DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Górecka, Marzena: Średniowieczna mistyka kobiet jako osobliwy fenomen kulturowy Europy: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37082#0229
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom LIII, zeszyt 4 - 2005
MARZENA GÓRECKA
ŚREDNIOWIECZNA MISTYKA KOBIET
JAKO OSOBLIWY FENOMEN KULTUROWY EUROPY
WPROWADZENIE
Jednym z głównych fenomenów kulturowych średniowiecza jest mistyka
kobiet zwana również mistyką afektywną lub przeżyciową. Znana mediewis-
tka Johanna Lanczkowski nazwała ją „szczególnym punktem szczytowym
duchowości średniowiecznej i czymś wyjątkowym w całej historii kultury”* 1.
Mistyka kobiet, znana poza nielicznymi wyjątkami jedynie w chrześcijańs-
twie, bierze swój początek w XII wieku na terenie dzisiejszej Francji, Belgii,
Holandii, Włoch oraz Niemiec. Ursulina Venerii z Parmy, Vanna z Orneto,
Veronika z Binasco, Hadewijch z Antwerpii, Beatrijs z Nazaretu, Ida z Nij-
vel, Maria z Oignies, Ursula Haider z Leutkirch, Liutgarta z Wittichen, Liut-
garda z Tongeren, Lukardis z Oberweimaru, Agnes Bannbekin z Wiednia,
Dorota z Mątowów Wielkich - to tylko kilka z niezliczonych reprezentantek
mistycznego nurtu epoki Medium aevum. Jego geneza była związana z przeło-
mem, w wyniku którego pozycja kobiety, odgrywającej w społeczeństwie do
tej pory drugorzędną rolę, została radykalnie zmieniona. W życiu kościelnym
odzwierciedlało się to w narastającej pobożności maryjnej i podkreślaniu zna-
czenia Matki Zbawiciela jako pośredniczki między człowiekiem a Bogiem,
w życiu publicznym zaś w dworskiej poezji miłosnej. Podłoża zwrotu ku płci
pięknej i docenieniu niewiasty należy upatrywać w poszukiwaniu nowego
emocjonalno-indywidualnego sposobu dążenia do bliskości z Bogiem, zapo-
Dr Marzena Górecka - adiunkt w Instytucie Filologii Germańskiej KUL; e-mail: mgorec-
ka@kul.lublin.pl
1 P. Dinzelbacher, Leksykon mistyki, Warszawa 2002, s. 214.
Tom LIII, zeszyt 4 - 2005
MARZENA GÓRECKA
ŚREDNIOWIECZNA MISTYKA KOBIET
JAKO OSOBLIWY FENOMEN KULTUROWY EUROPY
WPROWADZENIE
Jednym z głównych fenomenów kulturowych średniowiecza jest mistyka
kobiet zwana również mistyką afektywną lub przeżyciową. Znana mediewis-
tka Johanna Lanczkowski nazwała ją „szczególnym punktem szczytowym
duchowości średniowiecznej i czymś wyjątkowym w całej historii kultury”* 1.
Mistyka kobiet, znana poza nielicznymi wyjątkami jedynie w chrześcijańs-
twie, bierze swój początek w XII wieku na terenie dzisiejszej Francji, Belgii,
Holandii, Włoch oraz Niemiec. Ursulina Venerii z Parmy, Vanna z Orneto,
Veronika z Binasco, Hadewijch z Antwerpii, Beatrijs z Nazaretu, Ida z Nij-
vel, Maria z Oignies, Ursula Haider z Leutkirch, Liutgarta z Wittichen, Liut-
garda z Tongeren, Lukardis z Oberweimaru, Agnes Bannbekin z Wiednia,
Dorota z Mątowów Wielkich - to tylko kilka z niezliczonych reprezentantek
mistycznego nurtu epoki Medium aevum. Jego geneza była związana z przeło-
mem, w wyniku którego pozycja kobiety, odgrywającej w społeczeństwie do
tej pory drugorzędną rolę, została radykalnie zmieniona. W życiu kościelnym
odzwierciedlało się to w narastającej pobożności maryjnej i podkreślaniu zna-
czenia Matki Zbawiciela jako pośredniczki między człowiekiem a Bogiem,
w życiu publicznym zaś w dworskiej poezji miłosnej. Podłoża zwrotu ku płci
pięknej i docenieniu niewiasty należy upatrywać w poszukiwaniu nowego
emocjonalno-indywidualnego sposobu dążenia do bliskości z Bogiem, zapo-
Dr Marzena Górecka - adiunkt w Instytucie Filologii Germańskiej KUL; e-mail: mgorec-
ka@kul.lublin.pl
1 P. Dinzelbacher, Leksykon mistyki, Warszawa 2002, s. 214.