DOI article:
Stankiewicz, Jan: Sekretarzyk z r. 1648 w Zbiorach Czartosyskich
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0115
ścianek, o lekko sfalowanej powierzchni tak charakterystycznej dla sprzętów
w. XVII. Co cl o wymiany szczytu należy stwierdzić, iż fakt zetknięcia się
sterczyny w kształcie pseudoklasycznego wazonika z neogotyckimi elemen-
tami dekoracyjnymi, umieszczonymi pod esownicami, jest dostatecznym
dowodem, iż szczyt ten został sporządzony w czasie wspomnianej restauracji
zabytku, tym bardziej, iż żaden z zachowanych sekretarzyków chebskich
z w. XVII, z którymi wiążemy nasz zabytek, nie posiada gzymsu wolutowego,
gdyż w ciągu wieków potraciły swoje szczyty oryginalne.
Na podstawie zachowanych w spodzie dna czterech cylindrycznych
otworów o średnicy 3 cm, głębokich na 2—3 cm, możemy przypuszczać,
iż zabytek nasz był meblem dwuczłonowym, tj. składał się z szafki i dolnej
podstawy, która nie przetrwała do naszych czasów. Również dwa prostokątne
małe otwory o powierzchni 1 cm2, znajdujące się w środku krótszych boków
ramy zamykającej niszę środkową, wskazują, iż w swoim czasie musiała
istnieć specjalna płyta, zamykająca wspomnianą niszę na podobieństwo
sekretarzyka przedstawionego na ryc. 88. Rejestr ubytków powiększa jeszcze
brak kolebkowo wygiętej okładziny, tworzącej sklepienie niszy (dziś oklejo-
nego marmurkowym papierem introligatorskim z końca w. XIX), strata
trzeciej pary kolumienek, podtrzymujących wspomniane sklepienie oraz brak
oryginalnych zawiasów, znacznie szerszych aniżeli obecne, jak na to wskazują
pozostałe w drewnie ślady. Stwierdzono również liczne pęknięcia po stronie
zewnętrznej ścian bocznych szafki a także w płycinach bocznych niszy
środkowej.
Przy omawianiu dekoracji snycerskiej naszego zabytku będziemy się
trzymali kryteriów podziału przyjętego przez autora sprzętu, a polegającego
na ścisłym rozgraniczeniu tematyki świeckiej, występującej na ośmiu płyci-
nach po obu stronach drzwiczek, od tematyki biblijnej, umieszczonej na fron-
towych ściankach szuflad oraz w niszy środkowej, o łącznej liczbie trzynastu.
Skromna dekoracja roślinna, złożona z motywów kwiatowych przedstawia-
jących tulipany, goździki, narcyze, irysy i inne bliżej nam nieznane kwiaty,
występująca na czterech płycinach bocznych ścian szafki, a także w bukie-
tach niszy środkowej, stanowi jak gdyby swoisty margines głównej dekoracji
figuralnej.
Przystępując do opisu scen figuralnych należy zaznaczyć, iż tylko jedna
z nich rozgrywa się na tle wnętrza ubogiej stodoły (Śmierć biedaka, ryc. 66),
pozostałe zaś w liczbie siedmiu mają za tło bądź to bogato i wytwornie urzą-
dzone wnętrza mieszkalne, bądź to architekturę pałacowo-ogrodową. I tylko
też w jednym wypadku kompozycja figuralna ogranicza się do trzech osób
(scena Zalotów, ryc. 68); w przeważnej zaś części składa się ona z pięciu
do siedmiu postaci. Większość z nich nosi bogate, prawie dworskie szaty.
Mężczyźni są przeważnie odziani w stroje francuskie a la modę pierwszej po-
łowy w. XX II, głowy nakrywają kapeluszami o szerokich kresach, ze stru-
110
w. XVII. Co cl o wymiany szczytu należy stwierdzić, iż fakt zetknięcia się
sterczyny w kształcie pseudoklasycznego wazonika z neogotyckimi elemen-
tami dekoracyjnymi, umieszczonymi pod esownicami, jest dostatecznym
dowodem, iż szczyt ten został sporządzony w czasie wspomnianej restauracji
zabytku, tym bardziej, iż żaden z zachowanych sekretarzyków chebskich
z w. XVII, z którymi wiążemy nasz zabytek, nie posiada gzymsu wolutowego,
gdyż w ciągu wieków potraciły swoje szczyty oryginalne.
Na podstawie zachowanych w spodzie dna czterech cylindrycznych
otworów o średnicy 3 cm, głębokich na 2—3 cm, możemy przypuszczać,
iż zabytek nasz był meblem dwuczłonowym, tj. składał się z szafki i dolnej
podstawy, która nie przetrwała do naszych czasów. Również dwa prostokątne
małe otwory o powierzchni 1 cm2, znajdujące się w środku krótszych boków
ramy zamykającej niszę środkową, wskazują, iż w swoim czasie musiała
istnieć specjalna płyta, zamykająca wspomnianą niszę na podobieństwo
sekretarzyka przedstawionego na ryc. 88. Rejestr ubytków powiększa jeszcze
brak kolebkowo wygiętej okładziny, tworzącej sklepienie niszy (dziś oklejo-
nego marmurkowym papierem introligatorskim z końca w. XIX), strata
trzeciej pary kolumienek, podtrzymujących wspomniane sklepienie oraz brak
oryginalnych zawiasów, znacznie szerszych aniżeli obecne, jak na to wskazują
pozostałe w drewnie ślady. Stwierdzono również liczne pęknięcia po stronie
zewnętrznej ścian bocznych szafki a także w płycinach bocznych niszy
środkowej.
Przy omawianiu dekoracji snycerskiej naszego zabytku będziemy się
trzymali kryteriów podziału przyjętego przez autora sprzętu, a polegającego
na ścisłym rozgraniczeniu tematyki świeckiej, występującej na ośmiu płyci-
nach po obu stronach drzwiczek, od tematyki biblijnej, umieszczonej na fron-
towych ściankach szuflad oraz w niszy środkowej, o łącznej liczbie trzynastu.
Skromna dekoracja roślinna, złożona z motywów kwiatowych przedstawia-
jących tulipany, goździki, narcyze, irysy i inne bliżej nam nieznane kwiaty,
występująca na czterech płycinach bocznych ścian szafki, a także w bukie-
tach niszy środkowej, stanowi jak gdyby swoisty margines głównej dekoracji
figuralnej.
Przystępując do opisu scen figuralnych należy zaznaczyć, iż tylko jedna
z nich rozgrywa się na tle wnętrza ubogiej stodoły (Śmierć biedaka, ryc. 66),
pozostałe zaś w liczbie siedmiu mają za tło bądź to bogato i wytwornie urzą-
dzone wnętrza mieszkalne, bądź to architekturę pałacowo-ogrodową. I tylko
też w jednym wypadku kompozycja figuralna ogranicza się do trzech osób
(scena Zalotów, ryc. 68); w przeważnej zaś części składa się ona z pięciu
do siedmiu postaci. Większość z nich nosi bogate, prawie dworskie szaty.
Mężczyźni są przeważnie odziani w stroje francuskie a la modę pierwszej po-
łowy w. XX II, głowy nakrywają kapeluszami o szerokich kresach, ze stru-
110