DOI Artikel:
Moczulska, Krystyna: Srebrny medalion z Syrii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0061
o muskularnej budowie, z twarzą otoczoną bujnym zarostem, a przy tym
na pół leżący układ postaci na skórze lwa — wszystko to przypomina cha-
rakterystyczne ujęcia herosa zmęczonego, jakie upowszechnia ikonografia
w. IV przed n.e.
Podobny układ kompozycyjny występuje na płytce terakotowej
z Chersonezu z wyobrażeniem Heraklesa i Omfali6. Mylna byłaby jednak
interpretacja naszego przedstawienia jako właśnie tego fragmentu mitu
0 Heraklesie, albowiem treść przedstawienia na zabytku z Chersonezu
łatwa jest do odczytania. Herakles ujarzmiony przez Omfalę trzyma
wrzeciono. Podobny do krakowskiego medalionu układ tematyczny i for-
malny znajduje się na gemmie z w. II/I przed n.e. w Berlinie 7. Przed-
stawiony tu brodaty Herakles siedzi na skórze lwa przykrywającej skałę
1 przyciąga do siebie stojącą przed nim nagą kobietę nazwaną przez Fiirt-
wanglera nimfą, która spuściwszy głowę zasłania łono lewą ręką. Nie-
wątpliwie scena ta ukazuje jeden z epizodów przygód miłosnych He-
raklesa. Porównując ją z naszym reliefem, pełnym artystycznej swobody
i ekspresji, przedstawienie na gemmie potraktowane jest, jak określił wy-
żej wspomniany autor, ,,z zimną akademicką elegancją” 8.
Najbliższa tematycznie i jednocześnie zbliżona pod względem układu
postaci jest scena na zwierciadle z kolekcji Heleny Stathatos, wyobraża-
jąca Heraklesa i Auge, matkę Telefosa 9 (fig. 53). Herakles siedzący na skó-
rze lwa, jakby lekko unosił się, podparty lewą ręką, prawą chwyta Auge
za fałd jej szaty przebiegającej pod jej pachami. Jednakże przechylona
w prawo i bezwładnie opadająca w dół jego głowa nie przypomina układu
głowy Heraklesa na krakowskim zabytku. Także nieco odmienny jest
układ jego nóg widocznych tylko do kolan. Herakles pokazany jest w roz-
kroku, a łapa lwa opada tylko na prawe udo. Postać Auge, aczkolwiek
nie jest tak silnie pochylona do przodu, podobna jest w ruchu do kobiety
na medalionie krakowskim. Obnażona postać Auge ukazana jest na tle
rozwianej, drobnosfałdowanej szaty, której fragment przebiega pod jej
pachami, podobnie jak przepaska u kobiety przedstawionej na zabytku
krakowskim. Uszkodzenie medalionu być może spowodowało brak tak
ułożonej szaty, widnieje bowiem tylko mały fragment za plecami kobiety.
Zidentyfikowanie sceny na zwierciadle z kolekcji Heleny Stathatos stało
się możliwe dzięki zaznaczeniu przez artystę wejścia do grcty, którego
6 A. Minns, Scythian and Greek, Cambridge 1913, s. 364, tabl. 265, nr 1, Płytka
ta datowana jest na w. III przed n.e.
7 Por. A. Fiirtwangler, Die Antike Gemmen II, Berlin 1900, s. 238, tabl. 49,
lig. 25.
8 Tamże, s. 239.
9 G. P. Oikonoraos, Deux miroirs. Catalogue Helene Stathatos III, Paris 1963,
s. 73—80, tabl. 19.
55
na pół leżący układ postaci na skórze lwa — wszystko to przypomina cha-
rakterystyczne ujęcia herosa zmęczonego, jakie upowszechnia ikonografia
w. IV przed n.e.
Podobny układ kompozycyjny występuje na płytce terakotowej
z Chersonezu z wyobrażeniem Heraklesa i Omfali6. Mylna byłaby jednak
interpretacja naszego przedstawienia jako właśnie tego fragmentu mitu
0 Heraklesie, albowiem treść przedstawienia na zabytku z Chersonezu
łatwa jest do odczytania. Herakles ujarzmiony przez Omfalę trzyma
wrzeciono. Podobny do krakowskiego medalionu układ tematyczny i for-
malny znajduje się na gemmie z w. II/I przed n.e. w Berlinie 7. Przed-
stawiony tu brodaty Herakles siedzi na skórze lwa przykrywającej skałę
1 przyciąga do siebie stojącą przed nim nagą kobietę nazwaną przez Fiirt-
wanglera nimfą, która spuściwszy głowę zasłania łono lewą ręką. Nie-
wątpliwie scena ta ukazuje jeden z epizodów przygód miłosnych He-
raklesa. Porównując ją z naszym reliefem, pełnym artystycznej swobody
i ekspresji, przedstawienie na gemmie potraktowane jest, jak określił wy-
żej wspomniany autor, ,,z zimną akademicką elegancją” 8.
Najbliższa tematycznie i jednocześnie zbliżona pod względem układu
postaci jest scena na zwierciadle z kolekcji Heleny Stathatos, wyobraża-
jąca Heraklesa i Auge, matkę Telefosa 9 (fig. 53). Herakles siedzący na skó-
rze lwa, jakby lekko unosił się, podparty lewą ręką, prawą chwyta Auge
za fałd jej szaty przebiegającej pod jej pachami. Jednakże przechylona
w prawo i bezwładnie opadająca w dół jego głowa nie przypomina układu
głowy Heraklesa na krakowskim zabytku. Także nieco odmienny jest
układ jego nóg widocznych tylko do kolan. Herakles pokazany jest w roz-
kroku, a łapa lwa opada tylko na prawe udo. Postać Auge, aczkolwiek
nie jest tak silnie pochylona do przodu, podobna jest w ruchu do kobiety
na medalionie krakowskim. Obnażona postać Auge ukazana jest na tle
rozwianej, drobnosfałdowanej szaty, której fragment przebiega pod jej
pachami, podobnie jak przepaska u kobiety przedstawionej na zabytku
krakowskim. Uszkodzenie medalionu być może spowodowało brak tak
ułożonej szaty, widnieje bowiem tylko mały fragment za plecami kobiety.
Zidentyfikowanie sceny na zwierciadle z kolekcji Heleny Stathatos stało
się możliwe dzięki zaznaczeniu przez artystę wejścia do grcty, którego
6 A. Minns, Scythian and Greek, Cambridge 1913, s. 364, tabl. 265, nr 1, Płytka
ta datowana jest na w. III przed n.e.
7 Por. A. Fiirtwangler, Die Antike Gemmen II, Berlin 1900, s. 238, tabl. 49,
lig. 25.
8 Tamże, s. 239.
9 G. P. Oikonoraos, Deux miroirs. Catalogue Helene Stathatos III, Paris 1963,
s. 73—80, tabl. 19.
55