DOI Artikel:
Bernatowicz, Aleksandra: Groteska a symbolika królewskiego panowania: dekoracja pokoju stołowego w łazienkowskim Białym Domu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14537#0203
GROTKSKA A SYMBOLIKA KRÓLEWSKIEGO PANOWANIA
197
6. Jan Bogumił Plersch, dekoracja ściany południowej pokoju stołowego w Białym Domu w Łazienkach Warszawskich,
tempera, ok. 1777, fot. P. Jamski
W narożach, nad wąskimi lustrami przedstawiono z kolei symbole czterech stron świata, a zatem:
Afryki (słoń), Ameryki (struś), Europy (koń) i Azji (wielbłąd). Przyporządkowanie tych zwierząt określo-
nym kontynentom podkreślają pary postaci wyobrażone w medalionach namalowanych po obu stronach
luster. Ich związek z tradycją przedstawieniową czterech kontynentów jest dość swobodny. Mężczyzna
w spódniczce z trawy, ukazany jako dzielny pogromca krokodyla (lub aligatora) dość często pojawia się
w XVI-wiecznej grafice niderlandzkiej jako symbol kontynentu amerykańskiego81. Jednak znacznie częściej
Amerykę wyobrażano sobie jako strojną niewiastę, siedzącą lub stojącą na krokodylu. Tak namalował ją
Johann M. Rottmayr na ścianie Gartenpalais Liechtensteinów w Wiedniu (1708)82, tak przedstawili Amery-
kę na rycinach Louis Desplaces83 czy Johann Justin i Georg Martin Preislerowie84. Wśród XVIII-wiecznych
alegorii Czterech Kontynentów zwraca uwagę rzeźbiarska dekoracja drzwi Salon de Compagnie w paryskim
Hotel d'Uzès, wzniesionym dla księcia François-Emmanuela de Crussol85. Wśród motywów groteskowych
81 С. 1 e С o r b e i 11 e r, Miss America and Her Sisters. Personifications of the Four Parts of the World, „The Metropolitan
Muséum of Art Bulletin", April 1961, s. 209-223.
82 J. Lehner, F. Polleross, Federschmuck und Kaiserkrone. Das barocke Amerikabild in den habsburgischen Landem.
Fine Ausstellung des Bundesministeriums fur Wissenschaft und Forschung. Katalog wystawy, Schlosshof im Marchfeld, 1992,
s. 27; też: H. H on ou r, The European Vision of America. Katalog wystawy, The Cleveland Muséum of Art, Cleveland (Ohio),
1976, s. 112.
83 Louis Déplaces wg Nicolas Bertin, miedzioryt, przedstawiający marmurowy posąg z ogrodu w Wersalu, wykonany przez
Jeana Cornu ok. 1682 r. Lehner, Polleross, op. cit., s. 272.
84 Alegoria Ameryki, miedzioryt wg Edme Bouchardona, por: ibidem, s. 235.
85 Hôtel d'Uzès, Montmartre. Dekoracja rzeźbiarska, drewno polichromowane i złocone, wykonana w 1767 г., została zde-
montowana i obecnie znajduje się w Musée Carnavalet. [M.G.J, Le Salon de l'Hôtel D'Uzès, „Bulletin du Musée Carnavalet", 1968,
nr 2, s. 3-22.
197
6. Jan Bogumił Plersch, dekoracja ściany południowej pokoju stołowego w Białym Domu w Łazienkach Warszawskich,
tempera, ok. 1777, fot. P. Jamski
W narożach, nad wąskimi lustrami przedstawiono z kolei symbole czterech stron świata, a zatem:
Afryki (słoń), Ameryki (struś), Europy (koń) i Azji (wielbłąd). Przyporządkowanie tych zwierząt określo-
nym kontynentom podkreślają pary postaci wyobrażone w medalionach namalowanych po obu stronach
luster. Ich związek z tradycją przedstawieniową czterech kontynentów jest dość swobodny. Mężczyzna
w spódniczce z trawy, ukazany jako dzielny pogromca krokodyla (lub aligatora) dość często pojawia się
w XVI-wiecznej grafice niderlandzkiej jako symbol kontynentu amerykańskiego81. Jednak znacznie częściej
Amerykę wyobrażano sobie jako strojną niewiastę, siedzącą lub stojącą na krokodylu. Tak namalował ją
Johann M. Rottmayr na ścianie Gartenpalais Liechtensteinów w Wiedniu (1708)82, tak przedstawili Amery-
kę na rycinach Louis Desplaces83 czy Johann Justin i Georg Martin Preislerowie84. Wśród XVIII-wiecznych
alegorii Czterech Kontynentów zwraca uwagę rzeźbiarska dekoracja drzwi Salon de Compagnie w paryskim
Hotel d'Uzès, wzniesionym dla księcia François-Emmanuela de Crussol85. Wśród motywów groteskowych
81 С. 1 e С o r b e i 11 e r, Miss America and Her Sisters. Personifications of the Four Parts of the World, „The Metropolitan
Muséum of Art Bulletin", April 1961, s. 209-223.
82 J. Lehner, F. Polleross, Federschmuck und Kaiserkrone. Das barocke Amerikabild in den habsburgischen Landem.
Fine Ausstellung des Bundesministeriums fur Wissenschaft und Forschung. Katalog wystawy, Schlosshof im Marchfeld, 1992,
s. 27; też: H. H on ou r, The European Vision of America. Katalog wystawy, The Cleveland Muséum of Art, Cleveland (Ohio),
1976, s. 112.
83 Louis Déplaces wg Nicolas Bertin, miedzioryt, przedstawiający marmurowy posąg z ogrodu w Wersalu, wykonany przez
Jeana Cornu ok. 1682 r. Lehner, Polleross, op. cit., s. 272.
84 Alegoria Ameryki, miedzioryt wg Edme Bouchardona, por: ibidem, s. 235.
85 Hôtel d'Uzès, Montmartre. Dekoracja rzeźbiarska, drewno polichromowane i złocone, wykonana w 1767 г., została zde-
montowana i obecnie znajduje się w Musée Carnavalet. [M.G.J, Le Salon de l'Hôtel D'Uzès, „Bulletin du Musée Carnavalet", 1968,
nr 2, s. 3-22.