKI ŚW. JANA NA LATERANIE

47

im

z dwiema bocznymi postaciami, Marią i Janem Chrzcicielem - tworzy motyw Deesis.
Deesis bierze swój początek z bizantyjskich hymnów liturgicznych, używanych po
soborze konstantynopolitańskim z 843 r. Do IX w. motyw ten nie jest uwzględniany
w ikonografii. Hoogewerff uważa więc, że niemożliwe jest, aby sposób przedstawienia
mozaiki pochodził z epoki konstantyńskiej. Nie może też być starszy od II poł. IX w.
Skłania go to także do mniemania, iż wymiana mozaiki miała miejsce między 900
a 1290 r. Te dwie daty dzielą prawie cztery wieki, w związku z czym autor pragnie
uściślić okres przeprowadzonych tego typu prac dokonujących przeglądu historii bazy-
liki i poszukując ewentualnych zleceniodawców.
Za pontyfikatu Stefana VI (896-899) kościół laterański został zniszczony „od
ołtarza do samych bram“ przez straszliwe trzęsienie ziemi. Po przypadkowych napra-
wach dopiero za Sergiusza III (904-911) zrekonstruowano pięć naw i odtworzono
dekorację. Istniejące tam jeszcze trzy napisy świadczą o zasięgu tych prac19. Najobszer-
niejszy z nich, po obu stronach ołtarza, zawiera m.in. wykaz cennych darów ofiarowa-
nych przez Sergiusza III - nie ma tam jednak wzmianki o nowej mozaice absydalnej20.
Wydaje się oczywiste, że nie ma tu mowy o jakimkolwiek przeoczeniu. Hoogewerff
oza ołtarzem - tzn. absyda -
ózeniu. W związku z tym Hoo-
jrekonstrukcyjne, miał również
- jego zdaniem - brak jakiejkol-
[II, jak i w ciągu całego X w.
astępnym stuleciu, tj. w XI w.,
ieli ochoty zajmować się sztuką
Irowadził z Lewantu mistrzów
[o kościoła św. Klemensa. Prace
Jio nowy kościół. Kilkanaście lat
. Marii na Zatybrzu, otrzymała
iSanta Marja Nuova na Forum
lik twierdzi Hoogewerff - sześć
n przypuszcza on, że mogły one
[tórego ponownie wydźwignięto
1143 r. do końca wieku aż pięt-
|e zwraca uwagi autora analizy,
lti, jako Innocenty III, który na
|i Paolo fuori le Mura) przezna-
mianka o tym pochodzi z listu
leckiego, pisanego 23 I 1218 r.21
zonego mistrza sztuki mozaiko-
pracowników, potrzebnych do
jw. Pawła. (Najwidoczniej pozo-
owanych rzemieślników). Osta-

przypuszcza w -
stanowiła jedy = co
gewerff wątpi, -
nakazać odno\ —
— C\l
wiek przesłani — ^
sztuka mozaik E

dekorację mo5 = ro
Romanum. St -
głównych post E
powstać po 11 E
sztukę mozaik E-
nastu, w tym <
W roku 11‘ =_
mozaikę absyc E &
czył znaczną s E
jego następcy, E"
Papież dziękuj E-^
wei, prosząc i< EL

J. Ciampii ~ cm
Regesta Ho —

n Ecclesiae vulgo vocantur, Roma 1570,
ictis, Romae 1693, s. 42-48.
:rff. II mosaico absidalr s. 306.