DOI Artikel:
Bulas, Ryszarda: Przejście przez Morze Czerwone w synagodze w Dura Europos (połowa III w.) jako Akedah narodu żydowskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27405#0012
8
RYSZARDA BULAS
kuje w tłumie kobiet, ktoś prowadzi za rękę dziecko. Wiełu ma szyje owinięte
torbami w formie wałków.
Mojżesz równy wysokością opisanemu monolitycznemu tłumowi Izraełitów
kroczy zamaszystym energicznyni krokiem. Zbłiża się do morza (jedna stopa stoi
już w morzu) z wyciągniętą nad głową ręką, dokonuje aktu rozdziełenia morza
(Wj 14, 21). Między nogami Mojżesza umieszczono napis w języku aramejskim:
"Mojżesz, który wyszedł z Egiptu i który rozdziełił morze"?.
Scena druga: Morze Czerwone ukazano jako szeroki wertykalny pas rozsze-
rzający się u góry i u dołu obrazu. Wizuałnie dziełi całą kompozycję na dwie
części. Wody wypełnione są tonącymi ludźmi i końmi. Niektórzy są nadzy^. Idąc
dałej, na drugim brzegu morza antytetycznie do opisanej wcześniej postaci
Mojżesza, ukazano powtórnie jego postać. Jest mniejszych rozmiarów, stoi przo-
dem do widza w pozie niema) statycznej z uniesioną nad wodami morza ręką.
Obok widnieje napis "Mojżesz". Ponad jego głową namalowano dłoń Yahwe.
Za płecami Mojżesza, na drugim płanie, biegną ciemne łinie, które łączą się
z grupą Izraełitów ukazanych nieco dałej na łewo. Izraełitów ukazano tym razem
mniej łiczebnie, widzimy jedynie rząd żołnierzy oraz dwunastu reprezentantów
pokołeń, którzy tym razem trzymają w prawej ręce chorągwie bądź tabłice umie-
szczone na długich kijach". Ponad Izraełitami widzimy ponownie dłoń Yahwe.
Wspomniane wyżej łinie wychodzą z morza i łączą się z grupą Izraełitów. To
płastyczne przedstawienie (znanej z targumu i midraszy) legendy o dwunastu
drogach bądź murach, którymi szło przez morze dwanaście pokołeń Jakuba'".
Opisane wyżej ełementy przedstawienia (ciemne pasy, mniejszych rozmiarów
Mojżesz, zmniejszona grupa Izraełitów oraz dwie dłonie Yahwe) proponuję
odczytać jako iłustrację kołejnego wydarzenia bibłijnego: momentu po cudownym
uratowaniu, odśpiewanie pieśni dziękczynnej (Wj 15, 1-21). Dłonie Yahwe sta-
nowią tutaj kłamrę, sugerują, że nałeży opisane ełementy połączyć w jedną
treściową całość. Wyrazem tej jedności są słowa z pieśni dziękczynnej: "[...]
Uwiełbiona jest potęga prawicy Twojej Panie. Prawica Twa, o Panie starła nie-
przyjaciół (15, 6) [...] Prawicę swą wyciągnąłeś i pożarła ich ziemia (15, 12).
Wiodłeś Twą łaską łud oswobodzony, przeprowadziłeś [go] Twą mocą w święte
Twe mieszkanie (15, 13)". Opisana scena znajduje się w tłe sceny następnej,
cudu w Mara (patrz rysunek).
? Tłumaczenie tekstów aramejskich cytuję za: M e s n i I du B u i s s o n, jw. s. 159.
" A. Perkins (77;e ,4rr o/Duro Europom. Oxford 1973 s. 60) tak opisuje Morze Czerwone: "Różno-
barwna woda, ciemnozielona z jasnymi odcieniami, czerwonobrązowe ciała dają efekt różnobarwnego
gobelinu w centrum przedstawienia".
' Tamże s. 39. Autorka sądzi, że element ten zapożyczony jest z opisu w Księdze Liczb (1, 52 i 2, 2-
33). Por. R o s t o v t z e f f, jw. s. 209 oraz D e k e r s, jw. s. 168.
Zob. de V a u x, jw. s. 384.
RYSZARDA BULAS
kuje w tłumie kobiet, ktoś prowadzi za rękę dziecko. Wiełu ma szyje owinięte
torbami w formie wałków.
Mojżesz równy wysokością opisanemu monolitycznemu tłumowi Izraełitów
kroczy zamaszystym energicznyni krokiem. Zbłiża się do morza (jedna stopa stoi
już w morzu) z wyciągniętą nad głową ręką, dokonuje aktu rozdziełenia morza
(Wj 14, 21). Między nogami Mojżesza umieszczono napis w języku aramejskim:
"Mojżesz, który wyszedł z Egiptu i który rozdziełił morze"?.
Scena druga: Morze Czerwone ukazano jako szeroki wertykalny pas rozsze-
rzający się u góry i u dołu obrazu. Wizuałnie dziełi całą kompozycję na dwie
części. Wody wypełnione są tonącymi ludźmi i końmi. Niektórzy są nadzy^. Idąc
dałej, na drugim brzegu morza antytetycznie do opisanej wcześniej postaci
Mojżesza, ukazano powtórnie jego postać. Jest mniejszych rozmiarów, stoi przo-
dem do widza w pozie niema) statycznej z uniesioną nad wodami morza ręką.
Obok widnieje napis "Mojżesz". Ponad jego głową namalowano dłoń Yahwe.
Za płecami Mojżesza, na drugim płanie, biegną ciemne łinie, które łączą się
z grupą Izraełitów ukazanych nieco dałej na łewo. Izraełitów ukazano tym razem
mniej łiczebnie, widzimy jedynie rząd żołnierzy oraz dwunastu reprezentantów
pokołeń, którzy tym razem trzymają w prawej ręce chorągwie bądź tabłice umie-
szczone na długich kijach". Ponad Izraełitami widzimy ponownie dłoń Yahwe.
Wspomniane wyżej łinie wychodzą z morza i łączą się z grupą Izraełitów. To
płastyczne przedstawienie (znanej z targumu i midraszy) legendy o dwunastu
drogach bądź murach, którymi szło przez morze dwanaście pokołeń Jakuba'".
Opisane wyżej ełementy przedstawienia (ciemne pasy, mniejszych rozmiarów
Mojżesz, zmniejszona grupa Izraełitów oraz dwie dłonie Yahwe) proponuję
odczytać jako iłustrację kołejnego wydarzenia bibłijnego: momentu po cudownym
uratowaniu, odśpiewanie pieśni dziękczynnej (Wj 15, 1-21). Dłonie Yahwe sta-
nowią tutaj kłamrę, sugerują, że nałeży opisane ełementy połączyć w jedną
treściową całość. Wyrazem tej jedności są słowa z pieśni dziękczynnej: "[...]
Uwiełbiona jest potęga prawicy Twojej Panie. Prawica Twa, o Panie starła nie-
przyjaciół (15, 6) [...] Prawicę swą wyciągnąłeś i pożarła ich ziemia (15, 12).
Wiodłeś Twą łaską łud oswobodzony, przeprowadziłeś [go] Twą mocą w święte
Twe mieszkanie (15, 13)". Opisana scena znajduje się w tłe sceny następnej,
cudu w Mara (patrz rysunek).
? Tłumaczenie tekstów aramejskich cytuję za: M e s n i I du B u i s s o n, jw. s. 159.
" A. Perkins (77;e ,4rr o/Duro Europom. Oxford 1973 s. 60) tak opisuje Morze Czerwone: "Różno-
barwna woda, ciemnozielona z jasnymi odcieniami, czerwonobrązowe ciała dają efekt różnobarwnego
gobelinu w centrum przedstawienia".
' Tamże s. 39. Autorka sądzi, że element ten zapożyczony jest z opisu w Księdze Liczb (1, 52 i 2, 2-
33). Por. R o s t o v t z e f f, jw. s. 209 oraz D e k e r s, jw. s. 168.
Zob. de V a u x, jw. s. 384.