Muzeum Narodowe <Krakau> [Hrsg.]: Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie (11.1976)

Wstęp

W roku 1968 upłynęło sto lat od daty założenia Miejskiego Muzeum Prze-
mysłowego im. dra Adriana Baranieckiego w Krakowie. Rocznicy tej nie
uczczono specjalnym obchodem, gdyż w roku 1950 Muzeum to przestało
istnieć jako samodzielna instytucja; zbiory włączono wówczas do Muzeum
Narodowego w Krakowie, budynek zaś wraz z warsztatami i biblioteką,
w dwa lata później, przejęła Akademia Sztuk Pięknych.

Instytucja będąca przedmiotem opracowania kilkakrotnie ulegała prze-
obrażeniom, co wyrażało się także w oficjalnych zmianach nazwy. Zasadniczy
program Muzeum wytyczony przez Adriana Baranieckiego określony został
zwięźle w pierwotnej nazwie: Miejskie Muzeum Techniczno-Przemysłowe
w Krakowie. Zrodziło się ono bowiem z intencji podniesienia na wysoki
poziom rodzimego rzemiosła i stworzenia podwalin pod dalszy rozwój prze-
/ ^ mysłu i techniki. Niebawem w Krakowie przyjęła się krótka nazwa tej insty-
tucji : Muzeum Przemysłowe. Od roku 1920 ustalono termin: Miejskie Muzeum
Przemysłowe im. dra Adriana Baranieckiego w Krakowie. W niniejszym arty-
kule posługiwać się będę skróconą nazwą: Muzeum Przemysłowe.

Badając dzieje tej instytucji rozpatrzyłam w pierwszym rzędzie materiały
przejęte przez Muzeum Narodowe, czyli zabytki, inwentarze oraz katalogi
działowe. Muzeum Przemysłowe nie posiadało niestety własnego archiwum,
gdyż administracyjnie podlegało Gminie M. Krakowa. Wszystkie decyzje
i uchwały dotyczące instytucji zapadały na posiedzeniach władz miejskich,
a dokumentację gromadzono w odpowiednich wydziałach Gminy. Cenny
materiał zawiera dokumentacja opublikowana drukiem, zwłaszcza perio-
dyczne sprawozdania sporządzane przez dyrekcję lub przez wyznaczone do
tego zadania kompetentne osoby. Wskazać tu trzeba Sprawozdania Muzeum
Przemysłowego za lata 1895—1898 opracowane z ramienia referatu do spraw
Muzeum Przemysłowego Gminy M. Krakowa przez Jana Rottera, Sprawozda-
nia Dyrekcji Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie za łata 1909-
1915 oraz Sprawozdania z działalności Muzeum Przemysłowego im. dra Adriana
Baranieckiego za lata 1926—1931. Są też sprawozdania okolicznościowe,
np. sprawozdania opracowane przez dyrektora Stanisława Tilla z okazji
przeprowadzenia się Muzeum do nowego gmachu (obejmujące okres do
r. 1913) oraz zarys rozwoju Muzeum zamieszczony w „Przeglądzie Muzeal-
nym” w roku 1920. Cennym dokumentem jest również Przewodnik po zbiorach
Muzeum Przemysłowego, zaopatrzony we wstęp historyczny, opracowany
w roku 1928 przez Irenę Bojarską i Karola Homolacsa, a także Bibliografia
druków Muzeum Przemysłowego za łata 1868‘—1928, zebrana przez Kazimierza
Witkiewicza. Różnorodne materiały dotyczące Muzeum zawarte są w czaso-
pismach i w prasie codziennej krakowskiej i warszawskiej. Wycinki prasowe
na temat Muzeum, obok wycinków artykułów o sztuce, muzealnictwie i kon-
serwacji, pochodzące z różnych okresów aż do roku 1924, mieszczą się w tzw.
Tekach Warchałowskiego w dawnej bibliotece Muzeum (dzisiejszej bibliotece
Akademii Sztuk Pięknych). Jerzy Warchałowski rozwijał ożywioną działalność
jako prezes Towarzystwa Polskiej Sztuki Stosowanej, był też inicjatorem
reorganizacji Muzeum. Materiały z czasopism stanowiły dokumentację jego
działalności organizatorskiej i pisarskiej.