DOI Artikel:
Wróblewska, Wanda: Portret dziecka w okresie Oświecenia w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19553#0058
dziecka w XVIII wieku, a wydaje się, że ten temat byłby szczególnie godny uwagi ze względu na
bogactwo i różnorodność przedstawień. Wśród publikacji obcych i polskich zagadnienie portretu
dziecka znajdujemy:
1. W monografiach malarzy, których autorzy omawiają dzieła malarskie, ustalają okres powstania
portretu i ustosunkowują się do wartości plastycznej obrazu; nie rozpatrują oni jednak por-
tretu dziecka z punktu widzenia specyfiki tematu.
2. W katalogach portretów lub innych prac, gdzie portret dziecka bywa włączony do dokumen-
tacji lub jest omawiany przy charakterystyce twórczości artysty.
3. W wydawnictwach syntetycznych z zakresu historii sztuki; tutaj portret dziecka jest niekiedy
uwzględniany jako wyraz stylu czy epoki.
Nieliczne publikacje poświęcone wyłącznie portretom dzieci charakteryzują się tym, że
obejmują szeroki zakres czasowy: podają dane biograficzne o artystach, tytuły, względnie iden-
tyfikację i załączają krótki opis portretu dziecka, charakterystycznego dla danej epoki.
WPŁYW FILOZOFII I NOWEJ MYŚLI PEDAGOGICZNEJ XVIII WIEKU NA ÓWCZESNY
PORTRET DZIECKA W POLSCE
Już w XVII wieku Leibnitz rzucił nowe hasło: „Dajcie mi w ręce wychowanie ludzkości,
a przemienię świat2"
Jeszcze w XVII wieku John Locke oparł swój system wychowawczy na znajomości psycho-
logii dziecka. Wprawdzie jego znajomość psychologii nie była pełna, dostrzegł już jednak powią-
zania zachodzące między warunkami zewnętrznymi a wewnętrznym rozwojem dziecka. Locke
zwrócił na nie uwagę i dostosował swoje metody postępowania do rozwoju psychiki dziecka.
Dziecko traktował jako rozwijającą się indywidualność. Jego „Myśli o wychowaniu" opierają
się na uważnym studium dziecięcej psychiki. Dziecko to w przekonaniu Locke'a osoba, która ma
już swoje prawa, należy się jej więc nie tylko opieka, ale także pewne względy. System Locke'a
zmierza do wychowania fizycznie zahartowanego, przedsiębiorczego i dostatecznie wy-
kształconego gentlemana, człowieka światowego o dworskich manierach.
W wieku XVIII Jan Jakub Rousseau zgodny był z zapatrywaniami Locke'a. Rousseau uważał,
że zgłębienie natury dziecka powinno być podstawą poczynań wychowawczych, tak jak zgodne
z poglądem Locke'a było jego przywiązywanie wagi do wychowania fizycznego3. W głównym
dziele pedagogicznym „Emil", w którym autor wyłożył swe poglądy, wielbi on naturę i życie
indywidualne w stanie nietkniętym przez cywilizację. Człowiek z natury jest dobry — wycho-
wanie powinno być naturalne, zgodne z naturą ludzką. Rousseau wysuwa postulat gruntownego
2 Wł. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. II, Warszawa 1948, s. 102.
3 J. Locke, Myśli o wychowaniu. Wrocław 1959.
54
bogactwo i różnorodność przedstawień. Wśród publikacji obcych i polskich zagadnienie portretu
dziecka znajdujemy:
1. W monografiach malarzy, których autorzy omawiają dzieła malarskie, ustalają okres powstania
portretu i ustosunkowują się do wartości plastycznej obrazu; nie rozpatrują oni jednak por-
tretu dziecka z punktu widzenia specyfiki tematu.
2. W katalogach portretów lub innych prac, gdzie portret dziecka bywa włączony do dokumen-
tacji lub jest omawiany przy charakterystyce twórczości artysty.
3. W wydawnictwach syntetycznych z zakresu historii sztuki; tutaj portret dziecka jest niekiedy
uwzględniany jako wyraz stylu czy epoki.
Nieliczne publikacje poświęcone wyłącznie portretom dzieci charakteryzują się tym, że
obejmują szeroki zakres czasowy: podają dane biograficzne o artystach, tytuły, względnie iden-
tyfikację i załączają krótki opis portretu dziecka, charakterystycznego dla danej epoki.
WPŁYW FILOZOFII I NOWEJ MYŚLI PEDAGOGICZNEJ XVIII WIEKU NA ÓWCZESNY
PORTRET DZIECKA W POLSCE
Już w XVII wieku Leibnitz rzucił nowe hasło: „Dajcie mi w ręce wychowanie ludzkości,
a przemienię świat2"
Jeszcze w XVII wieku John Locke oparł swój system wychowawczy na znajomości psycho-
logii dziecka. Wprawdzie jego znajomość psychologii nie była pełna, dostrzegł już jednak powią-
zania zachodzące między warunkami zewnętrznymi a wewnętrznym rozwojem dziecka. Locke
zwrócił na nie uwagę i dostosował swoje metody postępowania do rozwoju psychiki dziecka.
Dziecko traktował jako rozwijającą się indywidualność. Jego „Myśli o wychowaniu" opierają
się na uważnym studium dziecięcej psychiki. Dziecko to w przekonaniu Locke'a osoba, która ma
już swoje prawa, należy się jej więc nie tylko opieka, ale także pewne względy. System Locke'a
zmierza do wychowania fizycznie zahartowanego, przedsiębiorczego i dostatecznie wy-
kształconego gentlemana, człowieka światowego o dworskich manierach.
W wieku XVIII Jan Jakub Rousseau zgodny był z zapatrywaniami Locke'a. Rousseau uważał,
że zgłębienie natury dziecka powinno być podstawą poczynań wychowawczych, tak jak zgodne
z poglądem Locke'a było jego przywiązywanie wagi do wychowania fizycznego3. W głównym
dziele pedagogicznym „Emil", w którym autor wyłożył swe poglądy, wielbi on naturę i życie
indywidualne w stanie nietkniętym przez cywilizację. Człowiek z natury jest dobry — wycho-
wanie powinno być naturalne, zgodne z naturą ludzką. Rousseau wysuwa postulat gruntownego
2 Wł. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. II, Warszawa 1948, s. 102.
3 J. Locke, Myśli o wychowaniu. Wrocław 1959.
54