DOI Artikel:
Jaworski, Piotr: Antyk w Królikarni: architektura i zbiory artystyczne
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14537#0231
ANTYK W KRÓLIKARNI. ARCHITEKTURA I ZBIORY ARTYSTYCZNE
225
przez zabytek antycznej architektury grobowej w nowożytnej budowli sakralnej. Wykonując projekt kościo-
ła ujazdowskiego, Kubicki czerpał z pomysłów zawartych w sporządzonych przez siebie wcześniej, również
niezrealizowanych, projektach: przebudowy fasady kolegiaty św. Jana w Warszawie156 (ok. 1783) oraz teatru
w Łazienkach157 (1784?) - obu łączących rozwiązania zaczerpnięte z architektury Panteonu i grobowca
Cecylii Metelli.
Ostatni158 i najbardziej oczywisty przykład nawiązania do architektury grobowca Cecylii Metelli w ar-
chitekturze okresu klasycyzmu reprezentuje, podobnie jak kuchnia w Królikarni i „Świątynia Wspomnień"
w Dęblinie, grupę budowli ogrodowych. Wodozbiór Ogrodu Botanicznego Królewskiego Uniwersytetu
Warszawskiego (w XVIII w. i obecnie znajdujący się na terenie Łazienek Królewskich) otrzymał w 1823 r.
elewację upodobniającą go do grobowca z Via Appia, zaprojektowaną przez Chrystiana Piotra Aignera159
(il. 19). Dzieło to jest najwierniejsze antycznemu oryginałowi ze wszystkich wyżej wymienionych. Archi-
tekt wykorzystał przy jego projektowaniu istniejący budynek wodozbioru, wzniesiony w drugiej połowie
XVIII w. na planie koła, z wewnętrznym dziedzińczykiem160. Budowla Aignera ma boniowanie płytowe,
dwukolumnowy portyk oraz - biegnący poniżej gzymsu wieńczącego - fryz bukranionowo-girlandowy.
156 J. Kubicki, Projekt kolegiaty św. Jana, elewacja od strony Wisty (projekt w zbiorach Gabinetu Rycin BUW): Kwiat-
kowski, Stanisław August..., s. 169 i n. oraz il. 220.
157 J. Kubicki, Projekt teatru w Łazienkach (projekt w zbiorach Gabinetu Rycin BUW): ibidem, s. 189 oraz il. 242.
158 Za najpóźniejszy polski przykład inspiracji grobowcem Cecylii Metelli uznać trzeba neoklasycystyczną kaplicę grobową
Skirmunttów w Molodowie (pow. Drohiczyn, Białoruś), wzniesioną w latach 1905-1908 według projektu Tadeusza Rostworow-
skiego. Szczegółowy opis i fotografia budowli: A. i J. L e w к o w s с у, W. Walczak, Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschod-
nich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo poleskie na obszarze Republiki Białoruś [Cmentarze na dawnych Kresach Wschod-
nich Rzeczypospolitej, t. III], Warszawa 2000, s. 1 16-117.
159 Jaroszewski, Chrystian Piotr Aigner..., s. 218 i n.
160 Ibidem.
225
przez zabytek antycznej architektury grobowej w nowożytnej budowli sakralnej. Wykonując projekt kościo-
ła ujazdowskiego, Kubicki czerpał z pomysłów zawartych w sporządzonych przez siebie wcześniej, również
niezrealizowanych, projektach: przebudowy fasady kolegiaty św. Jana w Warszawie156 (ok. 1783) oraz teatru
w Łazienkach157 (1784?) - obu łączących rozwiązania zaczerpnięte z architektury Panteonu i grobowca
Cecylii Metelli.
Ostatni158 i najbardziej oczywisty przykład nawiązania do architektury grobowca Cecylii Metelli w ar-
chitekturze okresu klasycyzmu reprezentuje, podobnie jak kuchnia w Królikarni i „Świątynia Wspomnień"
w Dęblinie, grupę budowli ogrodowych. Wodozbiór Ogrodu Botanicznego Królewskiego Uniwersytetu
Warszawskiego (w XVIII w. i obecnie znajdujący się na terenie Łazienek Królewskich) otrzymał w 1823 r.
elewację upodobniającą go do grobowca z Via Appia, zaprojektowaną przez Chrystiana Piotra Aignera159
(il. 19). Dzieło to jest najwierniejsze antycznemu oryginałowi ze wszystkich wyżej wymienionych. Archi-
tekt wykorzystał przy jego projektowaniu istniejący budynek wodozbioru, wzniesiony w drugiej połowie
XVIII w. na planie koła, z wewnętrznym dziedzińczykiem160. Budowla Aignera ma boniowanie płytowe,
dwukolumnowy portyk oraz - biegnący poniżej gzymsu wieńczącego - fryz bukranionowo-girlandowy.
156 J. Kubicki, Projekt kolegiaty św. Jana, elewacja od strony Wisty (projekt w zbiorach Gabinetu Rycin BUW): Kwiat-
kowski, Stanisław August..., s. 169 i n. oraz il. 220.
157 J. Kubicki, Projekt teatru w Łazienkach (projekt w zbiorach Gabinetu Rycin BUW): ibidem, s. 189 oraz il. 242.
158 Za najpóźniejszy polski przykład inspiracji grobowcem Cecylii Metelli uznać trzeba neoklasycystyczną kaplicę grobową
Skirmunttów w Molodowie (pow. Drohiczyn, Białoruś), wzniesioną w latach 1905-1908 według projektu Tadeusza Rostworow-
skiego. Szczegółowy opis i fotografia budowli: A. i J. L e w к o w s с у, W. Walczak, Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschod-
nich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo poleskie na obszarze Republiki Białoruś [Cmentarze na dawnych Kresach Wschod-
nich Rzeczypospolitej, t. III], Warszawa 2000, s. 1 16-117.
159 Jaroszewski, Chrystian Piotr Aigner..., s. 218 i n.
160 Ibidem.