DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.9651#0039
Y R O T H E C
I V M. I. 21
lepidius, ac deftecatius habcretur: quanto enim ma^
turior bacca , tanto pinguior fuccus , minufquepuri
in oleo , ex Plinio c. 15. Oleum quam accrbiflima
oliva optimum fieri dixit lbidem, &: cap. 3. dixeratj
Suus qutdem oIiva fucctts oleum eft $ idque pr&ctpue
ex tmmaturis mtelhgimus. Hoc enim nobiliflimum
illud oleum eft, quod Omphacinum ab auctonbus
communiter appellatur. De eo Diofcorides lib.
1. cap. 8. Eitcnimolw<p<*£ immatura uva. Hinc
a fimili oleum ex immaturis olivis Omphacinum
dicitur. Scd ex Omphacinis oleis illud , quod
novum, odoriferum , ac non mordax fuerit; hoc
casteris excellentius erit ex doctrina Diofcoridis ibi-
dem.
Cum igitur Deus opt. max. pro fuo facro Candela-
bro oleum fibi puriflimum, ac lucidum , quodque
prasftaret caeteris omnibus parari jufliflet : utique de
oleo hoc Omphacino , quod ex olivis adhuc imma-
tuns , maturitati tamen vicinis , exprimebatur , ac
extrahebatur; divinum prjeceptum in facris libris ac-
cipiendum fuit. Hoc etiam non obfcure colligitur ex
Hebraica diclione V. z.ach , quas correfpondet dicti-
onibus lucidtjfimum ac purtjfimum ; quac in noftrovul-
gato habentur. Illa enim hebraica vox, five aradice
n-?l zachah derivetur, ut ndnnulli putant ; five a ra-
dice VI zachach , ut alii arbitrantur j utrobique
oleum defascatum, purum, fine labe, fine fasce, &
finequacumque alia maculafignificabit j olcumnimi-
rum omnino purgatum , 8c clariflimum. Qiiam-
obrem Septuaginta in Regiis Bibliis habent thouov i<~
ihouuv a.TowyovKi&$-a,(>Qv , id cft , Oleum ex olivis def&-
catum, dilucidum. quas omnia de Omphacino tan-
tummodo oleo accipi poflbnt : quo quidem oleo ,
exdiviniopraecepto, folummodo utilicebat, tamSacer-
dotibusadfacri Candelabri lucernas,quamfiliis Ifrael in
oblatione olei ad lummaria concmnanda , & ad pr<e-
parandum unguentum: ut infacrispertractandis rebus,
facris quoque utamur verbis.
A
funt carnes & inde faces. Igitur olivis non compreflis
haberi oleum nequit> quin potius olivx putrefcant,
necefle eft , quibus corruptis amurca; plus, quam
olei exprimetur: olei, inquam, faeculenti, impuri,ac
fordidi, a lucernis facri Candelabri ex Dei pifefcrip-
to omnino rcfpuendi. Quas igitur Abulenfis deoleo
ex fe fluente excogitaverat, doclrina omnino ruit.
Si vero oliva: communimoreintrapetisexrationeartis
olearia;, mola tundantur, atque in torculariexpreflas
fuerint; una cum oleo, amurcam quoque fluere ne-
cefle eft 5 ac propterea nequaquam puriflimum , lu-
cidum , clarum, defascatum , & ab omni macula
alienum, exprimetur oleum; quale Deus prascepe-
rat ad ufum facrarum lucernarum fibiparari. Quam-jB
obrem ex tribus oleorum generibus, ab Abulenfe
infinuatis, nullum illorum Dei candelabro accom-
modatum erit.
Noftra vero de hac re fententia, olivas non quaf-
cumque, fed fub ipfa maturitate ex olealectas, modo
quem capite pracedenti docuimus, contundendas uti-
que fuifle affirmat: quiaalias oleum haberi nequivif-
fet. Hoc aperte Deus locis jam citatis aperuit hebrai-
cadictione n,n;?: quam di£tionem explicantesSeptua-
ginta dixerunt, KaSaoov Kwlfyjov iit <pw?, id eft, pu-
rum, contufum in lumen. Et in Vaticano exemplari
cap. 27. Exodi legimus, def&catum, purum, contu-\
fum: quod etiam vi diclionis ejufdem, probare pof- jC
fumus j qua; cum a radice nn? fbrmetur i hasc autem
contudtt, minutifjime contrivit , & dtligentiffime attri-
vit, fignificet, olivas ad parandum oleum pro Can-
delabro omnino contundendas fuiffe indcliquidocon-
ftat.
Quo autem inftrumento olivas iftas, molane , an
pilo conterendas forent, fub judice minim£ cenfetur.
Interpretes enim, & expofitores omnes , communi
quodam confenfu , cum exemplari vulgato , pilo in
mortariis olivas conterendas aflirmant. aquocommu-
rii fenfu , vulgati exemplaris accedente au£toritate,
nunc mihi nequaquam recedendum putavi. Chal-
daicus Paraphraftes habet Quilocus, me
judice , non re£te ab interprete illius paraphrafis in
regiis interpretatur his verbis: Mundiffimum deoliv.is
contujis. Sed dicendum fuiflet, contufum, & morta-
rio quaffiatum. Priorenim dictio contundere fig-
nificat : pofterior conterere in mortario valet.
Quamobrem vocabula illa quafi fynonyma repetuntur
cap. 27. Exodi , ad oftendendam diligentiam , ac
ftudium, quod in contundendis, ac conterendis oli-
vis , nec non etiam in praeparando illud genus olei
adhiberi oportebat. Nam & exRabbinisM. Marinus
in dictione n'n2 docet, Oleum hoc ex baccis oliva-
rumfieri folitum, in mortario baccas conterendoj ea
tamen lege , quod priores tantum , ex ea materia,
olei guttas ad Candelabri lucernas aflumerentur.
Non enim longius" contritio protrahebatur i ne cum
oleo, aliqua? etiam profluerent faecesj,- neve aliquid
impurioleum haberet. Eapropter fanctus Hieronymus
methodum parandi hoc oleum pras oculis habens :
Oleum cum facro noftro Interprete ptlo contufum ,
hoc appellavit. Ut enim vere docet Carthuf. in
cap. 15. Exod. hoc mundius eft, quam quod mola
exprinntu!-.
Verum non quEecumque olivse , uttunderenturin
hoc mortario, aflumebantur; fed ut diximus, quae
potius effent fub ipfa maturitate, nigredine nondum
inchoata, incipiente enim nigritia , minimum amurc<z,
inquit Plinius loco jam citato cap. 1. ante eamnthtl.
Igitur ad expnmendum oleum , quod omni careret
amurca , pro Dci candelabro ; non erat expe&andn
nigredo, fed nec ad tabulata olivs deferebantur; ut
hic matuntatem, quam fub dio non recepcrantinar-
bore , in tabulato expcaarent : quin potius tunde-
bantur antequam maturcfcercnt, ut olcum perfe&ius,
D
F
C A P. V L
Lucernarum cultus & religio ex facris &c pro-
phanis oftenditur.
Ad IocaNum. 4. Ifta funt onera fliorum Cahat in-
tabernaculo fcederis : fuper quos erit Eleazar filiits
Aaron Sacerdotis , ad cujus curam pertinet oleum ad
concinnandas luccrnas. Baruch. 6. Lucernas accen-
dunttllis, & qutdcm multas, ex quibus nullasvidere
pojjunt. Matth. 2.2. Non dtco ttbi fepties, fedfeptua-
gies fepties. Et ad alia plura.
MVnera Eleazarifilii Aaroncap. 4. Nume-
rorum recenfenturj in his illud unum ad lu-
cernasufum, quod oleum proconcinnandis ^
& apparandis lucernis ejus effet curas. Iftafunt onera.
filiorum Cahat in tabernaculo fosderis , dicitur inlacro
textu, fuper quos erit Eleaaar filtus Aaron facerdotis ,
ad cujus curam pertinet oleum ad concinnandas lu-
cemas. Nos de oleo dum agimus, ufum inquiramus
ad lucernas, & lucernarum religionem j ita tamen ut
fecernamus lucernas \ lampadibus; non enim proeo-
dem accipienda funt. Quod autem latine /ampasdi-
citur, T?- lapid hebraicc explicatur; grasce a^7t«?
appellatur. qua; vox licct promifcuc fumaturapudau-
ctores maxime Poetas, nimirum proface, tacda; aut
lucerna : propric tamen fignificat inftrumentum in
vafe fufpenfum, accenfum igne , & oleo fotum ad
nutrimentum luminis. quamobrem non nifi de vitrco
vafe propricdiciturj quodundiquefulgeat, acfplen-
deat j qualcs funt faces , quas in ccelo ardenr.
Lampades di£ta;, tefte Plinio lib. 2. cap. 26. &
B 2
I V M. I. 21
lepidius, ac deftecatius habcretur: quanto enim ma^
turior bacca , tanto pinguior fuccus , minufquepuri
in oleo , ex Plinio c. 15. Oleum quam accrbiflima
oliva optimum fieri dixit lbidem, &: cap. 3. dixeratj
Suus qutdem oIiva fucctts oleum eft $ idque pr&ctpue
ex tmmaturis mtelhgimus. Hoc enim nobiliflimum
illud oleum eft, quod Omphacinum ab auctonbus
communiter appellatur. De eo Diofcorides lib.
1. cap. 8. Eitcnimolw<p<*£ immatura uva. Hinc
a fimili oleum ex immaturis olivis Omphacinum
dicitur. Scd ex Omphacinis oleis illud , quod
novum, odoriferum , ac non mordax fuerit; hoc
casteris excellentius erit ex doctrina Diofcoridis ibi-
dem.
Cum igitur Deus opt. max. pro fuo facro Candela-
bro oleum fibi puriflimum, ac lucidum , quodque
prasftaret caeteris omnibus parari jufliflet : utique de
oleo hoc Omphacino , quod ex olivis adhuc imma-
tuns , maturitati tamen vicinis , exprimebatur , ac
extrahebatur; divinum prjeceptum in facris libris ac-
cipiendum fuit. Hoc etiam non obfcure colligitur ex
Hebraica diclione V. z.ach , quas correfpondet dicti-
onibus lucidtjfimum ac purtjfimum ; quac in noftrovul-
gato habentur. Illa enim hebraica vox, five aradice
n-?l zachah derivetur, ut ndnnulli putant ; five a ra-
dice VI zachach , ut alii arbitrantur j utrobique
oleum defascatum, purum, fine labe, fine fasce, &
finequacumque alia maculafignificabit j olcumnimi-
rum omnino purgatum , 8c clariflimum. Qiiam-
obrem Septuaginta in Regiis Bibliis habent thouov i<~
ihouuv a.TowyovKi&$-a,(>Qv , id cft , Oleum ex olivis def&-
catum, dilucidum. quas omnia de Omphacino tan-
tummodo oleo accipi poflbnt : quo quidem oleo ,
exdiviniopraecepto, folummodo utilicebat, tamSacer-
dotibusadfacri Candelabri lucernas,quamfiliis Ifrael in
oblatione olei ad lummaria concmnanda , & ad pr<e-
parandum unguentum: ut infacrispertractandis rebus,
facris quoque utamur verbis.
A
funt carnes & inde faces. Igitur olivis non compreflis
haberi oleum nequit> quin potius olivx putrefcant,
necefle eft , quibus corruptis amurca; plus, quam
olei exprimetur: olei, inquam, faeculenti, impuri,ac
fordidi, a lucernis facri Candelabri ex Dei pifefcrip-
to omnino rcfpuendi. Quas igitur Abulenfis deoleo
ex fe fluente excogitaverat, doclrina omnino ruit.
Si vero oliva: communimoreintrapetisexrationeartis
olearia;, mola tundantur, atque in torculariexpreflas
fuerint; una cum oleo, amurcam quoque fluere ne-
cefle eft 5 ac propterea nequaquam puriflimum , lu-
cidum , clarum, defascatum , & ab omni macula
alienum, exprimetur oleum; quale Deus prascepe-
rat ad ufum facrarum lucernarum fibiparari. Quam-jB
obrem ex tribus oleorum generibus, ab Abulenfe
infinuatis, nullum illorum Dei candelabro accom-
modatum erit.
Noftra vero de hac re fententia, olivas non quaf-
cumque, fed fub ipfa maturitate ex olealectas, modo
quem capite pracedenti docuimus, contundendas uti-
que fuifle affirmat: quiaalias oleum haberi nequivif-
fet. Hoc aperte Deus locis jam citatis aperuit hebrai-
cadictione n,n;?: quam di£tionem explicantesSeptua-
ginta dixerunt, KaSaoov Kwlfyjov iit <pw?, id eft, pu-
rum, contufum in lumen. Et in Vaticano exemplari
cap. 27. Exodi legimus, def&catum, purum, contu-\
fum: quod etiam vi diclionis ejufdem, probare pof- jC
fumus j qua; cum a radice nn? fbrmetur i hasc autem
contudtt, minutifjime contrivit , & dtligentiffime attri-
vit, fignificet, olivas ad parandum oleum pro Can-
delabro omnino contundendas fuiffe indcliquidocon-
ftat.
Quo autem inftrumento olivas iftas, molane , an
pilo conterendas forent, fub judice minim£ cenfetur.
Interpretes enim, & expofitores omnes , communi
quodam confenfu , cum exemplari vulgato , pilo in
mortariis olivas conterendas aflirmant. aquocommu-
rii fenfu , vulgati exemplaris accedente au£toritate,
nunc mihi nequaquam recedendum putavi. Chal-
daicus Paraphraftes habet Quilocus, me
judice , non re£te ab interprete illius paraphrafis in
regiis interpretatur his verbis: Mundiffimum deoliv.is
contujis. Sed dicendum fuiflet, contufum, & morta-
rio quaffiatum. Priorenim dictio contundere fig-
nificat : pofterior conterere in mortario valet.
Quamobrem vocabula illa quafi fynonyma repetuntur
cap. 27. Exodi , ad oftendendam diligentiam , ac
ftudium, quod in contundendis, ac conterendis oli-
vis , nec non etiam in praeparando illud genus olei
adhiberi oportebat. Nam & exRabbinisM. Marinus
in dictione n'n2 docet, Oleum hoc ex baccis oliva-
rumfieri folitum, in mortario baccas conterendoj ea
tamen lege , quod priores tantum , ex ea materia,
olei guttas ad Candelabri lucernas aflumerentur.
Non enim longius" contritio protrahebatur i ne cum
oleo, aliqua? etiam profluerent faecesj,- neve aliquid
impurioleum haberet. Eapropter fanctus Hieronymus
methodum parandi hoc oleum pras oculis habens :
Oleum cum facro noftro Interprete ptlo contufum ,
hoc appellavit. Ut enim vere docet Carthuf. in
cap. 15. Exod. hoc mundius eft, quam quod mola
exprinntu!-.
Verum non quEecumque olivse , uttunderenturin
hoc mortario, aflumebantur; fed ut diximus, quae
potius effent fub ipfa maturitate, nigredine nondum
inchoata, incipiente enim nigritia , minimum amurc<z,
inquit Plinius loco jam citato cap. 1. ante eamnthtl.
Igitur ad expnmendum oleum , quod omni careret
amurca , pro Dci candelabro ; non erat expe&andn
nigredo, fed nec ad tabulata olivs deferebantur; ut
hic matuntatem, quam fub dio non recepcrantinar-
bore , in tabulato expcaarent : quin potius tunde-
bantur antequam maturcfcercnt, ut olcum perfe&ius,
D
F
C A P. V L
Lucernarum cultus & religio ex facris &c pro-
phanis oftenditur.
Ad IocaNum. 4. Ifta funt onera fliorum Cahat in-
tabernaculo fcederis : fuper quos erit Eleazar filiits
Aaron Sacerdotis , ad cujus curam pertinet oleum ad
concinnandas luccrnas. Baruch. 6. Lucernas accen-
dunttllis, & qutdcm multas, ex quibus nullasvidere
pojjunt. Matth. 2.2. Non dtco ttbi fepties, fedfeptua-
gies fepties. Et ad alia plura.
MVnera Eleazarifilii Aaroncap. 4. Nume-
rorum recenfenturj in his illud unum ad lu-
cernasufum, quod oleum proconcinnandis ^
& apparandis lucernis ejus effet curas. Iftafunt onera.
filiorum Cahat in tabernaculo fosderis , dicitur inlacro
textu, fuper quos erit Eleaaar filtus Aaron facerdotis ,
ad cujus curam pertinet oleum ad concinnandas lu-
cemas. Nos de oleo dum agimus, ufum inquiramus
ad lucernas, & lucernarum religionem j ita tamen ut
fecernamus lucernas \ lampadibus; non enim proeo-
dem accipienda funt. Quod autem latine /ampasdi-
citur, T?- lapid hebraicc explicatur; grasce a^7t«?
appellatur. qua; vox licct promifcuc fumaturapudau-
ctores maxime Poetas, nimirum proface, tacda; aut
lucerna : propric tamen fignificat inftrumentum in
vafe fufpenfum, accenfum igne , & oleo fotum ad
nutrimentum luminis. quamobrem non nifi de vitrco
vafe propricdiciturj quodundiquefulgeat, acfplen-
deat j qualcs funt faces , quas in ccelo ardenr.
Lampades di£ta;, tefte Plinio lib. 2. cap. 26. &
B 2