DOI Heft:
Galeria Sztuki Starożytnej
DOI Artikel:Andrzejewski, Tadeusz: Ostraka demotyczne z Edfu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17140#0147
'Tadeusz Andrzejewski
OSTRAKA DEMOTYCZNE Z EDFU
P 1
X odczas wykopalisk w Edfu, w warstwie ptolemejskiej i rzymskiej znaleziono blisko
półtora tysiąca ostraków greckich, demotycznych i dwujęzycznych. Ostraka greckie i dwuję-
zyczne oraz kilka demotycznych przewieziono do Warszawy, gdzie przechowywane są obecnie
w Muzeum Narodowym jako depozyt Uniwersytetu Warszawskiego. Większość ostraków
demotycznych — około 900 — pozostała w Egipcie i znajduje się obecnie w Muzeum
Egipskim w Kairze.
Podział ten był wynikiem stanowiska kierownika ekspedycji profesora dr Kazimierza
Michałowskiego, który licząc się z ówczesnymi możliwościami naukowymi polskiej egiptologii
(lata 1937—39) uznał za słuszne nie wywożenie zespołu ostraków, lecz ograniczenie się do
zabytków greckich, co do których istniała gwarancja szybkiego naukowego opracowania przez
uczonych polskich, przede wszystkim zaś przez prof. dr Jerzego Manteuffla, uczestnika prac
wykopaliskowych w Edfu.
Ostraka greckie z Edfu zostały opublikowane w trzech tomach „Tell Edfou‘£1, demo-
tyczne nie doczekały się dotychczas jeszcze żadnego opracowania naukowego, ostraka
dwujęzyczne zaś tylko w tej części, która została napisana po grecku.
Artykuł mój jest artykułem informacyjnym, stanowi próbę przedstawienia materiału
demotycznego znajdującego się w Warszawie, nie pretendując do wyczerpującego omówienia
go, takiego jakie powinno znaleźć się w publikacji będącej editio princeps, przede wszystkim
ze względu na małą ilość ostraków warszawskich w stosunku do całego znaleziska z Edfu.
II
Ogółem w Muzeum Narodowym w Warszawie zdeponowanych jest dwadzieścia pięć
ostraków zawierających dłuższy czy krótszy tekst demotyczny; ponadto znajdują się jeszcze
dwie tabliczki drewniane (nie etykietki mumiowe) w treści zbliżone do większości ostraków.
Te dwie tabliczki drewniane różniące się tylko materiałem od pozostałych zabytków będą
oczywiście wzięte pod uwagę w tym artykule2.
1 Tell Edfou t. I, II, III zawierają opatrzone szczegółowymi indeksami artykuły o ostrakach greckich
wraz z podaniem tekstu. Wyszły one spod pióra zmarłego niedawno prof. dr Jerzego Manteuffla.
2 Można by się zastanawiać, czy w stosunku do tych tabliczek me dałoby się używać również terminu
„ostrakon“, tak jak się go używa w egiptologii do określania kawałków wapienia służącego jako materiał do pi-
sania i rysowania.
139
OSTRAKA DEMOTYCZNE Z EDFU
P 1
X odczas wykopalisk w Edfu, w warstwie ptolemejskiej i rzymskiej znaleziono blisko
półtora tysiąca ostraków greckich, demotycznych i dwujęzycznych. Ostraka greckie i dwuję-
zyczne oraz kilka demotycznych przewieziono do Warszawy, gdzie przechowywane są obecnie
w Muzeum Narodowym jako depozyt Uniwersytetu Warszawskiego. Większość ostraków
demotycznych — około 900 — pozostała w Egipcie i znajduje się obecnie w Muzeum
Egipskim w Kairze.
Podział ten był wynikiem stanowiska kierownika ekspedycji profesora dr Kazimierza
Michałowskiego, który licząc się z ówczesnymi możliwościami naukowymi polskiej egiptologii
(lata 1937—39) uznał za słuszne nie wywożenie zespołu ostraków, lecz ograniczenie się do
zabytków greckich, co do których istniała gwarancja szybkiego naukowego opracowania przez
uczonych polskich, przede wszystkim zaś przez prof. dr Jerzego Manteuffla, uczestnika prac
wykopaliskowych w Edfu.
Ostraka greckie z Edfu zostały opublikowane w trzech tomach „Tell Edfou‘£1, demo-
tyczne nie doczekały się dotychczas jeszcze żadnego opracowania naukowego, ostraka
dwujęzyczne zaś tylko w tej części, która została napisana po grecku.
Artykuł mój jest artykułem informacyjnym, stanowi próbę przedstawienia materiału
demotycznego znajdującego się w Warszawie, nie pretendując do wyczerpującego omówienia
go, takiego jakie powinno znaleźć się w publikacji będącej editio princeps, przede wszystkim
ze względu na małą ilość ostraków warszawskich w stosunku do całego znaleziska z Edfu.
II
Ogółem w Muzeum Narodowym w Warszawie zdeponowanych jest dwadzieścia pięć
ostraków zawierających dłuższy czy krótszy tekst demotyczny; ponadto znajdują się jeszcze
dwie tabliczki drewniane (nie etykietki mumiowe) w treści zbliżone do większości ostraków.
Te dwie tabliczki drewniane różniące się tylko materiałem od pozostałych zabytków będą
oczywiście wzięte pod uwagę w tym artykule2.
1 Tell Edfou t. I, II, III zawierają opatrzone szczegółowymi indeksami artykuły o ostrakach greckich
wraz z podaniem tekstu. Wyszły one spod pióra zmarłego niedawno prof. dr Jerzego Manteuffla.
2 Można by się zastanawiać, czy w stosunku do tych tabliczek me dałoby się używać również terminu
„ostrakon“, tak jak się go używa w egiptologii do określania kawałków wapienia służącego jako materiał do pi-
sania i rysowania.
139