DOI article:
Zalewska, Katarzyna: Świat rozległy i obcy: o średniowiecznych wyobrażeniach krain egzotycznych
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0077
72
KATARZYNA ZALEWSKA
12. Kościół Grobu Św. Bernard z Breydenbach, Die Reise ins Heilige Land, Mogunacja 1486
denbach, kanonik z Moguncji, w roku 1483 . Wraz z nim podróżowało kilku rycerzy oraz pochodzący
z Utrechtu malarz Erhardt Reuwich. Trasa pielgrzymki wiodła z Moguncji do Wenecji, a stamtąd - po-
wszechnie uczęszczaną trasą morską przez wyspy greckie i Cypr do Jaffy. Breydenbach pozostał w Jerozo-
limie cztery tygodnie, a potem udał się do klasztoru Św. Katarzyny na Synaju. Pielgrzymi odwiedzili też Kair
i Aleksandrię, po czym wrócili do Wenecji. Obecność w grupie podróżnych zawodowego malarza wskazuje,
że kanonik zapewne od początku liczył się z możliwością opublikowania wspomnień z tej pielgrzymki, udo-
kumentowanych ilustracjami sporządzanymi in situ. Zamiar ten został zrealizowany i pierwsze wydanie tek-
stu łacińskiego ukazało się 11 lutego 1486 roku w Moguncji. Wydawcą był Erhardt Reuwich, on też ilustro-
wał tekst drzeworytami. W tymże roku ukazało się w tej samej oficynie wydanie niemieckie, zaś do końca lat
dwudziestych XVI w. książka miała 12 wydań, także w tłumaczeniach na niderlandzki, hiszpański oraz fran-
cuski46. Ze względu na ilustracje drzeworytnicze włączone w tekst, a także wielkie, rozkładane widoki miast
stanowi ona w późnośredniowiecznej ikonografii podróży i pielgrzymek dokument pierwszorzędnej wagi.
Relacja Bernarda z Breydenbach potwierdza, że zmiany w nastawieniu pielgrzymów do odwiedzanych
krajów miały charakter trwały. Autor był duchownym i jego podróż miała przede wszystkim uzasadnienie
religijne, potwierdzone dodatkowo niezbyt częstymi w owym czasie odwiedzinami klasztoru na Synaju. Pi-
sząc o Jerozolimie kanonik wymienia wszystkie miejsca związane z działalnością publiczną i męką Chrystu-
sa, a kiedy przechodzi do opisu pamiątek najważniejszych, stara się przekazać czytelnikowi możliwie dokład-
ne informacje o ich wyglądzie. W kościele Grobu Świętego zauważa np. subtelną różnicę między stanem
obecnym a minionym: „Die Kapelle, darin das Grab unseres Herrn ist, ist auswendig mit Marmor Bedeckt,
aber inwendig ist es Fels, wie es zu der Zeit war ais unser Herr darin lag"47. Dużą starannością odznaczają
Ibid., s. 50-51.
Ibid., s. 20.
KATARZYNA ZALEWSKA
12. Kościół Grobu Św. Bernard z Breydenbach, Die Reise ins Heilige Land, Mogunacja 1486
denbach, kanonik z Moguncji, w roku 1483 . Wraz z nim podróżowało kilku rycerzy oraz pochodzący
z Utrechtu malarz Erhardt Reuwich. Trasa pielgrzymki wiodła z Moguncji do Wenecji, a stamtąd - po-
wszechnie uczęszczaną trasą morską przez wyspy greckie i Cypr do Jaffy. Breydenbach pozostał w Jerozo-
limie cztery tygodnie, a potem udał się do klasztoru Św. Katarzyny na Synaju. Pielgrzymi odwiedzili też Kair
i Aleksandrię, po czym wrócili do Wenecji. Obecność w grupie podróżnych zawodowego malarza wskazuje,
że kanonik zapewne od początku liczył się z możliwością opublikowania wspomnień z tej pielgrzymki, udo-
kumentowanych ilustracjami sporządzanymi in situ. Zamiar ten został zrealizowany i pierwsze wydanie tek-
stu łacińskiego ukazało się 11 lutego 1486 roku w Moguncji. Wydawcą był Erhardt Reuwich, on też ilustro-
wał tekst drzeworytami. W tymże roku ukazało się w tej samej oficynie wydanie niemieckie, zaś do końca lat
dwudziestych XVI w. książka miała 12 wydań, także w tłumaczeniach na niderlandzki, hiszpański oraz fran-
cuski46. Ze względu na ilustracje drzeworytnicze włączone w tekst, a także wielkie, rozkładane widoki miast
stanowi ona w późnośredniowiecznej ikonografii podróży i pielgrzymek dokument pierwszorzędnej wagi.
Relacja Bernarda z Breydenbach potwierdza, że zmiany w nastawieniu pielgrzymów do odwiedzanych
krajów miały charakter trwały. Autor był duchownym i jego podróż miała przede wszystkim uzasadnienie
religijne, potwierdzone dodatkowo niezbyt częstymi w owym czasie odwiedzinami klasztoru na Synaju. Pi-
sząc o Jerozolimie kanonik wymienia wszystkie miejsca związane z działalnością publiczną i męką Chrystu-
sa, a kiedy przechodzi do opisu pamiątek najważniejszych, stara się przekazać czytelnikowi możliwie dokład-
ne informacje o ich wyglądzie. W kościele Grobu Świętego zauważa np. subtelną różnicę między stanem
obecnym a minionym: „Die Kapelle, darin das Grab unseres Herrn ist, ist auswendig mit Marmor Bedeckt,
aber inwendig ist es Fels, wie es zu der Zeit war ais unser Herr darin lag"47. Dużą starannością odznaczają
Ibid., s. 50-51.
Ibid., s. 20.