DOI Artikel:
Lipińska, Aleksandra: Mecheleńskie reliefy alabastrowe w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14244#0215
MEC! IELF.ŃSKIE RF.LIEFY ALABASTROWI-; W POLSCE
209
iii €фщ
23. Ołtarzyk (Zmartwychwstanie), ok. 1550-1560, Ko-
ninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis w Brukseli,
fot. Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium/
Institut Royal du Patrimoine Artistique, Bruksela (KIK)
24. Ołtarzyk domowy z 2. poł XVI w. w epitafium rodziny
Krause (po 1672-1718), kościół Pokoju w Świdnicy, fot. J. Kos
Kolejnym tematem z cyklu pasyjnego jest Upadek Chrystusa pod krzyżem przedstawiony na plakiecie
ze zbiorów Muzeum Fundacji XX Czartoryskich (kat. nr 10, il. 13)"8. Ukazuje ona Chrystusa, który w mo-
mencie upadku odwraca się do klęczącej za nim św. Weroniki z uniesioną chustą. Pośród reliefów meche-
leńskich taka kompozycja jest rzadziej spotykana, pojawia się jednak na reliefie z Muséum Vanderkelen -
Mertens w Lowanium"9.
Interesujący, ze względu na rzadkość występowania nie tylko w repertuarze mecheleńskim, ale w ogóle
w plastyce nowożytnej, jest temat plakiety ze zwieńczenia epitafium Baudissa - Chrystus ukazujący się
Marii po zmartwychwstaniu (kat. 19 a, il. 4). Motyw Chrystofanii Marii nie należy do kanonu Pisma -
źródłem dla niego były teksty apokryficzne: Złota Legenda Jakuba de Voragine i Meditationes Vitae Christi
Pseudo-Bonawentury120. Dla tego przedstawienia typowe są dwa rozwiązania kompozycyjne: pierwsze, przy-
jęte przez Albrechta Diirera w Małej Pasji i za nim wielokrotnie powtarzane, naśladuje układ dużo popular-
niejszej sceny Zwiastowania, z tym że postać pojawiającego się przed Marią anioła zastępuje tu Chrystus.
Drugi wariant bazuje ściśle na tekście Pseudo-Bonawentury (Lit. 12, 28): Et Ula statim vertens se inquit -
zdziwiona, lecz radosna Maria, trzymająca modlitewnik, odwraca się do nadchodzącego z tyłu Chrystusa,
który z krzyżem przybywa z otchłani. Ta właśnie scena była szczególnie popularna w późnogotyckim
malarstwie niderlandzkim: widzimy ją np. na tzw. ołtarzu Miraflores Rogiera van der Weyden ze Staatliche
118 Nr inw. XII-764.
119 Nr inw. C/141, W u strać к 1982, nr kat. 139 a.
120 Meditationes devotissimae totius vitae Domini Nostri Jesu Christi Secundum S. Bonaventuram, Lugundi 1587, za: Dobrze-
niecki 1964; LCI, Bd. I, s. 671.
209
iii €фщ
23. Ołtarzyk (Zmartwychwstanie), ok. 1550-1560, Ko-
ninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis w Brukseli,
fot. Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium/
Institut Royal du Patrimoine Artistique, Bruksela (KIK)
24. Ołtarzyk domowy z 2. poł XVI w. w epitafium rodziny
Krause (po 1672-1718), kościół Pokoju w Świdnicy, fot. J. Kos
Kolejnym tematem z cyklu pasyjnego jest Upadek Chrystusa pod krzyżem przedstawiony na plakiecie
ze zbiorów Muzeum Fundacji XX Czartoryskich (kat. nr 10, il. 13)"8. Ukazuje ona Chrystusa, który w mo-
mencie upadku odwraca się do klęczącej za nim św. Weroniki z uniesioną chustą. Pośród reliefów meche-
leńskich taka kompozycja jest rzadziej spotykana, pojawia się jednak na reliefie z Muséum Vanderkelen -
Mertens w Lowanium"9.
Interesujący, ze względu na rzadkość występowania nie tylko w repertuarze mecheleńskim, ale w ogóle
w plastyce nowożytnej, jest temat plakiety ze zwieńczenia epitafium Baudissa - Chrystus ukazujący się
Marii po zmartwychwstaniu (kat. 19 a, il. 4). Motyw Chrystofanii Marii nie należy do kanonu Pisma -
źródłem dla niego były teksty apokryficzne: Złota Legenda Jakuba de Voragine i Meditationes Vitae Christi
Pseudo-Bonawentury120. Dla tego przedstawienia typowe są dwa rozwiązania kompozycyjne: pierwsze, przy-
jęte przez Albrechta Diirera w Małej Pasji i za nim wielokrotnie powtarzane, naśladuje układ dużo popular-
niejszej sceny Zwiastowania, z tym że postać pojawiającego się przed Marią anioła zastępuje tu Chrystus.
Drugi wariant bazuje ściśle na tekście Pseudo-Bonawentury (Lit. 12, 28): Et Ula statim vertens se inquit -
zdziwiona, lecz radosna Maria, trzymająca modlitewnik, odwraca się do nadchodzącego z tyłu Chrystusa,
który z krzyżem przybywa z otchłani. Ta właśnie scena była szczególnie popularna w późnogotyckim
malarstwie niderlandzkim: widzimy ją np. na tzw. ołtarzu Miraflores Rogiera van der Weyden ze Staatliche
118 Nr inw. XII-764.
119 Nr inw. C/141, W u strać к 1982, nr kat. 139 a.
120 Meditationes devotissimae totius vitae Domini Nostri Jesu Christi Secundum S. Bonaventuram, Lugundi 1587, za: Dobrze-
niecki 1964; LCI, Bd. I, s. 671.