DOI article:
Zalewska, Katarzyna: Świat rozległy i obcy: o średniowiecznych wyobrażeniach krain egzotycznych
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0088
ŚWIAT ROZLEGŁY I OBCY. O ŚREDNIOWIECZNYCH WYOBRAŻENIACH KRAIN EGZOTYCZNYCH
83
skiego , bazujących na wypracowanych wcześniej wzorach. W XIV w. jednak obraz Indii - czy raczej Azji
środkowej i południowej - został wzbogacony dzięki relacjom podróżników, którzy dotarli do krain znanych
wcześniej jedynie z przekazów pośrednich. Wtedy też pojawiają się kodeksy będące kolekcjami tekstów różnej
proweniencji, mające zaspokoić ciekawość czytelników zainteresowanych odległymi krainami na Wschodzie.
Do nich należy sporządzony około roku 1400 rękopis zawierający biografię Aleksandra oraz Opisanie świata
Marco Polo (Oxford, Bodleian Library, Ms 264)76. W miniaturach ilustrujących tę drugą część odnajdujemy
tematy i motywy dobrze znane z tradycji obrazowej: nad brzegiem rzeki blemmya walczy ze smokiem, a przy-
gląda się temu psiogłowiec uzbrojony we włócznię i tarczę, jednonogi zaś sciopod, trzymający maczugę,
rozmawia z siedzącym na brzegu cyklopem (fol. 260). Kolejna ilustracja ukazuje poruszającego się na czwo-
rakach artibatitę, tak szybkiego, że w biegu może schwytać jelenia (fol. 262)77. Towarzyszy mu antropofag,
zajęty pożeraniem ludzkiej ręki. Te miniatury są nie tyle wynikiem uważnej lektury Opisania świata, (chociaż
Marco Polo wymienił ludożerców zamieszkujących wyspę Sejlan, oraz psiogłowców na wyspie Amgaman),
ile raczej rezultatem przejęcia do dekoracji rękopisu rozwiązań znanych z legendy Aleksandra Wielkiego,
co jest zresztą uzasadnione charakterem kodeksu, zawierającego także opowieść o czynach władcy Macedo-
Analizę tych rękopisów prezentuje D.J.A. Ross, Illustrated Médiéval Alexander-Books in Germany and Netherlands,
Cambridge 1971.
76Część poświęconą Aleksandrowi opublikował M.R. James, The Romance of Alexander, London 1933. Patrz też
O. Pacht, Illuminated Manuscripts in the Bodleian Library, t. I, nr 297. Wybrane ilustracje do tekstu Marco Polo omawia
Friedman, The Monstrom Races..., s. 154-157.
77 Plemię to wymienia Pliniusz Starszy pośród innych, zamieszkujących Afrykę. Przykłady jego występowania w dekoracji
rękopisów, wraz z innymi „rasami Pliniusza", podaje Friedmann, The Monstrous Races..., passim.
83
skiego , bazujących na wypracowanych wcześniej wzorach. W XIV w. jednak obraz Indii - czy raczej Azji
środkowej i południowej - został wzbogacony dzięki relacjom podróżników, którzy dotarli do krain znanych
wcześniej jedynie z przekazów pośrednich. Wtedy też pojawiają się kodeksy będące kolekcjami tekstów różnej
proweniencji, mające zaspokoić ciekawość czytelników zainteresowanych odległymi krainami na Wschodzie.
Do nich należy sporządzony około roku 1400 rękopis zawierający biografię Aleksandra oraz Opisanie świata
Marco Polo (Oxford, Bodleian Library, Ms 264)76. W miniaturach ilustrujących tę drugą część odnajdujemy
tematy i motywy dobrze znane z tradycji obrazowej: nad brzegiem rzeki blemmya walczy ze smokiem, a przy-
gląda się temu psiogłowiec uzbrojony we włócznię i tarczę, jednonogi zaś sciopod, trzymający maczugę,
rozmawia z siedzącym na brzegu cyklopem (fol. 260). Kolejna ilustracja ukazuje poruszającego się na czwo-
rakach artibatitę, tak szybkiego, że w biegu może schwytać jelenia (fol. 262)77. Towarzyszy mu antropofag,
zajęty pożeraniem ludzkiej ręki. Te miniatury są nie tyle wynikiem uważnej lektury Opisania świata, (chociaż
Marco Polo wymienił ludożerców zamieszkujących wyspę Sejlan, oraz psiogłowców na wyspie Amgaman),
ile raczej rezultatem przejęcia do dekoracji rękopisu rozwiązań znanych z legendy Aleksandra Wielkiego,
co jest zresztą uzasadnione charakterem kodeksu, zawierającego także opowieść o czynach władcy Macedo-
Analizę tych rękopisów prezentuje D.J.A. Ross, Illustrated Médiéval Alexander-Books in Germany and Netherlands,
Cambridge 1971.
76Część poświęconą Aleksandrowi opublikował M.R. James, The Romance of Alexander, London 1933. Patrz też
O. Pacht, Illuminated Manuscripts in the Bodleian Library, t. I, nr 297. Wybrane ilustracje do tekstu Marco Polo omawia
Friedman, The Monstrom Races..., s. 154-157.
77 Plemię to wymienia Pliniusz Starszy pośród innych, zamieszkujących Afrykę. Przykłady jego występowania w dekoracji
rękopisów, wraz z innymi „rasami Pliniusza", podaje Friedmann, The Monstrous Races..., passim.