DOI Artikel:
Wałek, Janusz: Rafaela "Portret młodzieńca" ze zbiorów Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21223#0025
Rafaela „Portret młodzieńca” ze zbiorów Czartoryskich
23
opis jednego z autoportretów Palmy20, mogący rzeczywiście odpowiadać naszemu
obrazowi, ale dowiedziono później, że dotyczy on ponad wszelką wątpliwość auto-
portretu Palmy, znajdującego się obecnie w Monachium.
Eugene Miintz (1886)21, autor solidnej monografii Rafaela, powrócił zno-
wu do możliwości współpracy artysty z którymś z uczniów przy wykonywaniu
portretu ze zbiorów Czartoryskich. Z kolei Wilhelm von Bodę (1886)22 - naj-
większy w owym czasie autorytet w zakresie europejskiego malarstwa, którego
głos bardzo się liczył - opowiedział się wyraźnie za autorstwem Rafaela.
Interesującąpropozyeję co do odmiennego autorstwa wysunął później Ber-
nard Berenson (1910)23, dostrzegając w obrazie ze zbiorów Czartoryskich dzie-
ło Sebastiana del Piombo. Portrety tego weneckiego malarza, osiadłego od roku
1511 w Rzymie, wykazują istotnie pewne podobieństwo z niektórymi portreta-
mi namalowanymi przez Rafaela (np. Portret mężczyzny w Szepmuveszeti
Museum w Budapeszcie, Portret kobiety, tzw. Dorota, obecnie w Staatliche
Museen Preussischer Kulturbezitz w Berlinie; il. 7) i czasem nawet przypisywano
pewne dzieła (np. Skrzypka z Galerii Sciarra w Rzymie; obecnie w Paryżu, Col-
lection Rotschild) na przemian to Rafaelowi, to znów Sebastianowi del Piombo.
Podobieństwa wynikająprzede wszystkim ze zbliżonej kompozycji, prawie iden-
tycznych zwrotów głowy i spojrzeń przedstawionych postaci (nasz portret iDoro-
ta Sebastiana del Piombo), bardzo podobnych gestów (podtrzymywanie płaszcza
dłonią - nasz portret i Dorota) oraz scenerii - wnętrza z oknem, poza którym
widoczny jest rozległy krajobraz. Niejeden raz zwracano uwagę na związki Rafae-
la z malarstwem weneckim24 (Sebastiano del Piombo pełnił tu zapewne rolę dosko-
nałego pośrednika), w którym ten właśnie typ portretu (il. 8), ukazującego modela
przed-otwartym oknem, był popularny, a wywodził się być może od Belliniowskich
20 „Ma certo che tutte fopere sue, come che molte siano, non vagliono nulla ap-
presso a una testa, che se ritrasse nella spera eon alcune pełli di camello attomo eon certi
ciuffi di cappegli, la ąuale ąuasi ogni anno nella mostra della Ascesa in ąuella citta si
vede”. G. Vasari, Le vite de’ piu eccellenti architetti, pittori, et scidtori italiani, da
Cimabue insino a ’ tempi nostri, Torino 1986, t. II, s. 801.
21 E. M ii n t z, Raphael, sa vie, son oeuvre et son temps, Paris 1886.
22 W. von Bodę, Ans Ósterreichischen Galerien (Repertorium fur Kunstwissen-
schaft, 9, 1886), s. 309.
23 B. Berenson, The Yenetian Painters of the Renaissance, New York-London
1910, s. 120.
24 M.in. w książce o Rafaelu napisanej w r. 1909, a wydanej dopiero po sześćdzie-
sięciu latach - A. P. Oppe, Raphael. Edited with an introduction by C. Mitchell,
London 1970. Por. także A. C h a s t e 1, Raphael [hasło w:] A Dictionary of Italian Pain-
ting, London 1964, s. 247; mowa tu o „wenecjanizmie” Rafaela m.in. w związku z fre-
skiem Msza Bolseńska w Watykanie.
23
opis jednego z autoportretów Palmy20, mogący rzeczywiście odpowiadać naszemu
obrazowi, ale dowiedziono później, że dotyczy on ponad wszelką wątpliwość auto-
portretu Palmy, znajdującego się obecnie w Monachium.
Eugene Miintz (1886)21, autor solidnej monografii Rafaela, powrócił zno-
wu do możliwości współpracy artysty z którymś z uczniów przy wykonywaniu
portretu ze zbiorów Czartoryskich. Z kolei Wilhelm von Bodę (1886)22 - naj-
większy w owym czasie autorytet w zakresie europejskiego malarstwa, którego
głos bardzo się liczył - opowiedział się wyraźnie za autorstwem Rafaela.
Interesującąpropozyeję co do odmiennego autorstwa wysunął później Ber-
nard Berenson (1910)23, dostrzegając w obrazie ze zbiorów Czartoryskich dzie-
ło Sebastiana del Piombo. Portrety tego weneckiego malarza, osiadłego od roku
1511 w Rzymie, wykazują istotnie pewne podobieństwo z niektórymi portreta-
mi namalowanymi przez Rafaela (np. Portret mężczyzny w Szepmuveszeti
Museum w Budapeszcie, Portret kobiety, tzw. Dorota, obecnie w Staatliche
Museen Preussischer Kulturbezitz w Berlinie; il. 7) i czasem nawet przypisywano
pewne dzieła (np. Skrzypka z Galerii Sciarra w Rzymie; obecnie w Paryżu, Col-
lection Rotschild) na przemian to Rafaelowi, to znów Sebastianowi del Piombo.
Podobieństwa wynikająprzede wszystkim ze zbliżonej kompozycji, prawie iden-
tycznych zwrotów głowy i spojrzeń przedstawionych postaci (nasz portret iDoro-
ta Sebastiana del Piombo), bardzo podobnych gestów (podtrzymywanie płaszcza
dłonią - nasz portret i Dorota) oraz scenerii - wnętrza z oknem, poza którym
widoczny jest rozległy krajobraz. Niejeden raz zwracano uwagę na związki Rafae-
la z malarstwem weneckim24 (Sebastiano del Piombo pełnił tu zapewne rolę dosko-
nałego pośrednika), w którym ten właśnie typ portretu (il. 8), ukazującego modela
przed-otwartym oknem, był popularny, a wywodził się być może od Belliniowskich
20 „Ma certo che tutte fopere sue, come che molte siano, non vagliono nulla ap-
presso a una testa, che se ritrasse nella spera eon alcune pełli di camello attomo eon certi
ciuffi di cappegli, la ąuale ąuasi ogni anno nella mostra della Ascesa in ąuella citta si
vede”. G. Vasari, Le vite de’ piu eccellenti architetti, pittori, et scidtori italiani, da
Cimabue insino a ’ tempi nostri, Torino 1986, t. II, s. 801.
21 E. M ii n t z, Raphael, sa vie, son oeuvre et son temps, Paris 1886.
22 W. von Bodę, Ans Ósterreichischen Galerien (Repertorium fur Kunstwissen-
schaft, 9, 1886), s. 309.
23 B. Berenson, The Yenetian Painters of the Renaissance, New York-London
1910, s. 120.
24 M.in. w książce o Rafaelu napisanej w r. 1909, a wydanej dopiero po sześćdzie-
sięciu latach - A. P. Oppe, Raphael. Edited with an introduction by C. Mitchell,
London 1970. Por. także A. C h a s t e 1, Raphael [hasło w:] A Dictionary of Italian Pain-
ting, London 1964, s. 247; mowa tu o „wenecjanizmie” Rafaela m.in. w związku z fre-
skiem Msza Bolseńska w Watykanie.