Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (2.1963)

10

JAN ZIELIŃSKI

przęsła o polach sklepiennych ukształtowanych
jako prostokąty, nieznacznie tylko odbiegające
od kwadratów. Grube mury, wspierane są sil-
nymi szkarpami, podobnie ukształtowanymi jak
w hali paryskiej. Te francuskie dwunawowe,
halowe kościoły dominikańskie nie rozpow-
szechniły się na własnym terenie, oddziałały
natomiast twórczo przede wszystkim na teren
Austrii, stamtąd zaś dalej na Wschód i Północ,

i w korzystnych warunkach dla działalności
kaznodziejskiej, tak ważnej dla tych zakonów.

Pierwsze kościoły zakonów żebraczych po-
wstają w pierwszej połowie XIII w. we Francji.
Na czele tych, nielicznych zresztą we Francji
budowli, stoją kościoły dominikanów w Pa-
ryżu, Tuluzie i w Agen. Szczególnie zbliżony
w swoim założeniu do refektarza był kościół
paryski, o bardzo wydłużonym korpusie, nie po-
siadający nawet wyodrębnionego prezbiterium,
Mury kościoła wspierały na narożach szkarpy
krzyżowe, będące niejako przedłużeniem linii
murów, oraz szkarpy na osi środkowej. Nowe
odkrycia w kościele dominikanów w Tuluzie 23
pozwalają datować powstanie pierwotnego kor-
pusu nawowego tej budowli już na ok. r. 1230
(ryc. 3). Rekonstrukcja rzutu poziomego przed -

Ryc. 3. Kościół dominikański w Tuluzie

stawia budowlę o kształcie wydłużonego pro-
stokąta, dzielącą się na dwie nieregularne nawy
i sześć przęseł. Kościół w Agen (ryc. 4), po-
święcony w r. 1249, posiada już tylko cztery

23 P r i n M., La premierę eglise des freres pre~
cheurs de Toulose d'apres les feuilles, „Extrait des
Annales du Midi", t. 67, nr 29, 1955, s. 15 i 17.

Ryc. 4. Kościół dominikański w Agen

Ziębicka hala dwunawowa tworzy prostokąt
c stosunku boków 1:1,8. Przestrzeń hali orga-
nizują trzy wolne filary, zaznaczające podział
na cztery przęsła, dające w podziale dwuna-
wowym osiem pól sklepiennych, stanowiących
prostokąty będące niemal kwadratami. Pola
owe, położone poprzecznie w stosunku do osi
środkowej, oddzielone są od siebie silnymi gur-
tami na osiach poprzecznych i na osi środko-
wej. Dwa krzyżowo rozczłonkowane filary
i jeden ośmioboczny, dźwigające kopulaste
sklepienia, harmonizują swą masywnością ze
stosunkowo grubymi murami. System przypór,
wątły po stronie północnej, silniejszy już po
stronie południowej, występuje najmocniej
w fasadzie zachodniej w postaci dwóch naroż-
nych szkarp kątowych. W całości stanowi hala
ziębicka budowlę masywną i jednolitą, pomi-
mo pewnej nieregularności w ukształtowaniu
przęseł czy też szkarp.