DOI Artikel:
Kłosińska, Janina: Obraz Zaśniȩca Matki Boskiej z kościoła ś. Michała na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0021
Dzieciątka4). Po przeprowadzeniu krótkiej charakterystyki stylistycznej
obrazu autorka stwierdziła, że kompozycja i rysunek Zaśnięcia są wybitnie
kulmbachowskie, a słabszy poziom artystyczny wykonania umotywowała
faktem, iż Kulmbach najpierw zaczął malować skrzydła, a nie zdążywszy
przed wyjazdem z Krakowa ukończyć obrazu środkowego, powierzył go
pomocnikowi. Feliks Kopera w Dziejach malarstwa w Polsce przypisuje Zaśnię-
cie Matki Boskiej warsztatowi Hansa Suessa względnie malarzowi będącemu
pod jego wpływem wyrażając opinię, że cała kompozycja, a nawet szczegóły
są w stylu mistrza z Kulmbachu 5). Wbrew zdaniu Stempowskiej, nie uważa
on jednak tego obrazu za część składową tryptyku Matki Boskiej wysuwając
inną koncepcję jego budowy. Na hipotezie F. Kopery oparli się częściowo
Józef Muczkowski i Józef Zdanowski, uznając obraz przedstawiający Hołd
Trzech Króli z Berlina za część środkową tryptyku, którego skrzydła pokry-
wały obrazy przedstawiające: Ofiarowanie w świątyni, Ucieczkę do Egiptu,
ś. Barbarę i ś. Katarzynę (podobnie jak w hipotezie K. Stempowskiej i F. Ko-
pery), a nadto obraz Zwiastowania (z Muzeum w Norymberdze) i oma-
wiany obraz Zaśnięcia Marii 6). Jedność i harmonia kolorytu wszystkich
obrazów oraz podobieństwo postaci kobiecych z typami Jacopa Barbari
jest zdaniem autorów wystarczającym powodem cło stwierdzenia, że po-
szczególne obrazy stanowiły niegdyś wspólną całość. Fundatorem tego tryp-
tyku dla kościoła r.a Skałce został przez obu badaczy uznany marszałek
nadworny Stanisław Jarocki herbu Rawicz, którego portret znajduje się na
obrazie Zaśnięcia M. Boskiej. Po przebudowie kościoła w r. 1735 tryptyk ten
miał się „rozproszyć" po różnych kościołach i galeriach w Polsce i Niemczech.
W dziesięć lat później Franciszek Stadler w swej monografii o Kulm-
bachu wydanej w r. 1936, rekonstruując tryptyk Matki Boskiej, wspomniał
nawiasowo o obrazie Zaśnięcia z Muzeum Narodowego, zaznaczając, że nie
ma on nic wspólnego z ołtarzem Kulmbacha7). W skład omawianego tryp-
tyku według opinii autora, wchodziły z zachowanych obrazów jedynie
Hołd Trzech Króli jako obraz środkowy oraz na skrzydłach: Ofiarowanie
w świątyni, Ucieczka do Egiptu, ś. Katarzyna i ś. Barbara. Nie wiadomo
też zdaniem Stadlera czy wzmiankowany ołtarz, dzieło Jana Kulmbacha,
pochodził z kościoła na Skałce, czy z jakiejś innej świątyni.
4) Obrazy przedstawiające ś. Barbarę oraz Ofiarowanie Dzieciątka, obecnie zaginione, znaj-
dowały się przed r. 1939 w zbiorach Potockich w Krakowie, pod ,,Baranami“. Obraz z przedsta-
wieniem Ucieczki do Egiptu do r. 1939 był w kościele na Skałce, a w czasie ostatniej wojny został
-wywieziony przez hitlerowców, zaś obraz z postacią ś. Katarzyny znajduje się obecnie w Muzeum
Narodowym w Krakowie. Obrazy: Nawiedzenie lub Zwiastowanie i Narodzenie Dzieciątka istniały
jedynie według hipotezy Stempowskiej.
5) F. Kopera, Dzieje malarstwa w Polsce, Kraków 1926, t. II, s. 121.
6) J. Muczkowski i J. Zdanowski, Hans Suess z Kulmbachu, Rocz. Krak., t. XI, Kraków
1926, s. 26.
7) F. Stadler, Hans von Kulmbach, Wien 1936, s. iii.
l6
obrazu autorka stwierdziła, że kompozycja i rysunek Zaśnięcia są wybitnie
kulmbachowskie, a słabszy poziom artystyczny wykonania umotywowała
faktem, iż Kulmbach najpierw zaczął malować skrzydła, a nie zdążywszy
przed wyjazdem z Krakowa ukończyć obrazu środkowego, powierzył go
pomocnikowi. Feliks Kopera w Dziejach malarstwa w Polsce przypisuje Zaśnię-
cie Matki Boskiej warsztatowi Hansa Suessa względnie malarzowi będącemu
pod jego wpływem wyrażając opinię, że cała kompozycja, a nawet szczegóły
są w stylu mistrza z Kulmbachu 5). Wbrew zdaniu Stempowskiej, nie uważa
on jednak tego obrazu za część składową tryptyku Matki Boskiej wysuwając
inną koncepcję jego budowy. Na hipotezie F. Kopery oparli się częściowo
Józef Muczkowski i Józef Zdanowski, uznając obraz przedstawiający Hołd
Trzech Króli z Berlina za część środkową tryptyku, którego skrzydła pokry-
wały obrazy przedstawiające: Ofiarowanie w świątyni, Ucieczkę do Egiptu,
ś. Barbarę i ś. Katarzynę (podobnie jak w hipotezie K. Stempowskiej i F. Ko-
pery), a nadto obraz Zwiastowania (z Muzeum w Norymberdze) i oma-
wiany obraz Zaśnięcia Marii 6). Jedność i harmonia kolorytu wszystkich
obrazów oraz podobieństwo postaci kobiecych z typami Jacopa Barbari
jest zdaniem autorów wystarczającym powodem cło stwierdzenia, że po-
szczególne obrazy stanowiły niegdyś wspólną całość. Fundatorem tego tryp-
tyku dla kościoła r.a Skałce został przez obu badaczy uznany marszałek
nadworny Stanisław Jarocki herbu Rawicz, którego portret znajduje się na
obrazie Zaśnięcia M. Boskiej. Po przebudowie kościoła w r. 1735 tryptyk ten
miał się „rozproszyć" po różnych kościołach i galeriach w Polsce i Niemczech.
W dziesięć lat później Franciszek Stadler w swej monografii o Kulm-
bachu wydanej w r. 1936, rekonstruując tryptyk Matki Boskiej, wspomniał
nawiasowo o obrazie Zaśnięcia z Muzeum Narodowego, zaznaczając, że nie
ma on nic wspólnego z ołtarzem Kulmbacha7). W skład omawianego tryp-
tyku według opinii autora, wchodziły z zachowanych obrazów jedynie
Hołd Trzech Króli jako obraz środkowy oraz na skrzydłach: Ofiarowanie
w świątyni, Ucieczka do Egiptu, ś. Katarzyna i ś. Barbara. Nie wiadomo
też zdaniem Stadlera czy wzmiankowany ołtarz, dzieło Jana Kulmbacha,
pochodził z kościoła na Skałce, czy z jakiejś innej świątyni.
4) Obrazy przedstawiające ś. Barbarę oraz Ofiarowanie Dzieciątka, obecnie zaginione, znaj-
dowały się przed r. 1939 w zbiorach Potockich w Krakowie, pod ,,Baranami“. Obraz z przedsta-
wieniem Ucieczki do Egiptu do r. 1939 był w kościele na Skałce, a w czasie ostatniej wojny został
-wywieziony przez hitlerowców, zaś obraz z postacią ś. Katarzyny znajduje się obecnie w Muzeum
Narodowym w Krakowie. Obrazy: Nawiedzenie lub Zwiastowanie i Narodzenie Dzieciątka istniały
jedynie według hipotezy Stempowskiej.
5) F. Kopera, Dzieje malarstwa w Polsce, Kraków 1926, t. II, s. 121.
6) J. Muczkowski i J. Zdanowski, Hans Suess z Kulmbachu, Rocz. Krak., t. XI, Kraków
1926, s. 26.
7) F. Stadler, Hans von Kulmbach, Wien 1936, s. iii.
l6