DOI article:
Iwaszkiewicz-Wronikowska, Bożena: Wokół tematyki titulusa Ekwicjusza - Sylwestra - Marcina
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27404#0017
WOKÓŁ TEMATYKI TITULUSA
15
na VI w. Przypuszcza się więc, że mamy tu do czynienia raczej z budowlą pub-
liczną, być może, sądząc na podstawie planu, pełniącą funkcje hali targowej41.
Budowla ta (dalej nazywać ją będziemy Halą) dopiero w VI w. zmieniła swój
charakter na skutek adaptacji, które przystosowały ją do nowej roli42.
Nie wydaje się przypadkowym zbiegiem okoliczności dokonanie tej adaptacji
w tym samym mniej więcej okresie, na jaki datuje się wybudowanie bazyliki
przez papieża Symmachusa. Sądzę, że słuszna jest hipoteza o przyłączeniu Hali
do bazyliki i podporządkowaniu jej w tym momencie celom kultowym43.
Skoro jednak odrzucamy identyfikację Hali z titulusem Ekwicjusza, a zarazem
wysuwamy przypuszczenie, że w pewnym momencie została ona połączona z ba-
zyliką, która, jak stwierdziliśmy wyżej, stanęła na miejscu tego titulusa, musimy
poszukać w pobliżu Hali śladów takiej budowli, która na początku IV w. mogła
pomieścić ufundowany przez Sylwestra titulus, a następnie znaleźć się pod ba-
zyliką symmachiańską lub w jej obrębie. Ślady takie istotnie znaleziono po-
między wschodnim murem Hali a zachodnią ścianą dzisiejszego kościoła S. Mar-
tino ai Monti44. Około 6,20 m na zachód od muru Hali, oddzielona pierwotnie
dziedzińcem45, biegnie zachodnia fasada budowli, którą (za Krautheimerem46)
nazywać będziemy "budowlą P". Widoczna jest tylko niewielka część tej fasady
(długości 7,15 m), pozostała natomiast część budowli P ukryta jest pod stojącą
na niej konstrukcją bazyliki S. Martino ai Monti. Na podstawie tak znikomych
danych trudno jest wyciągać daleko idące wnioski. Zanim dojdzie do badań
archeologicznych, które umożliwią zweryfikowanie naszych przypuszczeń, musimy
poprzestać na informacjach, jakich dostarcza drobiazgowa analiza zachowanych
i dostępnych szczątków murów, przeprowadzona przez Krautheimera i Corbet-
ta47. Wynika z niej, że budowla P jest nieco młodsza niż sąsiadująca z nią Hala
i może być datowana na późny III w.; że została poddana wielu przebudowom
w różnych okresach; że jedna z nich miała na celu połączenie budowli P z
Halą48, a ostatnia, która przypadła na w. IX, świadczy o ostatecznym
Por. Ward Perkins, dz. cyt., s. 90; D a v i s-W eyer, Emerick, dz. cyt., s. 10.
42 Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 104—108, 116—118, Davi s-W eyer,
Emerick, dz. cyt., s. 19.
43 Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 123: "When the church of St. Martin was built the
titulus Equitii either disappeared or was profoundly altered, and it may have been expedient to transfer
the prerogatives of that titulus to the six-bay structure, giving it the name of S. Silvestro".
44 Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 101 n.
45 Na planie Krautheimera oznaczony literą N — tamże, pl. III.
46 Tamże.
47
Tamże. Por. też Davi s-W eyer, Emerick, dz. cyt., s. 18 n.
48Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 103 n., 115 n.: dziedziniec między obiema budowla-
mi został przekryty, przez co utworzono pomieszczenie N, a dodanie u drzwi dwóch pilastrów nadało
wejściu monumentalny charakter. Zdaniem Davis-Weyer i Emerick (dz. cyt., s. 10) połączenie nastąpiło
15
na VI w. Przypuszcza się więc, że mamy tu do czynienia raczej z budowlą pub-
liczną, być może, sądząc na podstawie planu, pełniącą funkcje hali targowej41.
Budowla ta (dalej nazywać ją będziemy Halą) dopiero w VI w. zmieniła swój
charakter na skutek adaptacji, które przystosowały ją do nowej roli42.
Nie wydaje się przypadkowym zbiegiem okoliczności dokonanie tej adaptacji
w tym samym mniej więcej okresie, na jaki datuje się wybudowanie bazyliki
przez papieża Symmachusa. Sądzę, że słuszna jest hipoteza o przyłączeniu Hali
do bazyliki i podporządkowaniu jej w tym momencie celom kultowym43.
Skoro jednak odrzucamy identyfikację Hali z titulusem Ekwicjusza, a zarazem
wysuwamy przypuszczenie, że w pewnym momencie została ona połączona z ba-
zyliką, która, jak stwierdziliśmy wyżej, stanęła na miejscu tego titulusa, musimy
poszukać w pobliżu Hali śladów takiej budowli, która na początku IV w. mogła
pomieścić ufundowany przez Sylwestra titulus, a następnie znaleźć się pod ba-
zyliką symmachiańską lub w jej obrębie. Ślady takie istotnie znaleziono po-
między wschodnim murem Hali a zachodnią ścianą dzisiejszego kościoła S. Mar-
tino ai Monti44. Około 6,20 m na zachód od muru Hali, oddzielona pierwotnie
dziedzińcem45, biegnie zachodnia fasada budowli, którą (za Krautheimerem46)
nazywać będziemy "budowlą P". Widoczna jest tylko niewielka część tej fasady
(długości 7,15 m), pozostała natomiast część budowli P ukryta jest pod stojącą
na niej konstrukcją bazyliki S. Martino ai Monti. Na podstawie tak znikomych
danych trudno jest wyciągać daleko idące wnioski. Zanim dojdzie do badań
archeologicznych, które umożliwią zweryfikowanie naszych przypuszczeń, musimy
poprzestać na informacjach, jakich dostarcza drobiazgowa analiza zachowanych
i dostępnych szczątków murów, przeprowadzona przez Krautheimera i Corbet-
ta47. Wynika z niej, że budowla P jest nieco młodsza niż sąsiadująca z nią Hala
i może być datowana na późny III w.; że została poddana wielu przebudowom
w różnych okresach; że jedna z nich miała na celu połączenie budowli P z
Halą48, a ostatnia, która przypadła na w. IX, świadczy o ostatecznym
Por. Ward Perkins, dz. cyt., s. 90; D a v i s-W eyer, Emerick, dz. cyt., s. 10.
42 Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 104—108, 116—118, Davi s-W eyer,
Emerick, dz. cyt., s. 19.
43 Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 123: "When the church of St. Martin was built the
titulus Equitii either disappeared or was profoundly altered, and it may have been expedient to transfer
the prerogatives of that titulus to the six-bay structure, giving it the name of S. Silvestro".
44 Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 101 n.
45 Na planie Krautheimera oznaczony literą N — tamże, pl. III.
46 Tamże.
47
Tamże. Por. też Davi s-W eyer, Emerick, dz. cyt., s. 18 n.
48Krautheimer, Corbett, dz. cyt., s. 103 n., 115 n.: dziedziniec między obiema budowla-
mi został przekryty, przez co utworzono pomieszczenie N, a dodanie u drzwi dwóch pilastrów nadało
wejściu monumentalny charakter. Zdaniem Davis-Weyer i Emerick (dz. cyt., s. 10) połączenie nastąpiło