DOI issue:
Wspomnienia dyrektorów Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI article:Bocheński, Zbigniew M.: Moje pierwsze spotkanie z Muzeum Narodowym w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.25233#0120
ZBIGNIEW BOCHEŃSKI
stu obrazów i 29 szkicowników artysty, dających „imponujący i wcale dokładny
obraz jego twórczości”. W Sprawozdaniu Dyrekcji Muzeum za rok 1910 salka
nazwana została „małą świątynką polskiego Pejzażu”.
Dwie małe salki po przeciwnej stronie sali VIII, z oknami wychodzącymi
na kościółek Św. Wojciecha, oznaczone były na planiku Przewodnika cyframi
X i XI. Z tych pierwsza, XI, przeznaczona była „na wystawę zabytków świeżo
pozyskanych”. Przewodnik nie wymienia ich w ogóle, a urządzenia tej salki
w roku 1914 nie pamiętam. Natomiast salka X zawierała pamiątki „związane
z życiem i działalnością wybitnych mężów Polski^ z końca XVIII i z XIX wieku,
oraz tychże portrety malowane lub rzeźbione. Ściany udekorowano wieńcami
srebrnymi i pozłacanymi (...) oraz wstęgami z pogrzebów Adama Mickiewicza,
Teofila Lenartowicza, Ignacego Kraszewskiego i Stanisława Wyspiańskiego”.
Stąd też wnętrze sprawiało osobliwe wrażenie jakoby krypty cmentarnej
świętości narodowych, wypełnionej nastrojem łzawego romantyzmu. Inny też
był nastrój i zaciekawienie publiczności. Na ścianach portrety Mickiewicza,
Kościuszki, Księcia Józefa, Towiańskiego; Sypanie Kopca Kościuszki Bizań-
skiego, Katafalk Kościuszki w katedrze wawelskiej Teodora Stachowicza,
Pogrzeb poległych w r. 1848 Zajączkowskiego, popiersia Mickiewicza — dzieła
Oleszczyńskiego, Brodzkiego i Davida d’Angers, popiersia ks. Józefa i Kościuszki,
maski pośmiertne Mickiewicza, Lelewela i Lenartowicza. Obok sprzętów,
związanych metrykalnie z ks. Józefem, Kościuszką i Chłopickim — cztery
gabloty wypełnione pamiątkami po wymienionych wyżej bohaterach. Przewod-
nik wymienia najwięcej przedmiotów związanych z Kościuszką i Mickiewiczem,
ale także Słowackim, Krasińskim, Garczyńskim, Niemcewiczem, Chopinem,
Ujejskim i Wyspiańskim. Szable pamiątkowe powstańcze, pistolety, wstążki,
włosy, pierścienie, ozdoby z trumien, miniaturki, laski, bilety wizytowe, szka-
tułki, czapki, autografy, listy, krzyżyki, obrączki, druki — a wśród nich tak
charakterystyczny dla aury epoki romantyzmu „liść z drzewa zasadzonego
przez ojca Kościuszki na pamiątkę urodzin syna Tadeusza”. Salkę tę i jej
atmosferę oraz nabożeństwo, z jakim ją zwiedzano, pamiętam dobrze, tym
bardziej, że ta atmosfera dochowała się w niej, pomimo zmian, aż do roku 1939.
Z sali XI schodziło się po kręconych żelaznych stopniach do dwóch jeszcze
pomieszczeń, noszących cyfry XII i XIII, poświęconych ekspozycji bogatego
zbioru zabytków i okazów etnograficznych. Reprezentowane było Podhale,
ówczesna Galicja wschodnia, Królestwo Polskie i Litwa. Osobno wystawiono
Krakowskie. Urządzenia nie pamiętam. O ile wiem, zbiór ten dał później
początek krakowskiemu Muzeum Etnograficznemu.
Tak więc dobiegliśmy końca mej pierwszej wędrówki po salach Sukiennic.
Od tego czasu zaczął się mój stały, zrazu niepewny, a później coraz żywszy
kontakt z Muzeum, który po latach ukoronowany został stałym zaangażowa-
niem mnie na pracownika tej czcigodnej instytucji. Obraz jej wnętrz sprzed
pierwszej wojny światowej, który tutaj starałem się opisać zmienił się w okresie
międzywojennym. Ustąpiły z sal zabytki dawnej kultury i rzemiosła artystycz-
nego, pozostała tylko galeria malarstwa i rzeźby, zrazu razem ze średniowie-
czem, dziś już poświęcona wyłącznie okresowi od roku 1764 do końca XIX wieku.
Z dawnego „magazynu przedmiotów sztuki” stanęła na poziomie ekspozycji
współczesnego muzealnictwa światowego, ale przyznać trzeba, że ów „magazyn”
sprzed pierwszej wojny światowej mógł mieć -— i niewątpliwie miał — także
swój niezrozumiały dla dzisiejszego pokolenia swoisty urok.
maj 1974
stu obrazów i 29 szkicowników artysty, dających „imponujący i wcale dokładny
obraz jego twórczości”. W Sprawozdaniu Dyrekcji Muzeum za rok 1910 salka
nazwana została „małą świątynką polskiego Pejzażu”.
Dwie małe salki po przeciwnej stronie sali VIII, z oknami wychodzącymi
na kościółek Św. Wojciecha, oznaczone były na planiku Przewodnika cyframi
X i XI. Z tych pierwsza, XI, przeznaczona była „na wystawę zabytków świeżo
pozyskanych”. Przewodnik nie wymienia ich w ogóle, a urządzenia tej salki
w roku 1914 nie pamiętam. Natomiast salka X zawierała pamiątki „związane
z życiem i działalnością wybitnych mężów Polski^ z końca XVIII i z XIX wieku,
oraz tychże portrety malowane lub rzeźbione. Ściany udekorowano wieńcami
srebrnymi i pozłacanymi (...) oraz wstęgami z pogrzebów Adama Mickiewicza,
Teofila Lenartowicza, Ignacego Kraszewskiego i Stanisława Wyspiańskiego”.
Stąd też wnętrze sprawiało osobliwe wrażenie jakoby krypty cmentarnej
świętości narodowych, wypełnionej nastrojem łzawego romantyzmu. Inny też
był nastrój i zaciekawienie publiczności. Na ścianach portrety Mickiewicza,
Kościuszki, Księcia Józefa, Towiańskiego; Sypanie Kopca Kościuszki Bizań-
skiego, Katafalk Kościuszki w katedrze wawelskiej Teodora Stachowicza,
Pogrzeb poległych w r. 1848 Zajączkowskiego, popiersia Mickiewicza — dzieła
Oleszczyńskiego, Brodzkiego i Davida d’Angers, popiersia ks. Józefa i Kościuszki,
maski pośmiertne Mickiewicza, Lelewela i Lenartowicza. Obok sprzętów,
związanych metrykalnie z ks. Józefem, Kościuszką i Chłopickim — cztery
gabloty wypełnione pamiątkami po wymienionych wyżej bohaterach. Przewod-
nik wymienia najwięcej przedmiotów związanych z Kościuszką i Mickiewiczem,
ale także Słowackim, Krasińskim, Garczyńskim, Niemcewiczem, Chopinem,
Ujejskim i Wyspiańskim. Szable pamiątkowe powstańcze, pistolety, wstążki,
włosy, pierścienie, ozdoby z trumien, miniaturki, laski, bilety wizytowe, szka-
tułki, czapki, autografy, listy, krzyżyki, obrączki, druki — a wśród nich tak
charakterystyczny dla aury epoki romantyzmu „liść z drzewa zasadzonego
przez ojca Kościuszki na pamiątkę urodzin syna Tadeusza”. Salkę tę i jej
atmosferę oraz nabożeństwo, z jakim ją zwiedzano, pamiętam dobrze, tym
bardziej, że ta atmosfera dochowała się w niej, pomimo zmian, aż do roku 1939.
Z sali XI schodziło się po kręconych żelaznych stopniach do dwóch jeszcze
pomieszczeń, noszących cyfry XII i XIII, poświęconych ekspozycji bogatego
zbioru zabytków i okazów etnograficznych. Reprezentowane było Podhale,
ówczesna Galicja wschodnia, Królestwo Polskie i Litwa. Osobno wystawiono
Krakowskie. Urządzenia nie pamiętam. O ile wiem, zbiór ten dał później
początek krakowskiemu Muzeum Etnograficznemu.
Tak więc dobiegliśmy końca mej pierwszej wędrówki po salach Sukiennic.
Od tego czasu zaczął się mój stały, zrazu niepewny, a później coraz żywszy
kontakt z Muzeum, który po latach ukoronowany został stałym zaangażowa-
niem mnie na pracownika tej czcigodnej instytucji. Obraz jej wnętrz sprzed
pierwszej wojny światowej, który tutaj starałem się opisać zmienił się w okresie
międzywojennym. Ustąpiły z sal zabytki dawnej kultury i rzemiosła artystycz-
nego, pozostała tylko galeria malarstwa i rzeźby, zrazu razem ze średniowie-
czem, dziś już poświęcona wyłącznie okresowi od roku 1764 do końca XIX wieku.
Z dawnego „magazynu przedmiotów sztuki” stanęła na poziomie ekspozycji
współczesnego muzealnictwa światowego, ale przyznać trzeba, że ów „magazyn”
sprzed pierwszej wojny światowej mógł mieć -— i niewątpliwie miał — także
swój niezrozumiały dla dzisiejszego pokolenia swoisty urok.
maj 1974