DOI Artikel:
Ignaczak, Paweł: Twórczość rytownicza Jana Piotra Norblina na tle XVIII-wiecznej grafiki rembrandtyzującej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14573#0226
I I \( /лк
21. Rembrandt van Rijn, Jan van Vliet, Chrystus przed Piłatem,
fragm., akwaforta, rylec, 1636, Gabinet Rycin Biblioteki
Uniwersyteckiej w Warszawie. Fot. K. Dąbrowska
Norblin miał przed sobą rycinę Rembrandta Chrystus przed Piłatem113, o czym przekonuje m.in. sposób
opracowania tłumu przez Norblina. Tak samo, jak Rembrandt (il. 21), pokrył on regularnym kreskowaniem
część płyty, a następnie za pomocą suchej igły lub rylca wydobył kontury postaci (il. 22). Różnice w opra-
cowaniu szczegółów w obu wypadkach mówią dużo o możliwościach artystów. Rysy twarzy na pracy Rem-
brandta są delikatniejsze i zindywidualizowane, natomiast kreska suchą igłą u Norblina jest mniej pewna
i tworzy schematyczne, niemal identyczne kształty głów.
Niekiedy Norblin nie tyle naśladował technikę, ile odtwarzał efekty zaobserwowane na holenderskiej ry-
cinie. Jednym z bardziej widocznych przykładów jest baldachim nad tronem Piłata. Wrażenie miękkości tka-
niny baldachimu Rembrandt oddał za pomocą cienkich równoległych kresek akwafortowych położonych gęsto
obok siebie, chociaż na pierwszy rzut oka widz odnosi wrażenie, że artysta posłużył się tu suchą igłą (il. 23).
Norblin dla osiągnięcia podobnego rezultatu uzupełnił w tym miejscu akwafortę właśnie suchą igłą (il. 24).
Połączenie analogii ikonograficznych i technicznych, jakie są widoczne między Ecce homo Norblina
i Chrystusem przed Piłatem Rembrandta jest rzeczą wyjątkową na tle ówczesnej grafiki rembrandtyżującej.
Wskazuje też, że Norblin w konsekwentny sposób pracował nad odtworzeniem języka artystycznego mistrza
z Lejdy. Nie udało mi się odnaleźć przykładów podobnego postępowania wśród grafików francuskich ani
niemieckich. W œuvre Norblina pojawiają się też inne prace łączące w sobie naśladowanie motywu ikono-
graficznego i techniki, пр.: wspomniany Żebrak siedzący na skale (H. 35) inspirowany Żebrakiem z otwar-
tymi ustami siedzącym na skale (B. 174). Wobec tych dwóch przykładów oczywisty staje się fakt, że aspekt
techniczny ryciny odgrywał kluczową rolę w twórczości Norblina, a wiele jego prac okazuje się popisami
173 Rycina ta jest wspólnym działem Jana Yorisa von Vliat oraz Rembrandta, Talbierska, Rembrandt..., kat. 72-73,
s. 207 212 (tam pełna bibliografia).
21. Rembrandt van Rijn, Jan van Vliet, Chrystus przed Piłatem,
fragm., akwaforta, rylec, 1636, Gabinet Rycin Biblioteki
Uniwersyteckiej w Warszawie. Fot. K. Dąbrowska
Norblin miał przed sobą rycinę Rembrandta Chrystus przed Piłatem113, o czym przekonuje m.in. sposób
opracowania tłumu przez Norblina. Tak samo, jak Rembrandt (il. 21), pokrył on regularnym kreskowaniem
część płyty, a następnie za pomocą suchej igły lub rylca wydobył kontury postaci (il. 22). Różnice w opra-
cowaniu szczegółów w obu wypadkach mówią dużo o możliwościach artystów. Rysy twarzy na pracy Rem-
brandta są delikatniejsze i zindywidualizowane, natomiast kreska suchą igłą u Norblina jest mniej pewna
i tworzy schematyczne, niemal identyczne kształty głów.
Niekiedy Norblin nie tyle naśladował technikę, ile odtwarzał efekty zaobserwowane na holenderskiej ry-
cinie. Jednym z bardziej widocznych przykładów jest baldachim nad tronem Piłata. Wrażenie miękkości tka-
niny baldachimu Rembrandt oddał za pomocą cienkich równoległych kresek akwafortowych położonych gęsto
obok siebie, chociaż na pierwszy rzut oka widz odnosi wrażenie, że artysta posłużył się tu suchą igłą (il. 23).
Norblin dla osiągnięcia podobnego rezultatu uzupełnił w tym miejscu akwafortę właśnie suchą igłą (il. 24).
Połączenie analogii ikonograficznych i technicznych, jakie są widoczne między Ecce homo Norblina
i Chrystusem przed Piłatem Rembrandta jest rzeczą wyjątkową na tle ówczesnej grafiki rembrandtyżującej.
Wskazuje też, że Norblin w konsekwentny sposób pracował nad odtworzeniem języka artystycznego mistrza
z Lejdy. Nie udało mi się odnaleźć przykładów podobnego postępowania wśród grafików francuskich ani
niemieckich. W œuvre Norblina pojawiają się też inne prace łączące w sobie naśladowanie motywu ikono-
graficznego i techniki, пр.: wspomniany Żebrak siedzący na skale (H. 35) inspirowany Żebrakiem z otwar-
tymi ustami siedzącym na skale (B. 174). Wobec tych dwóch przykładów oczywisty staje się fakt, że aspekt
techniczny ryciny odgrywał kluczową rolę w twórczości Norblina, a wiele jego prac okazuje się popisami
173 Rycina ta jest wspólnym działem Jana Yorisa von Vliat oraz Rembrandta, Talbierska, Rembrandt..., kat. 72-73,
s. 207 212 (tam pełna bibliografia).