DOI Artikel:
Lipińska, Aleksandra: Mecheleńskie reliefy alabastrowe w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14244#0213
MECHELEŃSKIE RELIEFY ALABASTROWE W POLSCE
207
21. Zmartwychwstanie, 2. poł. XVI w., relief alabastrowy, kościół Reformatów w Choczu,
fot. A. Lipińska
Powróćmy jednak do tematu Ukrzyżowania. W reliefach większych rozmiarów, które osadzane były
w środkowej części ołtarzyków, kompozycja jest dwustrefowa: pustce nieba i dalekiej, płytko zarysowanej
perspektywie Jerozolimy, na których tle wznoszą się krzyże, przeciwstawiona jest na pierwszym planie
tłumna, podzielona na kilka epizodów scena. W reliefie z epitafium Loitzów (il. 27) pojawia się typowy
układ: po lewej grupa z Marią, podtrzymywaną przez dwie niewiasty i św. Jana, pośrodku - Maria Magda-
lena klęcząca pod krzyżem, po prawej grupa konnych żołnierzy110. Częstochowskie Ukrzyżowanie (kat. nr 3,
il. 7) jest przykładem zredukowania tej kompozycji do zaledwie czterech postaci u stóp krzyża. Pewne
modyfikacje schematu dostrzegamy również w jednym z reliefów ołtarza słońskiego (lustrzane odbicie po-
staci Marii Magdaleny, mniej liczna grupa żołnierzy)111. W epitafium Buettnera, podobnie jak w ołtarzykach
z Dordrechtu i Kolonii112, grupę Marii zastąpiła grupa matki z dzieckiem.
Dwukrotnie w katalogu pojawia się scena Złożenia do Grobu. W plastyce niderlandzkiej tego czasu
najpopularniejsze są dwa schematy tej sceny, wiązane z czołowymi postaciami Jana Moneta i Cornelisa
Florisa. W kompozycji Moneta w ołtarzu katedry brukselskiej lub reliefie z Muséum voor Schone Kunste
tam przechowywane do 1945 r. Według Mieczysława Zlata były to te same, lwowskie, wspominane wyżej dzieła sztuki, którymi
krakowski kupiec Kiezler spłacił dług wobec wrocławianina Mikołaja Uthmana. Zważywszy, jak popularny był temat Lota z cór-
kami w alabastrowej plastyce niderlandzkiej, możemy z równym prawdopodobieństwem założyć, że plakiety Uthmana nie były
jedynymi, które trafiły do Wrocławia w XVI w. - Guendel 1941, s. 9; Zlat 1967, przyp. 24.
110Identyczną kompozycję ma relief Ukrzyżowania ze zbiorów prywatnych (Oszczanowski 1999, il. 6) oraz w ołtarzyku
z Museo del Arte Antigua w Lizbonie nr inw. 735.
111 Lipińska 1996, il. 11.
112 Wu s trac к 1982, nr kat. 243 i 526.
207
21. Zmartwychwstanie, 2. poł. XVI w., relief alabastrowy, kościół Reformatów w Choczu,
fot. A. Lipińska
Powróćmy jednak do tematu Ukrzyżowania. W reliefach większych rozmiarów, które osadzane były
w środkowej części ołtarzyków, kompozycja jest dwustrefowa: pustce nieba i dalekiej, płytko zarysowanej
perspektywie Jerozolimy, na których tle wznoszą się krzyże, przeciwstawiona jest na pierwszym planie
tłumna, podzielona na kilka epizodów scena. W reliefie z epitafium Loitzów (il. 27) pojawia się typowy
układ: po lewej grupa z Marią, podtrzymywaną przez dwie niewiasty i św. Jana, pośrodku - Maria Magda-
lena klęcząca pod krzyżem, po prawej grupa konnych żołnierzy110. Częstochowskie Ukrzyżowanie (kat. nr 3,
il. 7) jest przykładem zredukowania tej kompozycji do zaledwie czterech postaci u stóp krzyża. Pewne
modyfikacje schematu dostrzegamy również w jednym z reliefów ołtarza słońskiego (lustrzane odbicie po-
staci Marii Magdaleny, mniej liczna grupa żołnierzy)111. W epitafium Buettnera, podobnie jak w ołtarzykach
z Dordrechtu i Kolonii112, grupę Marii zastąpiła grupa matki z dzieckiem.
Dwukrotnie w katalogu pojawia się scena Złożenia do Grobu. W plastyce niderlandzkiej tego czasu
najpopularniejsze są dwa schematy tej sceny, wiązane z czołowymi postaciami Jana Moneta i Cornelisa
Florisa. W kompozycji Moneta w ołtarzu katedry brukselskiej lub reliefie z Muséum voor Schone Kunste
tam przechowywane do 1945 r. Według Mieczysława Zlata były to te same, lwowskie, wspominane wyżej dzieła sztuki, którymi
krakowski kupiec Kiezler spłacił dług wobec wrocławianina Mikołaja Uthmana. Zważywszy, jak popularny był temat Lota z cór-
kami w alabastrowej plastyce niderlandzkiej, możemy z równym prawdopodobieństwem założyć, że plakiety Uthmana nie były
jedynymi, które trafiły do Wrocławia w XVI w. - Guendel 1941, s. 9; Zlat 1967, przyp. 24.
110Identyczną kompozycję ma relief Ukrzyżowania ze zbiorów prywatnych (Oszczanowski 1999, il. 6) oraz w ołtarzyku
z Museo del Arte Antigua w Lizbonie nr inw. 735.
111 Lipińska 1996, il. 11.
112 Wu s trac к 1982, nr kat. 243 i 526.