DOI article:
Rozprawy
DOI article:Niemczyk, Małgorzata: Kaplice mieszczańskie na Śląsku w okresie późnego gotyku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13737#0072
58
Małgorzata Niemczyk
0 1 2 3 4 -5M
WE VIII
62. Wrocław, kościół św. Elżbiety. Kaplica Procken-
dorfów, 3 ćw. XV w.
noleglej do osi kościoła i trójkątnymi szczytami. Na
dwóch zwornikach sklepiennych — herb Kirstenów.
Fundacji Ottona z Nysy przypisuje się: Pietą z pia-
skowca umieszczoną wtórnie pośrodku malowanego re-
tabulum z XV wieku (zaginiona). Piękną Madonną z
wapienia (Muzeum Narodowe w Warszawie). Brak jed-
nak dowodów na pochodzenie tych właśnie rzeźb z fun-
dacji Ottona z Nysy, choć tematyką przedstawień od-
powiadają dziełom wymienionym w dokumencie funda-
cyjnym. Otton z Nysy ufundował ponadto relikwiarz w
kształcie krzyża z napisem w gotyckiej minuskule:
,,Comparata est crux per dominum Ottonem de nysa ad
capellam", i z herbami rodu na ramionach krzyża.
Fundacją Alexiusa Bankę jest inny relikwiarz z końca
XV w., pochodzący z tej kaplicy. W XVII w. kaplica
została opróżniona i przejęta przez bibliotekę Rehdi-
gerów. Retabulum z Pietą ustawiono wówczas na jed-
nym z bocznych ołtarzy w kościele.
III. Otto z Nysy — rajca, ławnik. Po śmierci Ottona w 1339 r.
patronat nad kaplicą przejął syn Leutko de Nysa. Przez
związek jego córki z rodziną Banków, kaplica przeszła
pod patronat tej rodziny. Znajdujący się w kaplicy
herb Kirstenów świadczy o ich patronacie nad kaplicą
zapewne od drugiej polowy XV w.
IV. 1384 — dokument wydany przez biskupa Wacława za-
twierdzający fundację kaplicy oraz dzieł „wysokiego
kunsztu" przez Ottona z Nysy: ,,Wenceslaus Dci gratia
Episeopus Wrattslauiensis uniuersis et singulls cristifi-
delibus tiostre dyocesis salutem etc. Quia splendor
paterne glorie, qui fulgore sui veri luminis — mundum
illuminat — mentcm famosi viri Otlonis de Nysa Ciuis
Wrdtiśl. diuini ignis non comburenlis sed ilLumlnantis
succendit ardore, ut sic doctrine dominice Innttens sibi
thesaurizaret thesaurum, quem jur non ejjoderet, nec
WE X .....
63. Wrocław, kościół św. Elżbiety. Kaplica Ottona
z Nysy, ok. 1384 r., sklepienie ok. 1450.
tinee demolirent, capellam In ecclesia parochiali s. Eli-
zabeth Wratisl. sub honore et vocabulo glóriosissime
Virginis genetricis Dei Marie fundavit, erexit, edijicavit,
solempni operę consummavit ac pro modulo suarum
jacultatum de bonis sibi a Deo collatis dotauit in sue
suorum progenitorum heredum et successorum anima-
rum remedium salutare, in ąua etiam mire devotionis
ymagines videlicet dicte, Virginis genetricis Dei nec
non ipsius super omnia benedicti jilii Christi Jesu sicut
de cruce depositus est in Virginis gremium repositus
subtili et magistrali operę cotlocauit. etc". 1409 —
wzmianka o kaplicy Leutka z Nysy „obir dem mitteltor,
ais man in die Schule gehen will".
V. Około 1384, sklepienie około 1450 (?). Za późniejszym
powstaniem sklepień przemawia fakt zastosowania
uproszczonego sklepienia typu parlerowskiego, które po-
jawia się na Śląsku dopiero w 1 polowie XV w.
VI. B a u c h, s. 21, przypis 2; B u r g e m ę i s t e r, II, s. 104,
141; Schnie idler I, s. 101, przypis 1; Stein, s. 69;
Urban I, nr 435.
68. Kaplica rodziny von Restis. WE XII.
I. Capella dominorum de Restis. Kaplica Ottona z Nysy
(od 1388), później Banków. Od 1697 zwana kaplicą
Senioratu.
II. Pierwotnie jednoprzestrzenna, prawdopodobnie z trój-
bocznym zamknięciem od s-trony północnej, wyodręb-
niona w szeregu kaplic, podobnie jak przeciwległa ka-
plica Dumlosych. Przebudowana w 1697 r., kiedy to
podzielono ją, wykorzystując część górną na dodatko-
we pomieszczenie biblioteki Rehdigera. Część dolna
stanowiła odtąd dodatkowe pomieszczenie przy zakry-
stii.
III. Przedstawiciele rodu von Restis występują od końca
XIII w. w spisach rady. Zajmowali się działalnością
handlową i posiadali dobra Wilczków koło Wrocławia.
IV. 1388 — Johann von Restis 7. synami ceduje prawo pa-
tronatu nad kaplicą Ottonowi z Nysy. 1434 — kaplica
przechodzi pod patronat rodziny Banków.
Małgorzata Niemczyk
0 1 2 3 4 -5M
WE VIII
62. Wrocław, kościół św. Elżbiety. Kaplica Procken-
dorfów, 3 ćw. XV w.
noleglej do osi kościoła i trójkątnymi szczytami. Na
dwóch zwornikach sklepiennych — herb Kirstenów.
Fundacji Ottona z Nysy przypisuje się: Pietą z pia-
skowca umieszczoną wtórnie pośrodku malowanego re-
tabulum z XV wieku (zaginiona). Piękną Madonną z
wapienia (Muzeum Narodowe w Warszawie). Brak jed-
nak dowodów na pochodzenie tych właśnie rzeźb z fun-
dacji Ottona z Nysy, choć tematyką przedstawień od-
powiadają dziełom wymienionym w dokumencie funda-
cyjnym. Otton z Nysy ufundował ponadto relikwiarz w
kształcie krzyża z napisem w gotyckiej minuskule:
,,Comparata est crux per dominum Ottonem de nysa ad
capellam", i z herbami rodu na ramionach krzyża.
Fundacją Alexiusa Bankę jest inny relikwiarz z końca
XV w., pochodzący z tej kaplicy. W XVII w. kaplica
została opróżniona i przejęta przez bibliotekę Rehdi-
gerów. Retabulum z Pietą ustawiono wówczas na jed-
nym z bocznych ołtarzy w kościele.
III. Otto z Nysy — rajca, ławnik. Po śmierci Ottona w 1339 r.
patronat nad kaplicą przejął syn Leutko de Nysa. Przez
związek jego córki z rodziną Banków, kaplica przeszła
pod patronat tej rodziny. Znajdujący się w kaplicy
herb Kirstenów świadczy o ich patronacie nad kaplicą
zapewne od drugiej polowy XV w.
IV. 1384 — dokument wydany przez biskupa Wacława za-
twierdzający fundację kaplicy oraz dzieł „wysokiego
kunsztu" przez Ottona z Nysy: ,,Wenceslaus Dci gratia
Episeopus Wrattslauiensis uniuersis et singulls cristifi-
delibus tiostre dyocesis salutem etc. Quia splendor
paterne glorie, qui fulgore sui veri luminis — mundum
illuminat — mentcm famosi viri Otlonis de Nysa Ciuis
Wrdtiśl. diuini ignis non comburenlis sed ilLumlnantis
succendit ardore, ut sic doctrine dominice Innttens sibi
thesaurizaret thesaurum, quem jur non ejjoderet, nec
WE X .....
63. Wrocław, kościół św. Elżbiety. Kaplica Ottona
z Nysy, ok. 1384 r., sklepienie ok. 1450.
tinee demolirent, capellam In ecclesia parochiali s. Eli-
zabeth Wratisl. sub honore et vocabulo glóriosissime
Virginis genetricis Dei Marie fundavit, erexit, edijicavit,
solempni operę consummavit ac pro modulo suarum
jacultatum de bonis sibi a Deo collatis dotauit in sue
suorum progenitorum heredum et successorum anima-
rum remedium salutare, in ąua etiam mire devotionis
ymagines videlicet dicte, Virginis genetricis Dei nec
non ipsius super omnia benedicti jilii Christi Jesu sicut
de cruce depositus est in Virginis gremium repositus
subtili et magistrali operę cotlocauit. etc". 1409 —
wzmianka o kaplicy Leutka z Nysy „obir dem mitteltor,
ais man in die Schule gehen will".
V. Około 1384, sklepienie około 1450 (?). Za późniejszym
powstaniem sklepień przemawia fakt zastosowania
uproszczonego sklepienia typu parlerowskiego, które po-
jawia się na Śląsku dopiero w 1 polowie XV w.
VI. B a u c h, s. 21, przypis 2; B u r g e m ę i s t e r, II, s. 104,
141; Schnie idler I, s. 101, przypis 1; Stein, s. 69;
Urban I, nr 435.
68. Kaplica rodziny von Restis. WE XII.
I. Capella dominorum de Restis. Kaplica Ottona z Nysy
(od 1388), później Banków. Od 1697 zwana kaplicą
Senioratu.
II. Pierwotnie jednoprzestrzenna, prawdopodobnie z trój-
bocznym zamknięciem od s-trony północnej, wyodręb-
niona w szeregu kaplic, podobnie jak przeciwległa ka-
plica Dumlosych. Przebudowana w 1697 r., kiedy to
podzielono ją, wykorzystując część górną na dodatko-
we pomieszczenie biblioteki Rehdigera. Część dolna
stanowiła odtąd dodatkowe pomieszczenie przy zakry-
stii.
III. Przedstawiciele rodu von Restis występują od końca
XIII w. w spisach rady. Zajmowali się działalnością
handlową i posiadali dobra Wilczków koło Wrocławia.
IV. 1388 — Johann von Restis 7. synami ceduje prawo pa-
tronatu nad kaplicą Ottonowi z Nysy. 1434 — kaplica
przechodzi pod patronat rodziny Banków.