Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (53.2005)

150

JADWIGA KUCZYŃSKA

postać z księgą [?] (powtórzona dwa razy) oraz postać bez atrybutu (powtó-
rzona dwa razy). Postacie apostołów są większe od wykroju arkad. Głowa św.
Piotra wystaje poza arkadę, natomiast stopy św. Pawła kryją się w niszy.
Pozostałe trzy kwatery wypełniają tarcze herbowe z jednorożcem (również
w klejnocie) widocznym nad połową młyńskiego kamienia, ujęte bogatymi
labrami. Czaszę przy krawędzi górnej i u dołu opasują inskrypcje oddane
teksturą epigraficzną podobną do pisma używanego w kodeksach liturgicz-
nych. Górna: +In . nomine . sanct (a) e . et . individu(a)e . trinitatis .
patr(is . et . fili(i) . et . spiritus . sanci . amen . qui . crediderit . et
. baptisatus . fuerit . salvus . erit . ih(esu)s . xp(istus) . salus . Dolna:
. iste est aqva(e) . vita(e) . fons sa(n)cti sic . p(ote)stas b(e)n(e)dic(t)ione
fort(i)tudo fragi(li) (et) pio (homilii) rem(iss)i(on)e peccatoru(m). Na nodusie
umieszczona jest trzecia inskrypcja wykonana analogicznym pismem: m iod-
cns 1475. W inskrypcji górnej, rozpoczynającej się znakiem krzyża, poszcze-
gólne słowa są oddzielone rozdzielnikiem w formie rozetki. W dolnej rozetka
występuje tylko raz i pełni funkcję początnika.
Nasadę czaszy ujmuje motyw sznura, a pod nim dwanaście zwierzęcych
(lwich?) głów, usytuowanych po jednej pośrodku każdej kwatery. Stopę
i trzon dzielą wertykalne żeberka o profilu półwałka z nałożonym na nie
sznurem; podobny otacza sześciolistny wykrój stopy. Na trzonie liczba żebe-
rek-półwałków jest podwojona.
Pola stopy wypełnia ażurowa dekoracja skomponowana z trzech splecio-
nych z wicią roślinną bazyliszków (smoków?). Stylizowana roślinność (winna
latorośl?) zdobi również górną partię trzonu pod czaszą oraz wypełnia trójkąt-
ne pola przy lukach arkadowych w kwaterach na czaszy. Inny motyw roślinny
- w formie rozetek - uwypukla, nad i pod nodusem miejsca odchodzenia
żeberek. Cokolik stopy dekorują, powtarzające się rytmiczne, ażurowe cztero-
liście.
Chrzcielnica należy do arcydzieł sztuki ludwisarskiej. Jej kielichowy
kształt odznacza się niezwykłą, jak na ten typ naczyń symetrią i harmonią
budowy, a wprowadzona na ścianki ażurowa, wręcz filigranowa dekoracja
dodaje lekkości. Zbieżność z wyrobami złotniczymi jest uderzająca.
Chociaż w sztuce gotyckiej utrwaliła się dla chrzcielnic forma kielichowa,
wyrażająca ideę nierozerwalnej więzi między dwoma sakramentami inicjacji;
chrztem i Eucharystią2, to wyjątkowo spotkać można chrzcielnicę, która by

2 Na temat sakramentów inicjacji chrześcijańskiej istnieje bogata literatura teologiczna.
Z opracowań dotyczących chrzcielnic, które poruszają tę problematykę, zob. przede wszyst-
kim: W. B e d a r d, The Symbolism of the Baptismal Font in Early Christian Thought, Wa-