DOI Artikel:
Noworyta-Kuklińska, Bożena: Protestantyzm i jego odbicie w sztuce sakralnej: na przykładzie epitafiów z kościoła Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27405#0049
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXX1X-XL zeszyt 4 - 1991-1992
BOŻENA NOWORYTA-KUKLIŃSKA
Lubłin
PROTESTANTYZM I JEGO ODBICIE W SZTUCE SAKRALNEJ
NA PRZYKŁADZIE EPITAFIÓW
Z KOŚCIOŁA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W GDAŃSKU
Kryzys Kościoła, jaki objawił się w Europie na początku XVI wieku, znalazł
swoje odzwierciedłenie na ziemiach połskich. Szczegółnie wcześnie idee refor-
macji płynące z Niemiec doiarły na Śłąsk i Pomorze. W Gdańsku okazały się
one kalałizotorem zaostrzających się stosunków społecznych. Nowe prądy przeni-
kały tu szybko i intensywnie - przywoziłi je synowie bogatych mieszczan studiu-
jący w Niemczech, a szczegółnie w Wittcnberdze', wędrowni czeladnicy, mary-
narze, kupieccy faktorzy i agenci, przybywały też wraz z korespondencją handło-
wą. Zarzuty podnoszone w Niemczech przeciw Kościołowi i hierarchii
duchownej znałazły w Gdańsku żywy oddźwięk".
Lata 1517-1526 były tu okresem wałk społcczno-połitycznych. Jednym z waż-
nych czynników sprzyjających szybkiej asymiłacji nowych prądów rełigijnych był
bardzo urozmaicony etnicznie skład narodowościowy obywatełi miasta. Poza
ludnością autochtoniczną pochodzenia słowiańskiego i pruskiego, mieszkałi w
Gdańsku również Niemcy, Poiacy z innych dzielnic kraju, Holendrzy, Fłamando-
wie, Szkoci, Szwedzi, Duńczycy, Angłicy i Francuzi. W środowisku tak bardzo
zróżnicowanym etnicznie, a przez to pozbawionym wspólnej tradycji i obycza-
jowości, poglądy religijne nie należały do nienaruszalnego depozytu wartości
odziedziczonych po minionych pokoleniach. Dlatego też zmiana przekonań w tej
dziedzinie nie natrafiała na opór i protest opinii społecznej.
* Udział młodzieży pruskiej w studiach w Wittenberdze omawia dokładnie w swoich dwóch opracowa-
niach H. Freytag: D/e Rez/e/ttłrtgert Daaz/gs za HJttertńerg ia ł/er Ze/ł ł/er Re/owtał/ort ("Zeitschrift des
Westpreussischen Geschichtsverein" 38:1898), D/e /'reazze/t atł/ł/er Da/rcr.s/tat Ik/rie/t/yerg artł/ ł//e rt/c/tł —
prełł.s\sEc/ie .Sc/m/cr IŁ/łłertńergy /rt /'rea.s.se/t wa /302-/602 (Leipzig 1902).
' Zob. M. B o g u c k a. Przeat/aay jpo/eczrte / u'a/A/ spo/ecz?to-/w//fyczr<e w YF / YT7 w. W: ///.sMr/a
f/ł/a/Ma. Red. E. Cieśłak. T. 2: /4.U-/Ó.U. Gdańsk 1982 s. 229, 230.
Tom XXX1X-XL zeszyt 4 - 1991-1992
BOŻENA NOWORYTA-KUKLIŃSKA
Lubłin
PROTESTANTYZM I JEGO ODBICIE W SZTUCE SAKRALNEJ
NA PRZYKŁADZIE EPITAFIÓW
Z KOŚCIOŁA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W GDAŃSKU
Kryzys Kościoła, jaki objawił się w Europie na początku XVI wieku, znalazł
swoje odzwierciedłenie na ziemiach połskich. Szczegółnie wcześnie idee refor-
macji płynące z Niemiec doiarły na Śłąsk i Pomorze. W Gdańsku okazały się
one kalałizotorem zaostrzających się stosunków społecznych. Nowe prądy przeni-
kały tu szybko i intensywnie - przywoziłi je synowie bogatych mieszczan studiu-
jący w Niemczech, a szczegółnie w Wittcnberdze', wędrowni czeladnicy, mary-
narze, kupieccy faktorzy i agenci, przybywały też wraz z korespondencją handło-
wą. Zarzuty podnoszone w Niemczech przeciw Kościołowi i hierarchii
duchownej znałazły w Gdańsku żywy oddźwięk".
Lata 1517-1526 były tu okresem wałk społcczno-połitycznych. Jednym z waż-
nych czynników sprzyjających szybkiej asymiłacji nowych prądów rełigijnych był
bardzo urozmaicony etnicznie skład narodowościowy obywatełi miasta. Poza
ludnością autochtoniczną pochodzenia słowiańskiego i pruskiego, mieszkałi w
Gdańsku również Niemcy, Poiacy z innych dzielnic kraju, Holendrzy, Fłamando-
wie, Szkoci, Szwedzi, Duńczycy, Angłicy i Francuzi. W środowisku tak bardzo
zróżnicowanym etnicznie, a przez to pozbawionym wspólnej tradycji i obycza-
jowości, poglądy religijne nie należały do nienaruszalnego depozytu wartości
odziedziczonych po minionych pokoleniach. Dlatego też zmiana przekonań w tej
dziedzinie nie natrafiała na opór i protest opinii społecznej.
* Udział młodzieży pruskiej w studiach w Wittenberdze omawia dokładnie w swoich dwóch opracowa-
niach H. Freytag: D/e Rez/e/ttłrtgert Daaz/gs za HJttertńerg ia ł/er Ze/ł ł/er Re/owtał/ort ("Zeitschrift des
Westpreussischen Geschichtsverein" 38:1898), D/e /'reazze/t atł/ł/er Da/rcr.s/tat Ik/rie/t/yerg artł/ ł//e rt/c/tł —
prełł.s\sEc/ie .Sc/m/cr IŁ/łłertńergy /rt /'rea.s.se/t wa /302-/602 (Leipzig 1902).
' Zob. M. B o g u c k a. Przeat/aay jpo/eczrte / u'a/A/ spo/ecz?to-/w//fyczr<e w YF / YT7 w. W: ///.sMr/a
f/ł/a/Ma. Red. E. Cieśłak. T. 2: /4.U-/Ó.U. Gdańsk 1982 s. 229, 230.