DOI article:
Blumówna, Helena; Rothowa, Władysława: Szkice Norblina do ,,Zbioru polskich ubiorów''
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0238
Jeśli w trakcie oglądania wykończonych prac Zbioru ubiorów, przypom-
nimy sobie, że szkice clo nich noszą różne daty, w odstępach nawet lat kilku-
nastu, tym łatwiej dojrzymy w nich wówczas zachodzące między nimi różnice
stylistyczne. Norblin traktował swe dzieło na kształt jakiejś większej kompo-
zycji dając w małej akwareli skończoną i zamkniętą całość. Nie nosi ona
już cech przypadkowości i doraźnego przeżycia artystycznego, lecz stanowi
pełną wypowiedź artysty, którego zamiarem było oddanie prawdy przed-
stawienia. W związku z tym realizm Norblina osiągnął specyficzny etap bez
odpowiednika w innych, poprzednich jego dziełach. Dojrzewanie tego rea-
lizmu uwidacznia się w akwarelach o tematyce rodź aj owo-obyczaj owej
warunkując ich formę. Występuje tu dojrzalsza forma realizmu, różna uję-
ciem stylistycznym od innych etapów i większym zbliżeniem do życia i jego
przejawów, jak i zakresem przedstawienia tematu i akcesoriów. Daty akwarel
jak i szkiców tych przedstawień (1814, 1809, 1817) przesądzają niewątpliwie
fakt, że powstały one później niż typy ludowe.
Akwarele ze scenami rodzajowo-obyczajowymi nasuwają więcej proble-
mów. Znaczenie ich dla sztuki polskiej i dla poznania specyficznych cech
życia polskiego zostało już wielokrotnie omówione, co zaznaczyliśmy w uwa-
gach wstępnych niniejszej rozprawy. Sztuka Norblina związana jest w nich
silnie z polską rzeczywistością stanowiąc jej wierne odbicie. Interpretacja
tego zjawiska nasuwa szereg refleksji. Zycie polskie w większości tych akwarel
tchnie pewną sielankowością, przy czym nie odczuwa się w nim sprzeczności,
tak silnie w owym czasie nurtujących rzeczywistość polską. Widzimy w akwa-
relach przeważnie barwny lud i przedstawienia swoistych zwyczajów. Prze-
jawy innego spojrzenia artysty o zabarwieniu krytycznym występują jedynie
w scenach Gąsiora, Kary chłosty i Dzieci chłopskich, choć i te ostatnie zostały
do pewnego stopnia potraktowane lirycznie. Jeśli się zważy przekonywującą
wierność tych przedstawień i przypomni rysunki wykonywane przez artystę
bezpośrednio pod wrażeniem rzeczywistości polskiej (Sanki przed chatą, Nędzna
chata chłopska), a które nie należą do Zbioru ubiorów — występuje wyraźna
różnica. W tych drugich widać wyraźnie nędzę i opuszczenie wsi polskiej
w. XVIII. W pierwszym z nich oglądamy walącą się prymitywną chatę
(stąd inna nazwa tego rysunku Chaumiere polonaise) i stojącego przed nią chłopa
przy saniach zaprzężonych w chudą szkapę, w drugim w napół rozwalonej
zagrodzie apatyczną postać obdartego chłopa, siedzącego z głową wspartą
na dłoni gestem bezradności.
Zobaczymy wówczas, że zawarty w Zbiorze ubiorów obraz życia polskiego
wyda się nam nieprzekonywująco pogodny i harmonijny. Wprawdzie i tutaj
brak dostatnich zagród i odświętnych strojów, lecz brak także wyraźnych
znamion chłopskiej nędzy.
Uwagi te odnoszą się zarówno do scen z życia ludności wiejskiej, jak i pro-
letariatu miejskiego, który w części był elementem napływowym z przelud-
233
nimy sobie, że szkice clo nich noszą różne daty, w odstępach nawet lat kilku-
nastu, tym łatwiej dojrzymy w nich wówczas zachodzące między nimi różnice
stylistyczne. Norblin traktował swe dzieło na kształt jakiejś większej kompo-
zycji dając w małej akwareli skończoną i zamkniętą całość. Nie nosi ona
już cech przypadkowości i doraźnego przeżycia artystycznego, lecz stanowi
pełną wypowiedź artysty, którego zamiarem było oddanie prawdy przed-
stawienia. W związku z tym realizm Norblina osiągnął specyficzny etap bez
odpowiednika w innych, poprzednich jego dziełach. Dojrzewanie tego rea-
lizmu uwidacznia się w akwarelach o tematyce rodź aj owo-obyczaj owej
warunkując ich formę. Występuje tu dojrzalsza forma realizmu, różna uję-
ciem stylistycznym od innych etapów i większym zbliżeniem do życia i jego
przejawów, jak i zakresem przedstawienia tematu i akcesoriów. Daty akwarel
jak i szkiców tych przedstawień (1814, 1809, 1817) przesądzają niewątpliwie
fakt, że powstały one później niż typy ludowe.
Akwarele ze scenami rodzajowo-obyczajowymi nasuwają więcej proble-
mów. Znaczenie ich dla sztuki polskiej i dla poznania specyficznych cech
życia polskiego zostało już wielokrotnie omówione, co zaznaczyliśmy w uwa-
gach wstępnych niniejszej rozprawy. Sztuka Norblina związana jest w nich
silnie z polską rzeczywistością stanowiąc jej wierne odbicie. Interpretacja
tego zjawiska nasuwa szereg refleksji. Zycie polskie w większości tych akwarel
tchnie pewną sielankowością, przy czym nie odczuwa się w nim sprzeczności,
tak silnie w owym czasie nurtujących rzeczywistość polską. Widzimy w akwa-
relach przeważnie barwny lud i przedstawienia swoistych zwyczajów. Prze-
jawy innego spojrzenia artysty o zabarwieniu krytycznym występują jedynie
w scenach Gąsiora, Kary chłosty i Dzieci chłopskich, choć i te ostatnie zostały
do pewnego stopnia potraktowane lirycznie. Jeśli się zważy przekonywującą
wierność tych przedstawień i przypomni rysunki wykonywane przez artystę
bezpośrednio pod wrażeniem rzeczywistości polskiej (Sanki przed chatą, Nędzna
chata chłopska), a które nie należą do Zbioru ubiorów — występuje wyraźna
różnica. W tych drugich widać wyraźnie nędzę i opuszczenie wsi polskiej
w. XVIII. W pierwszym z nich oglądamy walącą się prymitywną chatę
(stąd inna nazwa tego rysunku Chaumiere polonaise) i stojącego przed nią chłopa
przy saniach zaprzężonych w chudą szkapę, w drugim w napół rozwalonej
zagrodzie apatyczną postać obdartego chłopa, siedzącego z głową wspartą
na dłoni gestem bezradności.
Zobaczymy wówczas, że zawarty w Zbiorze ubiorów obraz życia polskiego
wyda się nam nieprzekonywująco pogodny i harmonijny. Wprawdzie i tutaj
brak dostatnich zagród i odświętnych strojów, lecz brak także wyraźnych
znamion chłopskiej nędzy.
Uwagi te odnoszą się zarówno do scen z życia ludności wiejskiej, jak i pro-
letariatu miejskiego, który w części był elementem napływowym z przelud-
233