DOI Artikel:
Żygulski, Zdzisław: Hołd pruski w Zamościu: Wojenne dzieje obrazu$dZe wspomnień Eugeniusza Tora
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21223#0131
HOŁD PRUSKI W ZAMOŚCIU -
WOJENNE DZIEJE OBRAZU
ZE WSPOMNIEŃ EUGENIUSZA TORA*
W czerwcu 1939 roku odbył się w Gdyni doroczny zjazd delegatów Związ-
ku Muzeów Polskich. Głównym tematem obrad były zagadnienia ochrony za-
bytków i obiektów muzealnych przed ewentualnymi działaniami wojennymi.
Zjazd obradował w atmosferze gorączkowych przygotowań obronnych na na-
szym wybrzeżu. Referaty wygłoszone na temat zabezpieczenia polskich zbio-
rów muzealnych przeważnie opierały się na doświadczeniach wojny domowej
w Hiszpanii. Podkreślano w nich konieczność usuwania zbiorów z sal wystawo-
wych i przechowywania ich w miejscach dających gwarancję należytego zabez-
pieczenia przed skutkami bombardowań lotniczych. Zalecono również, aby te
okazy muzealne, które mogłyby być zniszczone przez złośliwość wroga, usunąć
z miejsc ich stałego przechowywania i przewieźć do miejscowości bardziej bez-
piecznych, położonych we wschodnich województwach Polski. Do miejscowo-
ści takich zaliczono między innymi Zamość. Z tych właśnie względów przywie-
ziono do Zamościa, jeszcze przed wybuchem wojny, obiekty z katedry w Pelpli-
nie, składając je w podziemiach tamtejszej kolegiaty, część zaś prywatnej kolek-
cji Habsburgów z Żywca złożono w zamojskim ratuszu. Oba te zespoły zostały
później przez Niemców wykryte i z Zamościa wywiezione.
Inny los spotkał arcydzieło Jana Matejki Hołd pruski. Przewidywano, że
obraz ten ze względu na swojątreść może być przez Niemców zniszczony, zwo-
łano więc konferencję z udziałem dyrektora Muzeum Narodowego dra Feliksa
* Eugeniusz Tor (ur. w Lublinie, 28 grudnia 1883, zm. w Krakowie, 14 kwietnia
1953), inżynier, dyrektor Miejskiego Muzeum Przemysłowego im dra Adriana Baraniec-
kiego w Krakowie. W roku 1939 był wiceprezydentem Krakowa. Jego wspomnienia ofia-
owała Muzeum Narodowemu w Krakowie pani dr Krystyna Tor-Piekłowa, córka Euge-
niusza.
WOJENNE DZIEJE OBRAZU
ZE WSPOMNIEŃ EUGENIUSZA TORA*
W czerwcu 1939 roku odbył się w Gdyni doroczny zjazd delegatów Związ-
ku Muzeów Polskich. Głównym tematem obrad były zagadnienia ochrony za-
bytków i obiektów muzealnych przed ewentualnymi działaniami wojennymi.
Zjazd obradował w atmosferze gorączkowych przygotowań obronnych na na-
szym wybrzeżu. Referaty wygłoszone na temat zabezpieczenia polskich zbio-
rów muzealnych przeważnie opierały się na doświadczeniach wojny domowej
w Hiszpanii. Podkreślano w nich konieczność usuwania zbiorów z sal wystawo-
wych i przechowywania ich w miejscach dających gwarancję należytego zabez-
pieczenia przed skutkami bombardowań lotniczych. Zalecono również, aby te
okazy muzealne, które mogłyby być zniszczone przez złośliwość wroga, usunąć
z miejsc ich stałego przechowywania i przewieźć do miejscowości bardziej bez-
piecznych, położonych we wschodnich województwach Polski. Do miejscowo-
ści takich zaliczono między innymi Zamość. Z tych właśnie względów przywie-
ziono do Zamościa, jeszcze przed wybuchem wojny, obiekty z katedry w Pelpli-
nie, składając je w podziemiach tamtejszej kolegiaty, część zaś prywatnej kolek-
cji Habsburgów z Żywca złożono w zamojskim ratuszu. Oba te zespoły zostały
później przez Niemców wykryte i z Zamościa wywiezione.
Inny los spotkał arcydzieło Jana Matejki Hołd pruski. Przewidywano, że
obraz ten ze względu na swojątreść może być przez Niemców zniszczony, zwo-
łano więc konferencję z udziałem dyrektora Muzeum Narodowego dra Feliksa
* Eugeniusz Tor (ur. w Lublinie, 28 grudnia 1883, zm. w Krakowie, 14 kwietnia
1953), inżynier, dyrektor Miejskiego Muzeum Przemysłowego im dra Adriana Baraniec-
kiego w Krakowie. W roku 1939 był wiceprezydentem Krakowa. Jego wspomnienia ofia-
owała Muzeum Narodowemu w Krakowie pani dr Krystyna Tor-Piekłowa, córka Euge-
niusza.