DOI article:
Tobiaszowa, Zofia: Miniatura Aleksandra Kucharskiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0217
Miniaturowy portrecik Ludwika XVII ze zbiorów krakowskich posiada
wiele cech wskazujących, że został wykonany z natury i to jeszcze przed r. 1793.
Pierwszą przesłanką jest niewątpliwie wiek portretowanego, przypusz-
czalnie sześć do siedmiu lat, jak również jego struktura fizyczna, ujawniająca
zbyt dużą głowę w stosunku do tułowia. Wiadomość podana przez źródła
historyczne, że Ludwik Karol był dzieckiem chorym na krzywicę, znalazła
swój wyraz w miniaturze Kucharskiego, który odtworzył wiernie to co wi-
dział, nie idealizując swego modelu.
Drugim ważnym szczegółem jest fryzura portretowanego. Jego włosy
w odcieniu rudawym, o których F. Laurentie pisał: „Les cheveux blonds,
auąuel Kucharsky donnę parfois une teinte legerement roussatre...“13).
Nie są one jeszcze tak długie jak na wizerunkach delfina z lat 1793—1795,
kiedy spadają już nie tylko na ramiona ale także na plecy. I ten szczegół
został omówiony w ikonografii Ludwika XVII: „(Test le 14 septembre
1791 que Louis XVI, s’etant rendu a 1’Assemble, accepta sollennement la
Constitution. Des lors, son fils devin le „prince royal“. Les images qui quali-
fient de la sorte le ci-devant Dauphin sont donc posterieur a cette datę.
Mais on y aperęoit que, rapidement, les cheveux Louis Charles s’allongent.
Cfest un nouveau type iconographique de Penfant“ 15 16). Ten charakterysty-
czny dla delfina motyw włosów możemy śledzić na portretach delfina pu-
blikowanych w jego ikonografii. Z włosami coraz bardziej przedłużającymi
w miarę upływu czasu widzimy go na pastelowym portrecie z kolekcji M. de
Menteyera (r. 1793), na sepiowym portreciku Moriesa (r. 1794) a wreszcie
na portrecie Greuza (r. 1795).
Ponadto ważną przesłanką do ustalenia czasokresu powstania miniatury
jest odtworzenie przez artystę kamizelki w dość szerokie paski o drobnym
rzuciku, wcześniejszej od tkanin w wąskie paski, noszonych we Francji w ostat-
nim etapie życia Ludwika XVI. Ten szczegół kostiumologiczny stanowić
może tym pewniejszą podstawę datowania, że moda ta szybko przeminęła 17).
Prócz omówionych dotychczas realiów jeden szczegół zasługuje na uwagę,
a mianowicie błękitna wrstęga i gwiazda orderu Świętego Ducha. Jakkolwiek
akcesoria te wykonane są z równą finezją i drobiazgowrością jak sam portrecik,
to jednak stanowią późniejszy dodatek. Miniatura nosi bowiem ślad pier-
wotnego (i później wymytego) układu koronki przy koszuli, która symetrycz-
nie opadała w dół po obu stronach dekoltu. Koronki te zostały zmienione,
mianowicie podniesione do góry, żeby zrobić miejsce dla w-stęgi orderowej
wobec czego należy przypuścić, że zarówno wstęga jak i gwiazda orderowa
zostały domalowane później przez artystę, który posiadając portrecik o cha-
15) F. Laurentie, U Iconographie de LouisXVII, Revue de Fart ancienne et moderne, R. XXXIII,
Paryż 1913, s. 188.
16) Ibid. s. 199.
] 7) Na szczegół ten zwróciła mi uwagę doc. dr Maria Gutkowska-Rychlewska.
212
wiele cech wskazujących, że został wykonany z natury i to jeszcze przed r. 1793.
Pierwszą przesłanką jest niewątpliwie wiek portretowanego, przypusz-
czalnie sześć do siedmiu lat, jak również jego struktura fizyczna, ujawniająca
zbyt dużą głowę w stosunku do tułowia. Wiadomość podana przez źródła
historyczne, że Ludwik Karol był dzieckiem chorym na krzywicę, znalazła
swój wyraz w miniaturze Kucharskiego, który odtworzył wiernie to co wi-
dział, nie idealizując swego modelu.
Drugim ważnym szczegółem jest fryzura portretowanego. Jego włosy
w odcieniu rudawym, o których F. Laurentie pisał: „Les cheveux blonds,
auąuel Kucharsky donnę parfois une teinte legerement roussatre...“13).
Nie są one jeszcze tak długie jak na wizerunkach delfina z lat 1793—1795,
kiedy spadają już nie tylko na ramiona ale także na plecy. I ten szczegół
został omówiony w ikonografii Ludwika XVII: „(Test le 14 septembre
1791 que Louis XVI, s’etant rendu a 1’Assemble, accepta sollennement la
Constitution. Des lors, son fils devin le „prince royal“. Les images qui quali-
fient de la sorte le ci-devant Dauphin sont donc posterieur a cette datę.
Mais on y aperęoit que, rapidement, les cheveux Louis Charles s’allongent.
Cfest un nouveau type iconographique de Penfant“ 15 16). Ten charakterysty-
czny dla delfina motyw włosów możemy śledzić na portretach delfina pu-
blikowanych w jego ikonografii. Z włosami coraz bardziej przedłużającymi
w miarę upływu czasu widzimy go na pastelowym portrecie z kolekcji M. de
Menteyera (r. 1793), na sepiowym portreciku Moriesa (r. 1794) a wreszcie
na portrecie Greuza (r. 1795).
Ponadto ważną przesłanką do ustalenia czasokresu powstania miniatury
jest odtworzenie przez artystę kamizelki w dość szerokie paski o drobnym
rzuciku, wcześniejszej od tkanin w wąskie paski, noszonych we Francji w ostat-
nim etapie życia Ludwika XVI. Ten szczegół kostiumologiczny stanowić
może tym pewniejszą podstawę datowania, że moda ta szybko przeminęła 17).
Prócz omówionych dotychczas realiów jeden szczegół zasługuje na uwagę,
a mianowicie błękitna wrstęga i gwiazda orderu Świętego Ducha. Jakkolwiek
akcesoria te wykonane są z równą finezją i drobiazgowrością jak sam portrecik,
to jednak stanowią późniejszy dodatek. Miniatura nosi bowiem ślad pier-
wotnego (i później wymytego) układu koronki przy koszuli, która symetrycz-
nie opadała w dół po obu stronach dekoltu. Koronki te zostały zmienione,
mianowicie podniesione do góry, żeby zrobić miejsce dla w-stęgi orderowej
wobec czego należy przypuścić, że zarówno wstęga jak i gwiazda orderowa
zostały domalowane później przez artystę, który posiadając portrecik o cha-
15) F. Laurentie, U Iconographie de LouisXVII, Revue de Fart ancienne et moderne, R. XXXIII,
Paryż 1913, s. 188.
16) Ibid. s. 199.
] 7) Na szczegół ten zwróciła mi uwagę doc. dr Maria Gutkowska-Rychlewska.
212