DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Betlej, Andrzej: "Niech przyjdzie tutaj Witruwiusz ze wszystkimi swoimi następcami": kilka uwag na temat kościoła i kolegium jezuitów w Ostrogu =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37081#0192
190
ANDRZEJ BETLEJ
w odniesieniu do kościoła ostrogskiego opublikował również Richard Bósel* * * 4.
W r. 1999 i 2000 historyk ukraiński Petro Ryczkow ogłosił trzy artykuły na
temat tego kościoła5.
By przedstawić nowe materiały i ustalenia, należy zatem przypomnieć
historię budowy zespołu oraz konkluzje dotychczasowych badaczy. Według
źródeł przytoczonych przez Paszendę kolegium zostało ufundowane w r. 1624
przez Annę Alojzę Chodkiewiczową z d. Ostrogską. Początkowo jezuici
wznieśli tymczasowy dom zakonny oraz zaadaptowali stare zabudowania na
szkoły. Wznoszenie świątyni rozpoczął w r. 1629 Sebastian Braun, sprowa-
dzony z Baru. Szczegółowe analizy opatrzonych wyczerpującymi komentarza-
mi rysunków z paryskiej Biblioteki Narodowej pozwoliły Paszendzie na hipo-
tetyczne ustalenie kolejności ich powstania. Pierwszy zachowany anonimowy
projekt o sygnaturze VR 11 12 (il. 1), datowany na r. 1625, według Paszendy
został wykonany na miejscu6 (Ryczkow za autora projektu uznał Benedetto
Mollego, za datę powstania przyjął r. 16347). Drugi zachowany, niedatowany
projekt (VR 1122; il. 3) powstał w Rzymie - według Ryczkowa został
wykonany przez architekta Cristophoro Grinebergera8. Trzeci rysunek (VR
1114, il. 4), podobnie jak dwa pierwsze niesygnowany, zyskał aprobatę wizy-
tatora prowincji w r. 1629, lecz także nie doczekał się uznania późniejszych
budowniczych9 - według Ryczkowa jest to projekt Sebastiana Brauna10. Do
r. 1630 zbudowano dolny kościół, jednak wkrótce na jego murach pojawiły
się rysy, fundatorka zwróciła się więc z prośbą do generała zakonu o przysła-
nie Giacomo Briano („brata Włocha, który łuckiego kościoła bez wszelaki
1972, s. 90-92; J. Paszenda, Biografia architekta Giacorno Briano, „Biuletyn Historii
Sztuki”, 35(1973), s. 14-15. Zob. też: tenże, Briano (Brianus, Briani, Bryan) Giacorno,
[w:] Dizzionario Biografico elegii l tali ani, t. 14, Roma 1972, s. 213-214.
4 R. B o s e I, Giacorno Briano, Der Architekt der Lemberger J e suit enkir che, [w:J Dru-
hyj Miznarodnyj Konhres Ukrajinistiw, Lwiw, 22-28 serpnici 1993 r. Dopowicli ta powidom-
lennia. Istoriohrafija ukrajinoznawstwa, etnolohija, kultura, Lwiw 1994, s. 187-188.
5 P. R y c z k o w, Początkowy etap projektuwannia ta budiwnictwa jezuickowo monas-
tyru w Ostrozi, Iw:] Materiali IV Naukowo-krajez.nawcz.oj konferencji: Ostrig na prozi 900-ri-
czia, Ostrig 1993, s. 140-142; tenże, Do istorii sporudżennia jezuickowo kolegiumu
w Ostrozi, [w:] Pamiątki sakralnowo mystectwa Wotyni na meżi tysiacziolit, Łuck 2000, s. 76-
-81; tenże, Ostrozka spadszczyna architektom Dżiakomo Briano. [w:], tamże, s. 81-84.
6 P a s z e n d a. Architektura, s. 287.
'Ryczkow, Do istorii, s. 77-78.
8 P a s z e n d a, Architektura, s. 287; Ryczkow, Do istorii, s. 77-78 - badacz
ukraiński przyjął atrybucję zaproponowaną w: V a I I e r y - R a d o t, dz. cyt., s. 345.
’Paszenda, Architektura, s. 290.
10 R y c z k o w, Do istorii, s. 78.
ANDRZEJ BETLEJ
w odniesieniu do kościoła ostrogskiego opublikował również Richard Bósel* * * 4.
W r. 1999 i 2000 historyk ukraiński Petro Ryczkow ogłosił trzy artykuły na
temat tego kościoła5.
By przedstawić nowe materiały i ustalenia, należy zatem przypomnieć
historię budowy zespołu oraz konkluzje dotychczasowych badaczy. Według
źródeł przytoczonych przez Paszendę kolegium zostało ufundowane w r. 1624
przez Annę Alojzę Chodkiewiczową z d. Ostrogską. Początkowo jezuici
wznieśli tymczasowy dom zakonny oraz zaadaptowali stare zabudowania na
szkoły. Wznoszenie świątyni rozpoczął w r. 1629 Sebastian Braun, sprowa-
dzony z Baru. Szczegółowe analizy opatrzonych wyczerpującymi komentarza-
mi rysunków z paryskiej Biblioteki Narodowej pozwoliły Paszendzie na hipo-
tetyczne ustalenie kolejności ich powstania. Pierwszy zachowany anonimowy
projekt o sygnaturze VR 11 12 (il. 1), datowany na r. 1625, według Paszendy
został wykonany na miejscu6 (Ryczkow za autora projektu uznał Benedetto
Mollego, za datę powstania przyjął r. 16347). Drugi zachowany, niedatowany
projekt (VR 1122; il. 3) powstał w Rzymie - według Ryczkowa został
wykonany przez architekta Cristophoro Grinebergera8. Trzeci rysunek (VR
1114, il. 4), podobnie jak dwa pierwsze niesygnowany, zyskał aprobatę wizy-
tatora prowincji w r. 1629, lecz także nie doczekał się uznania późniejszych
budowniczych9 - według Ryczkowa jest to projekt Sebastiana Brauna10. Do
r. 1630 zbudowano dolny kościół, jednak wkrótce na jego murach pojawiły
się rysy, fundatorka zwróciła się więc z prośbą do generała zakonu o przysła-
nie Giacomo Briano („brata Włocha, który łuckiego kościoła bez wszelaki
1972, s. 90-92; J. Paszenda, Biografia architekta Giacorno Briano, „Biuletyn Historii
Sztuki”, 35(1973), s. 14-15. Zob. też: tenże, Briano (Brianus, Briani, Bryan) Giacorno,
[w:] Dizzionario Biografico elegii l tali ani, t. 14, Roma 1972, s. 213-214.
4 R. B o s e I, Giacorno Briano, Der Architekt der Lemberger J e suit enkir che, [w:J Dru-
hyj Miznarodnyj Konhres Ukrajinistiw, Lwiw, 22-28 serpnici 1993 r. Dopowicli ta powidom-
lennia. Istoriohrafija ukrajinoznawstwa, etnolohija, kultura, Lwiw 1994, s. 187-188.
5 P. R y c z k o w, Początkowy etap projektuwannia ta budiwnictwa jezuickowo monas-
tyru w Ostrozi, Iw:] Materiali IV Naukowo-krajez.nawcz.oj konferencji: Ostrig na prozi 900-ri-
czia, Ostrig 1993, s. 140-142; tenże, Do istorii sporudżennia jezuickowo kolegiumu
w Ostrozi, [w:] Pamiątki sakralnowo mystectwa Wotyni na meżi tysiacziolit, Łuck 2000, s. 76-
-81; tenże, Ostrozka spadszczyna architektom Dżiakomo Briano. [w:], tamże, s. 81-84.
6 P a s z e n d a. Architektura, s. 287.
'Ryczkow, Do istorii, s. 77-78.
8 P a s z e n d a, Architektura, s. 287; Ryczkow, Do istorii, s. 77-78 - badacz
ukraiński przyjął atrybucję zaproponowaną w: V a I I e r y - R a d o t, dz. cyt., s. 345.
’Paszenda, Architektura, s. 290.
10 R y c z k o w, Do istorii, s. 78.