Rocznik Historii Sztuki (29.2004)

Rocznik Historii Sztuki, tom XXIX
Wydawnictwo Neriton, 2004

AGATA JAKUBOWSKA

UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA

FEMINISTYCZNE INTERWENCJE GRISELDY POLLOCK

To, co określamy mianem feministycznej historii sztuki ma już przeszło trzydziestoletnią historię. Na
tyle długą, że da się w niej zauważyć pewną dynamikę przemian postaw. Na tyle krótką, że można wskazać
kilkanaście teoretyczek towarzyszących jej nieomal od początku. Jedną z nich jest Griselda Pollock. Studio-
wała ona historię sztuki w Oksfordzie i w Courtauld Institute of Art w Londynie, gdzie w 1972 r. uzyskała
stopień magistra, a w 1980 doktora. Od roku 1977 związana jest z uniwersytetem w Leeds, w którym
zajmuje dziś stanowisko profesora Social and Critical Historiés of Art. W 1992 r. utworzyła na tej uczelni
program magisterski „Feminizm i sztuki wizualne", a w 2001 powołała Centre for Cultural Analysis, Theory
and History.

Pollock jest bardziej interesująca od innych przedstawicielek feministycznej historii sztuki, bo czytając
jej teksty można wyraźnie prześledzić przemiany dokonujące się na obszarze związków feminizmu z histo-
rią sztuki. Celem artykułu jest próba opisu działalności teoretyczno-analitycznej tej badaczki i prześledzenia
feministycznej historii sztuki przez pryzmat osobowości jednej z jej przedstawicielek. Sprawi to, co prawda,
że duża część problematyki pozostanie poza polem zainteresowania, jednak umożliwia przyjrzenie się na-
pięciom wewnątrz tego dyskursu, które nie zginą w wielości nakładających się na siebie głosów. Zależy mi
na tym, by nie zgubić specyfiki poszczególnych wypowiedzi, zgadzam się bowiem z samą Pollock, że
„feminizm oznacza zbiór stanowisk, a nie - esencję; że jest praktyką krytyczną, a nie - doxa; że stanowi
charakteryzującą się autokrytycyzmem dynamiczną reakcję i interwencję, a nie - platformę" (PT, s. 158)1.

W pracach Griseldy Pollock widać dominację postawy feministki, a nie historyczki sztuki. Sama Pol-
lock pisze o „własnej pracy »jako feministki«" (PT, s. 153), bardzo wyraźnie podkreślając polityczny cel
podejmowanych działań. Działania teoretyczne traktuje jako element ruchu kobiet dążącego do rewolucji
w rzeczywistości społecznej. Wyraźnie jednak odcina się od tych współczesnych form aktywności femini-

1 Artykuły i książki Griseldy Pollock cytowane w tekście: Mary Cassatt, London: Jupiter Books, 1980 [MCI]; Old Mistres-
ses. Women, Art and Ideology, z R. P а г к e r, New York: Panthéon Books, 1981 [OM]; Framing Feminism, An and the Women's
Movement 1970-1985, red. i wstęp z R. P а г к e r, London-New York: Pandora, 1987 [FF]; Vision and Différence. Femininity,
feminism and historiés of art, London-New York: Routledge, 1988 [VD]; Missing Women: Rethinking Early Thoughts on Images
of Women, [w:] The Critical Image: Essays on Contemporary Photography, red. C. S q u i e r s, London: Lawrende and Wishart,
1990, s. 202-216 [MW]; Dealing with Degas. Représentations of Women and the Politics of Vision, red. z R. Kendal 1. London:
Pandora, 1991 [DD]; Avant-Garde Gambits 1888-1893. Gender and the Colour of Art History, London: Thames and Hudson, 1992
IAGG]; Avant-Gardes and Partisans reviewed, z F. O r t o n, Manchaster-New York: Manchester University Press, 1996 [AGP];
Polityka teorii: pokolenia i geografie. Teoria feministyczna i historie historii sztuki, tłum. M. Bryl, „Artium Quaestiones", VIII.
!997, s. 153-186 [PT]; Mary Cassatt. Pointer of Modern Women, London: Thames and Hudson, 1998 [MC2]; Differencing the
Canon. Feminist Désire and the Writing ofArt's Historiés, London-New York: Routledge, 1999 [DC]; Inscriptions in the Féminine.
[w:] Inside the Visible. An Elliptical Traverse of'20"' Century Art ln, Of and froni the Féminine, red. C.deZegher, Cambridge
Mass.: MIT Press, 1996, s. 67-88 [IF].