Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (6.1962)

się ratować nie tylko zbiory własnej instytucji, ale też w tajemnicy przed Niemcami zbiory,
znajdujące się w jej rejonie. Nie było to łatwe, gdyż wydalanie się poza obręb gmachu instytucji
było absolutnie zakazane, a pilnowali nas nie tylko niemieccy uczeni ale i żandarmi. Warunki
pracy w czasie silnych mrozów w nieopalonych pomieszczeniach z wybitymi szybami były stra-
szliwe. Mimo to udało się nie tylko spakować i wysłać tysiące skrzyń, ale też uratować pota-
jemnie zbiory Zenona Przesmyckiego (Miriama) ze spuścizną po Norwidzie, niektóre bezcenne
zabytki z Biblioteki Zamoyskich, wśród nich Kronikę Galla oraz rękopisy ,,Faraona" Prusa
i „Krzyżaków" Sienkiewicza, bibliotekę i materiały naukowe dotyczące Warszawy po W. Ko-
rotyńskim, które posłużyły do odbudowy Starego Miasta w Warszawie (gmach został spalony
akurat przy kończeniu tej akcji) i wiele innych. Kierującemu akcją dyrektorowi Muzeum Na-
rodowego udało się uratować i wywieźć liczne dzieła sztuki, rękopisy uczonych i pisarzy z ich
mieszkań i piwnic według wskazówek, które napływały od rozsianych na terenach Polski auto-
rów i właścicieli.

Oczywiście te wszystkie konspiracyjnie ratowane zbioiy wywożono z Warszawy potajemnie,
m. in. dzięki przepłacaniu niemieckich samochodów ciężarowych. Magazynowano zbiory
w prowizorycznych składach w rejonie Podkowy Leśnej, Pruszkowa, Brwinowa i Milanówka.

Odbudowa zniszczeń, 1945 r.

44