Scacchi, Fortunato: Thesaurus Antiquitatum Sacro-Prophanarum: In Quo ex antiquis Graecis ac Latinis Scriptoribus, quidquid ad Nomina, Usum, & Abusum Oleorum, & Unguentorum, ex sacris habetur litteris, dilucide explicatur (Den Haag, 1725)

I

S A C R O R V M E L M O C H RI S M A T Cl N.

12

in jure pro illo genere vaforum , de quibus loqui-
\ mur , funt lampadarii fcriniorum. De lampadibus
nihilnunc ad nos attinet, de illis infralib. 4. redibit
fermo. De lucemis quae hebraice vocantur in
plurali, 6c yi. in fingulari , aJ^voc grsece : de his fer-
mo eft in facris oraculis ; cum de praeparatione olei,
6c ejufdem ufu agitur: quas cum a lampadibusdiftin-
guantur , 6c lucerna proprie dicatur inftrumentum
aliquod metallicum , in quo polito oleo , 6c parato
lychno nutritur ignis ; ut omnes qui ingrediuntur,
lumen videant j de hac , quae ad Religionem fpe-
cVant, cognofcere tentabimus.

Mentitur Athenasus lib. 15. cap. 20. dicens: ov
■RotXoucv J[' dJ'^^ot a^voc , lucernam non foreperanti-
quuminventum. namiEropusMacedoniae Rex fubtiles
menfulas,6c lucernulas, ubi vacabat, fabricando tem-
pus traducebat; auclore Plutarcho in Demetrio. Quam-
obrem nifi forte Athenxus loquatur de lucerna pen-
fiii, five de laterna, non erit audiendus. nam ufus
lucernarum, ac olei in nutrimentum ignis, apud ve-
teres tam facrae , quam prophanae Religionis feclato-
res apertiflimis, pluribusque monumentis vetuftifli-
mus apparet \ nec non etiam frequentiifimum fuifle
ex earumdem ufu perfpicuum eft.

Sacrum vero aliquod portendifle lucernam tam
Grsecis, ex teftimonio Suidae; quam Latinis ex au-
cloritate Senecae de vita beata cap. 27. certum eft:
praefertim ex monumentis iEgyptiorum, penes quos
adeo frequens haec confuetudo fuit ; ut fola lucerna
iEgyptiae Religionis hieroglyphicum teneret j tefte
Beroaldoinlib.11. Apulei.eafortaflede ratione, quod
ipfi ad cultum idolorum cum primis lucernis uteren-
tur: vel quia lucernarum ufum ab iEgyptiis, ad re-
liquas tranflatum nationes fentiant plurimi. In quo
quidem fuerunt adeo fuperftitiofl Romani apud Plu-
tarchum lib. 7-fympo. 14. utlucernamextinguerereli-
gio eflet. quamobrem oleo pofito inextinclam lucer-
nam dimittebant; quoufque ignis oleum confumpfif-
fet, 6cdeficiente nutrimento , ipfa quoque deficeret
fiamma. five id reverentia facri ignis facerent, utdi-
cebat apud PlutarchumCefemius, five utLuciusibi-
dem, ne viderentur neceminferreelementoquodam-
modo animato \ five denique ne lucernam extinguentes,
lucemaliis invidereexiftimarenturj quod ibidem affir-
mabat Florus. Quaecumque autem ratio ex illis ve-
rior fit, parum noftra intereft: fufliciat, cultus gra-
tia, lucernam inextin&am-dimittere, veterum fuifle
confuetudinem.

Verum ad yEgyptios redeamus, inlucernis colen-
dis cseteris religiofiores. Herodotus enim , fuam ob
antiquitatem apud Grsecos Hiftoriarum Pater appel-
latus, in medium ex Agyptiorum antiquitatibus ali-
quid pro lucernis afferat. Is enim cujufdam diei fe-
fti folemniflimi apud iEgyptios meminitj qui feftus
dies, Accenfio lucernarum dicebatur; quod noclu
fub dio per univerfam ./Egyptum lucernae fale im-
butse , oleo plenas , ellychnio quam optime in-
ftrucVae accenderentur : eaque luce luciferum, fb-
lemque orientem attingerent. De hoc die fefto,
illiufque fignificatione aliter, atque aliter audlores
cenfent. Sunt qui putent lucernas has, ab Aegyp-
tiis accendi folitas in honorem Vulcani, quem lgnis
inventorem efle cum exiftimarent 6c in Aegyp-
tum regnafle facerdotes illius Regionis apud Apule-
jum crederent; de quibus Lipfius confuli poterit
lib. 1. Ele£l. lucernas accendere, 6cfeftum diemfo-
lemniflimumilliusgratiainftitutum concelebrare fole-
bant Sed unde lamenta, ejulatus, 6c lacrymae, de quibus
La&antius Firmianus lib. 1. divin. inft.cap.21.quid-
nam hsec cum Vulcano? certe nihil.

Arbitrantur alii, ad inquirendum, cum Ifide ,
Ofiridem, lucernas accendere confuevifle Aegyptios;
hujusque gratia lacrymabilem feftum diem ab ipfis

23

Ajinftitutum. Hunc Jovis filiumcrediderunt; Ifidem-
que , ut placet Lactantio ibiuem, habuifie matrem,
feu ut aliis placet , uxorem fabulantur. Quod ve-
ro vterque beneficiis maximis Aegyptum afFecifletj
divinos ab illis populis promeriti funt honores. Ifi-
dem namque litteras, litterarumque ufum cxcogi-
tafle , Aegyptiisque tradidifle affirmant: Ofiridem
vero varias artes ad vitam excolendam a fe inventas
eos docuifTe. tamque religiofum Ifidis numen habe-
batur, ut morti obnoxius crederetur, qui illius ady-
tum penetrare auderet. Paufanias id fcribit, dicens:

TOTe OVV TCV 'qQ[At£{GV wc l7T6T6T£fl47TT0 Aiyv7rlov ,

av^p* £'<ptj %/(>y[A.ot<riv av«7ra(r«VT« «V ToaJuTQV}t«T(»7r6jW-
B -\/ou t>jc tcriAo? to cv KoVlw. 0 itfnipQ^zis dtv'is^i\i p^J
cAt £ d&vTX, thjjyjjrctfJ^ov oir'o<rot iBioi<xotTo, HjtStov
dvTtKot iTrvvB-otvo^lw TiX&JTvfiou. hoc eft: Tunc igitur
cum Romanus quidam gubernaret Aegjptum , homtnem
eum mercede conduclum mijijfe in adjtum Ifjdis, quod
efi in Kopto: & reduffe quidem ; fed mox ut narravit t
qua vidit, & hunc fubito mortuum fuiffe.

Qyaerebant vero Ofiridem Aegyptii inter ndclur-
nas tenebras, quod ab Antiphone Aegyptio, vel,
ut Servius ait, a Theliphone fratre ahquando occi-
fus, non modico tempOre ab Ifide lacrymis comitata,
ac ejulatibus quaefitus fuerit. Cumque Aegyptii
permutatis nominibus, Solem Ofiridem dicerentj
ut tradit Eufebius lib. 10. de prasparatione Evang,
6c Ifidem Lunam, ut etiam apud Apuleium lib. 11.
ipfamet Luna affirmat; qux quidem diverfarum gen-
tium, diverfas ibi de fe afferens opiniones, 6c nomi-
na: tandem ait: Et qui nafcentis Dei Solts inchoanttbus
radtis illujlrantur Aethiopes, prifcaque dotlrina pollentes
Aegjptii , caremoniis me propriam propriis percolentes
appellant vero nomine Reginam Ifidem. Qyamobrem in
plenilunio fub dio inter tenebras no&urnas , quall
Lunam , ideft, Ifidem, comitarenturj lucernis ac-
cenfis magno cum lu6lu perditum Ofiridem reqiiire-
bant. Credebant enim hoc cultu , 6c hac religione*
arva fcecundari, Nilumque excrefcere : fcribit id
d Paufanias fe accepifle a quodam Phcenice. oty{v t!j
tffiSi hiyvirllxs tIw io^Tlu), ots «ut»jv t oVjg/v 7rivBftf

kiyoVlTl, t>jv» KOtVTOt £t Kj 0 N«ao? dvotfiotivUV CT^llTiV Ot^i~
5 , t2 'cfh^uejwv tto^or? |fiv ^Vj^ivot OJ; TOt OtV^OVTOtT
TTOTOtjAOV, Jtj ol(j$ilV TOt? Ǥ^04? 7t0(0vvtc4 cYOtKQVOt gf) T5 fffl^Ot.

hoc eft: Agere Ifidi Aegyptios fefium s quando ipfam OJiri-
dem lugere dicunt, & illis quidem diebm Ntlum mci-
pere crefcere dicunt , & multi incolarum dicunt aug-
mentum fiuminis , d* innndationem agrorum lacrjmis
Ifidis fieri. Quamobrem, utputo, plurimumlamen-
tabantur, 6c copiofis lacrymis feftum hunc concele-
brabant; ut plurimum excrefceret Nilus agrique
fcecundarentur. Inde dixit Stat. lib.. 1. Theb.

E

F

....... melius votis Mareotica fumat

Coptos, & drifbni lugentia fiumina Nili,

Lugentia flumina dixit , five propter Ofirim,
quem fufpiriis Sc ejulatibus quseruntj five quia irrigatio-
nem Nili, Aegyptii vfque ad veros plancVus effiagitant.

Nam facerdotes Aegyptiorum, deglabrato corpore,
fua pectora tundebant; quemadmodum Ifidem, cum
Ofiridem amifit, fecifle putabant. quotannis illum
perdebant, quotannis eumdem quserebant. Indedi-
xit Lucanus

..... numquamque fatis qutfitus Ofiris.

Sole mox oriente, inventum Ofiridem cum gau-
dio excipiebant, ac plaufu profequebantur.

At fimihi divinare liceret, 6c ex facris oraculis de
hoc fefto lucernarum Aegyptiaco conjeclari poflem j
dicerem profedlo feftum hunc lucernarum apud Ae-
gyptios i Feftum, inquam infeftum, ac nefaftum ,
lacrymis , atque ploratu ab ipfis profequutum exti-
tifle, in memoriam illius necis, quam Deus ad ab-
* ducen-»