DOI article:
Pastwa, Marcin: Monument, dokument, moment: strategie interpretacji dzieł Poussina
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14244#0098
1. Nicolas Poussin, Pasterze arkadyjscy (Et in Arcadia ego),
olej, płótno, 100 x 71 cm, 1630, Chatsworth (Derbyshire),
The Trustes of the Chatsworth Settlement, fot. wg J. Thuillier, Poussin, Paris 1974
jak sugeruje Panofsky, sam Poussin? Może jego obraz (dzieła)? Może też ich interpretatorzy? Na końcu
także spytać wypada: czy oskarżenie było zasadne, obrona skuteczna a wyrok sprawiedliwy?
Wyjaśnijmy powód konsternacji tych, którzy liczyliby na interpretację samego obrazu. Dzieła znanego,
jak można sądzić, tylko z nazwy - tytułu, który pojawił się w odniesieniu doń później, już jako sugestywny
wynik egzegezy.
Wspaniały obraz Poussina funkcjonuje nie tylko w masowej, społecznej świadomości, ale także w wie-
lu kręgach historyków sztuki właśnie pod tytułem, jaki nadał swojemu szkicowi Panofsky - Et in Arcadia
ego. Ta potoczna etykieta jest bez wątpienia właśnie jego „zasługą", chociaż trzeba przyznać, że funkcjono-
wała także wcześniej, głównie w publikacjach niemiecko- i angielskojęzycznych, gdy tymczasem we Fran-
cji czy Włoszech obrazy te (il. 1 i 3) do dziś znane są przede wszystkim jako Pasterze arkadyjscy (Bergers
d'Arcadie). Użycia nazwy nigdy nie można lekceważyć, a w tym wypadku jest ona istotna. Mówiąc języ-
kiem hermeneutyki, stanowi ona dla malarstwa i rozpowszechnionej, nolens volens, praktyki obcowania
z dziełami sztuki, rodzaj przedrozumienia. Często jest też przyczyną nieporozumienia, gdy potraktuje się ją
nazbyt jednoznacznie, nie rozgraniczając między tytułem a interpretacją lub między interpretacją tytułu
a interpretacją obrazu, nie mówiąc także o sensie jednego i drugiego, który nie zawsze, jakbyśmy tego
oczekiwali, okazuje się tożsamy. Jest to wszak tylko namiastka problemów, związanych z identycznością
olej, płótno, 100 x 71 cm, 1630, Chatsworth (Derbyshire),
The Trustes of the Chatsworth Settlement, fot. wg J. Thuillier, Poussin, Paris 1974
jak sugeruje Panofsky, sam Poussin? Może jego obraz (dzieła)? Może też ich interpretatorzy? Na końcu
także spytać wypada: czy oskarżenie było zasadne, obrona skuteczna a wyrok sprawiedliwy?
Wyjaśnijmy powód konsternacji tych, którzy liczyliby na interpretację samego obrazu. Dzieła znanego,
jak można sądzić, tylko z nazwy - tytułu, który pojawił się w odniesieniu doń później, już jako sugestywny
wynik egzegezy.
Wspaniały obraz Poussina funkcjonuje nie tylko w masowej, społecznej świadomości, ale także w wie-
lu kręgach historyków sztuki właśnie pod tytułem, jaki nadał swojemu szkicowi Panofsky - Et in Arcadia
ego. Ta potoczna etykieta jest bez wątpienia właśnie jego „zasługą", chociaż trzeba przyznać, że funkcjono-
wała także wcześniej, głównie w publikacjach niemiecko- i angielskojęzycznych, gdy tymczasem we Fran-
cji czy Włoszech obrazy te (il. 1 i 3) do dziś znane są przede wszystkim jako Pasterze arkadyjscy (Bergers
d'Arcadie). Użycia nazwy nigdy nie można lekceważyć, a w tym wypadku jest ona istotna. Mówiąc języ-
kiem hermeneutyki, stanowi ona dla malarstwa i rozpowszechnionej, nolens volens, praktyki obcowania
z dziełami sztuki, rodzaj przedrozumienia. Często jest też przyczyną nieporozumienia, gdy potraktuje się ją
nazbyt jednoznacznie, nie rozgraniczając między tytułem a interpretacją lub między interpretacją tytułu
a interpretacją obrazu, nie mówiąc także o sensie jednego i drugiego, który nie zawsze, jakbyśmy tego
oczekiwali, okazuje się tożsamy. Jest to wszak tylko namiastka problemów, związanych z identycznością