Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (6.1962)

80. Nieokreślony malarz warszawski, Portret Edwarda
Rastawieckiego. Ok. 1800. Muzeum Narodowe w Poznaniu

w r. 1849. Jest to jeden z najpiękniejszych pomników polskiej historii sztuki, dzieło klasyczne,
które mimo ponad stu lat wieku stanowi podstawę źródłową naszych badań i uderza ostrożnością
sądów i trafnością sformułowań. Wiele w nim miejsca poświęcił Rastawiecki malarstwu jego
czasu, choć tylko poprzez twórczość artystów zmarłych.

MECENAT KOŚCIOŁA. Odgrywa on dużą rolę w omawianym przez nas okresie, jeśli
chodzi o liczbę zamówień. Wobec szybkiego wzrostu ludności Królestwa, rozbudowuje się
wiele z istniejących świątyń i wznosi sporo kościołów nowych. W nich, zgodnie z ewolucją sty-
lową, niewielką rolę odgrywa monumentalna dekoracja malarska, dużą natomiast — obraz
ołtarzowy. Brak nam danych do stwierdzenia, na ile w praktyce były respektowane postanowie-
nia konkordatu, w myśl których wyposażenie nowobudujących się świątyń, a więc i obrazy,
opłacane było z funduszów rządowych. W każdym razie, podobnie jak przed powstaniem,
łożyli na ich opłacanie u malarzy znaczne sumy bogaci ziemianie i arystokracja, a pewną rolę
musiały odgrywać także i składki mniej zamożnych parafian: chłopów na wsi, mieszczaństwa
w miastach.

327