DOI article:
Żygulski, Zdzisław: Hołd pruski w Zamościu: Wojenne dzieje obrazu$dZe wspomnień Eugeniusza Tora
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21223#0132
130
„Hołd Pruski" w Zamościu - wojenne dzieje obrazu
Kopery, naczelnika Wydziału Oświa-
ty, Kultury i Sztuki w Zarządzie Miej-
skim dra Fryderyka Wesselly’ego, re-
ferenta przy tym Wydziale dra Jerze-
go Dobrzyckiego oraz autora tego
wspomnienia - inż. Eugeniusza Tora,
wówczas dyrektora Miejskiego Mu-
zeum Przemysłowego im. dra Adria-
na Baranieckiego. Postanowiono usu-
nąć obraz z Galerii w Sukiennicach i,
po odpowiednim opakowaniu zabez-
pieczającym przed wszelkimi oddzia-
ływaniami atmosferycznymi, zakopać
w najbliższej okolicy Krakowa, najlepiej
wLesie Wolskim.
Realizując te postanowienia,
dyrektor Kopera polecił obraz wyjąć
z ram, nawinąć na drewniany bęben
o średnicy około 40 cm, przekładając
arkuszami miękkiego papieru. Całość
miała być obszyta w mocne płótno.
Żelazne pręty na końcach bębna miały służyć do zawieszania zwoju w specjal-
nej skrzyni. Część tych prac wykonano na miejscu w Sukiennicach pod okiem
konserwatorki, mgr Anny Schusterowej. 28 sierpnia 1939 roku, w godzinach
wieczornych, obraz przeniesiono do Miejskiego Muzeum Przemysłowego przy
ul. Smoleńsk 9 dla dokończenia prac zabezpieczających. 31 sierpnia w obecno-
ści dyrektora Kopery, mgr Schusterowej, Jerzego Magiery (kierownika pracow-
ni Muzeum Przemysłowego) oraz dwóch woźnych obraz złożono do specjalnie
wykonanej rury cynkowej, zamknięto na końcach wiekami i całość zalutowano.
Rulon z obrazem wewnątrz rury był zawieszony na odpowiednich podporach,
by nie dopuścić do bezpośredniego stykania się z metalem. Następnie rurę cyn-
kową z obrazem włożono do skrzyni drewnianej o długości około 6 m, wysmo-
łowanej i wypełnionej trocinami. Po zabiciu wieka skrzynię pozostawiono
w warsztatach Muzeum, by następnego dnia ostatecznie zadecydować ojej dal-
szych losach.
Nagły wybuch działań wojennych we wczesnych godzinach rannych
1 września, któremu towarzyszyły nieustanne nieprzyjacielskie naloty na mia-
sto, spowodował chaos i dezorganizację w wielu instytucjach i w aparacie admi-
nistracyjnym, uniemożliwiając wykonanie zamierzonego ukrycia obrazu. W po-
Eugeniusz Tor
(fot. Archiwum MNK)
„Hołd Pruski" w Zamościu - wojenne dzieje obrazu
Kopery, naczelnika Wydziału Oświa-
ty, Kultury i Sztuki w Zarządzie Miej-
skim dra Fryderyka Wesselly’ego, re-
ferenta przy tym Wydziale dra Jerze-
go Dobrzyckiego oraz autora tego
wspomnienia - inż. Eugeniusza Tora,
wówczas dyrektora Miejskiego Mu-
zeum Przemysłowego im. dra Adria-
na Baranieckiego. Postanowiono usu-
nąć obraz z Galerii w Sukiennicach i,
po odpowiednim opakowaniu zabez-
pieczającym przed wszelkimi oddzia-
ływaniami atmosferycznymi, zakopać
w najbliższej okolicy Krakowa, najlepiej
wLesie Wolskim.
Realizując te postanowienia,
dyrektor Kopera polecił obraz wyjąć
z ram, nawinąć na drewniany bęben
o średnicy około 40 cm, przekładając
arkuszami miękkiego papieru. Całość
miała być obszyta w mocne płótno.
Żelazne pręty na końcach bębna miały służyć do zawieszania zwoju w specjal-
nej skrzyni. Część tych prac wykonano na miejscu w Sukiennicach pod okiem
konserwatorki, mgr Anny Schusterowej. 28 sierpnia 1939 roku, w godzinach
wieczornych, obraz przeniesiono do Miejskiego Muzeum Przemysłowego przy
ul. Smoleńsk 9 dla dokończenia prac zabezpieczających. 31 sierpnia w obecno-
ści dyrektora Kopery, mgr Schusterowej, Jerzego Magiery (kierownika pracow-
ni Muzeum Przemysłowego) oraz dwóch woźnych obraz złożono do specjalnie
wykonanej rury cynkowej, zamknięto na końcach wiekami i całość zalutowano.
Rulon z obrazem wewnątrz rury był zawieszony na odpowiednich podporach,
by nie dopuścić do bezpośredniego stykania się z metalem. Następnie rurę cyn-
kową z obrazem włożono do skrzyni drewnianej o długości około 6 m, wysmo-
łowanej i wypełnionej trocinami. Po zabiciu wieka skrzynię pozostawiono
w warsztatach Muzeum, by następnego dnia ostatecznie zadecydować ojej dal-
szych losach.
Nagły wybuch działań wojennych we wczesnych godzinach rannych
1 września, któremu towarzyszyły nieustanne nieprzyjacielskie naloty na mia-
sto, spowodował chaos i dezorganizację w wielu instytucjach i w aparacie admi-
nistracyjnym, uniemożliwiając wykonanie zamierzonego ukrycia obrazu. W po-
Eugeniusz Tor
(fot. Archiwum MNK)