Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (13.1983)

52

Małgorzata Niemczyk

leny. Przedstawiciele tej rodziny występują także w cieli rzemiosła wrocławskiego, niektórzy zasiadali w

spisach bractwa altarystów. W XVI w. kaplica znaj- radzie miejskiej lub w kolegium ławników. Swą ka-

dowała się pod patronatem Rehdigerów. plicę wyposażyli w dzieła sztuki oraz wiele cennych

IV. 1461 (?) — zatwierdzenie fundacji beneficjum przy ołta- przedmiotów liturgicznych.

rzu w kaplicy Georga Beyera w kościele Marii Magda- IV. 1398 — Hensil von Glacz, złotnik, mieszczanin wroeław-

leny. 1495 — Capella bavariensis. ski, funduje ołtarz w kaplicy. 1401 — złotnicy: Wal-

V. Burgemeister przedstawia kaplicę na planie jako po- therus Ebirhart, NIcolaus Crommondorf, Nicolaus Buck-

wstałą około 1400. Bimler datuje na wiek XV zauwa- inschuch i Hannos Nasser „den geswornen der gold-

żając, podobnie jak później Broniewski, wykorzysta- smede, die iczunt synt acllr in czeiten werdin, czu der

nie przypory narożnej sąsiedniej kaplicy, istniejącej goldsmede capellen handen vier mark dżins". 1405 —

już wcześniej, dla utworzenia wnętrza o trójbocznym zapis Mikołaja Rasselwitza na drugą służbę przy ołta-

zamknięciu. Analizując formy detalu architektoniczne- rzu ku czci św- Eulogiusa (Eligiusza). 1409 — wzmianka

go można określić czas powstania kaplicy na około ° ołtarzu ku czci św. Michała i Aniołów. 1446 — zapis

połowę XV w. testamentowy Nicolausa Polaga w celu utworzenia szó-

VI. Bauch, s. 93; Bimler, 6, s. 40; Broniewski, sleS° beneficjum przy ołtarzu ku czci Matki Boskiej,

s. 264; Burgemeister, II, s. 18; CDS, 11, s. 91; Eligiusza, Bartłomieja, Małgorzaty i Doroty. 1473 —

Eschenloer, s. 89; Gottschalk, s. 178; inskrypcja na nowym ołtarzu „Anno domini

S c h m e i d 1 e r II, s. 19; Stein, s. 110. MCCCCLXXlli lioc opus compąrata est per providos

r- ir„_n „ -vi < -i • ,,r ułros auri/abres et per Nicolai Schreyer socium istius

55. Kaplica Złotników. WM IV. ^

artificis et eodera arno juerunt Johannes Bischdorjf
I. Goldsmedc-Kapelle, Capella aurifabrorum. et Jacobus Konczel ąuorum omnium deus fit merces

II. Dwuprzęsłowa, jednoprzestrzenna, z trzema wąskimi eorum".

oknami od strony północnej. Nieco niższa od nawy v. Około 1390. Na ten czas wskazuje wzmianka o fundacji
bocznej. W kaplicy lej znajdował się ołtarz Chrystusa ołtarza. Formy detalu architektoniczno-rzeźbiarskiego

Bolesnego (podczas wojny rozebrany i przechowywany nie pozostają w sprzeczności z przyjęciem takiego da-

w rożnych miejscach, uległ częściowej dewastacji, obec- towania. Burgemeister sądził, że kaplica powstała przez

nie jego części w zbiorach Muzeów Narodowych w połączenie dwu kaplic międzyprzyporowych, z których

Warszawie, Poznaniu oraz we Wrocławiu). Prawdopo- jedna miałaby powstać około 1360 r., druga zaś około

dobnie w tej kaplicy znajdował się pierwotnie ołtarz dwadzieścia lat później; posłużył się przy tym argu-

opisywany przez Schultza i Burgemeistra z przedsta- mentem odmienności przekroju żeber w obu przęsłach

wieniem Marii z Dzieciątkiem na sierpie księżyca, z kaplicy. Przeciwstawiał się temu Bimler, słusznie pod-

tego ołtarza zachowała się rzeźba Marii z Dzieciątkiem nosząc zamierzone założenie kaplicy między przypora-

(Muzeum Narodowe we Wrocławiu). mi dwu zachodnich przęseł. Broniewski określał czas

III. Początki organizacji cechowej złotników we Wrocławiu powstania kaplicy na około 1370 z zastrzeżeniem.

sięgają XIII w. Po raz pierwszy wymienieni w sta- VI. Bimler 6, s. 41; Broniewski, s. 64; B u r g e-
tutach cechowych z 1305 r. W 1403 spisy wymieniają m e i s t e r, II, s. 18; Dzieje Wrocłaiuia, s. 93; H i n t z e,

12 złotników. Złotnicy zamieszkiwali głównie okolice s. 6, 11, 66; Luchs II, s. 505; P a r i t i u s. s, 74 L;

dawnej Albrechtgasse (ul. Wita Stwosza). Najbogatsi S c h u 11 z, s. 117; Ziomecka I, s. 134; Ziomecka

posiadali swe domy we wschodniej pierzei rynku, w U, s. 129.

XV w. należeli do najlepiej sytuowanych przedstawi-

56. Kaplica Malarzy. WM VI.

I. Stenglów, św. Krzyża, Capella pictonim, aurlciissorum

et mensatorum.
II. Międzyprzyporowa, jednoprzestrzenna, nieco niższa
od nawy bocznej, z dwoma wąskimi oknami. Z daw-
nego wyposażenia zachowała się jedynie część ołtarza
ze sceną przedstawiającą św. Łukasza malującego Ma-
donnę (Muzeum Narodowe w Warszawie), dzieło praw-
dopodobnie Jakuba Beynharta z ok. 1510 r. W roku
1824 ołtarz znajdował się jeszcze na miejscu w stanie
kompletnym. W 1719 r. wybudowano emporę i drzwi
zewnętrzne, które zostały zlikwidowane podczas re-
stauracji kościoła w drugiej połowie XIX w.

III. Początkowo patronat nad kaplicą i ołtarzem miała
rodzina Garncugerów. W latach 1364—1400 w spisach
złotników występuje niejaki Nicolaus Garnczuger, eo
mogłoby nasuwać przypuszczenie, że kaplica ta ufun-
dowana była przez rodzinę złotników. W 1423 r. po-
jawia się określenie tej kaplicy jako kaplicy malarzy,
pozłotników i stolarzy. Cech wspólny tych rzemiosł zo-
stał utworzony w 1389 r. Oficjalne prawo patronatu
nad kaplicą uzyskał dopiero w 1482 r. Wtedy też prze-
niesiono tu ołtarz, nad którym prawo patronatu spra-
wował cech malarzy, a który ustawiony był uprzednio
w kościele, prawdopodobnie obok kaplicy Piekarzy.
Ołtarz ten, wzmiankowany w 1466 r., poświęcony był
Pannie Marii. W 1528 r. do cechu zostają włączeni
szklarze.

IV. 1376 — wzmianka o ołtarzu śś. Mateusza i Marty, ufun-
dowanym przez Tilo Garncugera. 1392 — zapis Paula

Stengila na ołtarz ufundowany przez wdowę po Garn-
cugerze. Paul Stengil sprawować miał prawo patronatu.
1406 — kaplica określona wezwaniem św. Krzyża od
głównego ołtarza tam się znajdującego. 1423 — po raz
pierwszy określona jako kaplica malarzy, pozłotników
i stolarzy. 1451, 1463, 1466 — określona jeszcze nazwi-
skiem Paula Stengla. 1472 — prawo patronatu nad ol-
\j\J/\j\ |V ' ' ^Ę^SS^ tarzem sprawują kuśnierze. 1482 — dokument dotyczący

prawnego przejęcia kaplicy przez cech malarzy. 1510 —
49. Wrocław, kościół ŚW. M. Magdaleny. Kaplica Johannes Beynhart, ze znanej rodziny malarzy i rzeź-

Złotników, ok. 1390 r. biarzy, wzmiankowany jako altarysta ufundowanego