DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Rodziewicz, Elżbieta; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Późnoantyczny relief w kości słoniowej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19549#0128
kreski sugerujące drobne fałdy. Poniżej dolnego krańca himationu widoczna jest druga szata,
najprawdopodobniej chiton, sięgający kostek obu nóg. Pionowe fałdy chitonu oddane są przy
pomocy twardych prostych wcięć dłutka. Dwie linie ryte biegnące od dolnego krańca chitonu
stanowią przedłużenie linii profilu lewej nogi. Sugeruje to w dosyć mocno uproszczonej formie,
przyleganie chitonu do ciała oraz jego miękkość i wydobywa spod draperii akt. Analogicznie
przedstawia się współgranie całej draperii z aktem. Chiton na klatce piersiowej nie jest wyraźnie
zaznaczony. Możemy jedynie domyślać się w trzech rytych liniach na prawym ramieniu fałd
chitonu jońskiego spinanego na ramionach fibulami. Przy tych właśnie spięciach znajdowała
się duża ilość fałd, jakie obserwujemy na ubranych figurach kobiecych w reliefie oraz rzeźbie
pełnej1. Szyja postaci nie posiada wyraźnie zaznaczonego konturu, sugeruje ją jedynie mała
płaszczyzna między barkiem a głową. Głowa duża, okolona włosami ukształtowanymi w niere-
gularne pukle, pochylona nieco ku prawemu barkowi. Twarz ukazana w półprofilu z osią wzroku
skierowaną ku drugiej postaci, znajdującej się za jej plecami. Twarz pełna, szczegóły anatomiczne
zaznaczone prostymi, nieretuszowanymi wcięciami, bez wyodrębnienia takich detali anato-
micznych, jak powieki czy gałki oczne. Wcięcia te są jednak rozmieszczone dobrze, dając obraz
twarzy o prawidłowych proporcjach. Kąciki oczodołów oraz zewnętrzne krańce linii brwi wy-
dają się być opuszczone do dołu. Usta zwarte, dolna warga wyraźnie pełna, co podkreśla krótkie
pod nią wcięcie. Nos o powierzchni silnie startej jest mało czytelny.
Druga postać kobiety usytuowana przy lewym krańcu plakietki znajduje się za plecami pierw-
szej figury. Część tej postaci, a mianowicie fragment prawej nogi oraz barki nie zmieściły się
na powierzchni naszej plakietki; być może były kontynuowane na drugiej przylegającej do niej.
Postać ta o smukłych dziewczęcych proporcjach, ubrana w długi przylegający do ciała chiton,
ukazana jest w prawym profilu z dobrze uchwyconym skrótem perspektywicznym korpusu
i przedstawiona w ruchu. Tors podany silnie do przodu, nogi natomiast cofnięte nie-
znacznie do tyłu, ciężar ciała oparty na palcach lewej nogi, natomiast noga prawa przed-
stawiona fragmentarycznie cofnięta lekko do tyłu. Z pozycji zachowanej fragmentarycznie
nogi wynika, że stopa jej była uniesiona w powietrzu bądź tylko nieznacznie dotykała podłoża.
Z kompozycji tej postaci wynika, że kobieta przedstawiona jest w momencie tanecznego pod-
skoku w kierunku kobiety stojącej przed nią. Ruch ten podkreślony jest przez chiton silnie
przylegający do ciała z przodu torsu, a rozwiany za plecami figury, na co wskazują kierunki
linii fałd, na fragmencie chitonu za jej plecami, przy lewym dolnym krańcu plakietki. Prawa
zgięta w łokciu ręka, ukazana jest na tle torsu, z dłonią opartą na prawym barku postaci stojącej
z przodu. Lewa ręka jest niewidoczna. Klatka piersiowa przesłonięta częściowo prawą ręką
1 R. Horn, Stehende weibliche Gewandstatuen in der hellenistischen Plastik. Munchen 1931, tabl. XXII,
2, tabl. XXXIV, 1; G. M. A. Richter, The sculpture and sculptors of the Greeks. New Haven 1950, s. 453,
il. 326, 328, s. 580, il. 681; G. M. A. Richter, Catalogue of Greek sculptures. Oxford 1954, tabl. LX, il. 74,
tabl. CXLII, il. 201; G. A. M a n s u e 11 i, Galeria degli Uffizi, Le sculture. cz. I, Roma 1958, il. 15, 39a, 69, 120.
124
najprawdopodobniej chiton, sięgający kostek obu nóg. Pionowe fałdy chitonu oddane są przy
pomocy twardych prostych wcięć dłutka. Dwie linie ryte biegnące od dolnego krańca chitonu
stanowią przedłużenie linii profilu lewej nogi. Sugeruje to w dosyć mocno uproszczonej formie,
przyleganie chitonu do ciała oraz jego miękkość i wydobywa spod draperii akt. Analogicznie
przedstawia się współgranie całej draperii z aktem. Chiton na klatce piersiowej nie jest wyraźnie
zaznaczony. Możemy jedynie domyślać się w trzech rytych liniach na prawym ramieniu fałd
chitonu jońskiego spinanego na ramionach fibulami. Przy tych właśnie spięciach znajdowała
się duża ilość fałd, jakie obserwujemy na ubranych figurach kobiecych w reliefie oraz rzeźbie
pełnej1. Szyja postaci nie posiada wyraźnie zaznaczonego konturu, sugeruje ją jedynie mała
płaszczyzna między barkiem a głową. Głowa duża, okolona włosami ukształtowanymi w niere-
gularne pukle, pochylona nieco ku prawemu barkowi. Twarz ukazana w półprofilu z osią wzroku
skierowaną ku drugiej postaci, znajdującej się za jej plecami. Twarz pełna, szczegóły anatomiczne
zaznaczone prostymi, nieretuszowanymi wcięciami, bez wyodrębnienia takich detali anato-
micznych, jak powieki czy gałki oczne. Wcięcia te są jednak rozmieszczone dobrze, dając obraz
twarzy o prawidłowych proporcjach. Kąciki oczodołów oraz zewnętrzne krańce linii brwi wy-
dają się być opuszczone do dołu. Usta zwarte, dolna warga wyraźnie pełna, co podkreśla krótkie
pod nią wcięcie. Nos o powierzchni silnie startej jest mało czytelny.
Druga postać kobiety usytuowana przy lewym krańcu plakietki znajduje się za plecami pierw-
szej figury. Część tej postaci, a mianowicie fragment prawej nogi oraz barki nie zmieściły się
na powierzchni naszej plakietki; być może były kontynuowane na drugiej przylegającej do niej.
Postać ta o smukłych dziewczęcych proporcjach, ubrana w długi przylegający do ciała chiton,
ukazana jest w prawym profilu z dobrze uchwyconym skrótem perspektywicznym korpusu
i przedstawiona w ruchu. Tors podany silnie do przodu, nogi natomiast cofnięte nie-
znacznie do tyłu, ciężar ciała oparty na palcach lewej nogi, natomiast noga prawa przed-
stawiona fragmentarycznie cofnięta lekko do tyłu. Z pozycji zachowanej fragmentarycznie
nogi wynika, że stopa jej była uniesiona w powietrzu bądź tylko nieznacznie dotykała podłoża.
Z kompozycji tej postaci wynika, że kobieta przedstawiona jest w momencie tanecznego pod-
skoku w kierunku kobiety stojącej przed nią. Ruch ten podkreślony jest przez chiton silnie
przylegający do ciała z przodu torsu, a rozwiany za plecami figury, na co wskazują kierunki
linii fałd, na fragmencie chitonu za jej plecami, przy lewym dolnym krańcu plakietki. Prawa
zgięta w łokciu ręka, ukazana jest na tle torsu, z dłonią opartą na prawym barku postaci stojącej
z przodu. Lewa ręka jest niewidoczna. Klatka piersiowa przesłonięta częściowo prawą ręką
1 R. Horn, Stehende weibliche Gewandstatuen in der hellenistischen Plastik. Munchen 1931, tabl. XXII,
2, tabl. XXXIV, 1; G. M. A. Richter, The sculpture and sculptors of the Greeks. New Haven 1950, s. 453,
il. 326, 328, s. 580, il. 681; G. M. A. Richter, Catalogue of Greek sculptures. Oxford 1954, tabl. LX, il. 74,
tabl. CXLII, il. 201; G. A. M a n s u e 11 i, Galeria degli Uffizi, Le sculture. cz. I, Roma 1958, il. 15, 39a, 69, 120.
124