DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55691#0154
150
Jadwiga Roguska
II. 25. Warszawa, Al. Jerozolimskie 99, kamienica
S. Rostkowskiego, arch. A. Gurney, ok. 1911, stan obecny.
Fot. J. Roguska, 2018
II. 26. Arch. M. Lalewicz, projekt z maja 1927 r., widok z lotu
ptaka siedziby Warszawskiej Dyrekcji Kolei Państwowych
w Warszawie na działce ujętej ulicami: Targową, Wileńską,
Zygmuntowską i planowaną. „Inżynier Kolejowy", 1928,
nr 11, s. 443
późnego ustania działań wojennych (1921) współ-
istniały starsze (te mające genezę w ideach z począt-
ku XX w.), nowsze (zbliżone do rozwiązań „Szkoły
Amsterdamskiej”) i po 1925 r. całkiem nowoczesne
koncepcje reformy mieszkaniowej (modernistyczne
osiedla z linijkową zabudową bloków Warszawskiej
Spółdzielni Mieszkaniowej)33.
Dom przy ul. Mokotowskiej 51/53 nie był
pierwszym domem z otwartym podwórzem w War-
szawie. Poprzedzająca go w czasie kamienica w Ale-
jach Jerozolimskich 99 (ok. 1911, arch. A. Gurney,
ił. 25) ustępuje mu jednak brakiem jednorodności
i jednolitej koncepcji34. Układ z otwartym ku Ale-
jom Jerozolimskim podwórzem powstał tam w wy-
niku wystawienia ok. 1911 r. na miejscu zburzonej
fabryki cukrów i czekolady „Zloty Ul” nowych
skrzydeł bocznych dostawionych do wcześniejszej
kamienicy (z ok. 1900 r.) z typowym podwórzem
- studnią, z „frontem” od ul. Nowogrodzkiej. Za-
awansowanie recepcji idei Henarda w domu w Ale-
jach Jerozolimskich w Warszawie jest porównywalne
z domem Lidvaldów w Petersburgu (1899-1904),
gdzie dodanie skrzydeł ujmujących otwarte podwó-
rze nastąpiło w końcowej fazie budowy (ok. 1903).
Drugim w kolejności w Warszawie domem
z otwartym podwórzem był wznoszony równocze-
śnie z domem przy ul. Mokotowskiej 51/53, ale
wcześniej zaczęty w 1922 r. a później skończony
w 1928 r., dom dla pracowników Polskich Kolei
Państwowych i Ministerstwa Komunikacji przy ul.
Targowej 70. Tu otwarte ku ulicy podwórze było
od niej oddzielone pawilonem dworkowym pokaź-
nych rozmiarów. Projektantem byl Henryk Gay.
Układ z otwartym podwórzem domu Miesz-
kalno-Budowlanej Spółdzielni „Dom przy Mo-
kotowskiej 51/53” otwiera w Warszawie rozdział
stosowania tego modelu przestrzennego w domach
spółdzielni własnościowych, których szybki rozwój
w stolicy datuje się od 1921 r. Przykłady omawiane-
go rozwiązania to m.in.: dom Spółdzielni Budow-
lano-Mieszkaniowej „Domostwo” przy ul. Czer-
wonego Krzyża 6 (projekt J. N. Czerwiński, 1926,
realizacja 1927-1928), dom Mieszkalno-Budowla-
nej Spółdzielni Urzędników Państwowych przy ul.
Belgijskiej 3 (ok. 1929, arch. Antoni Dygat), domy
projektowane przez Władysława Nalęcz-Raczyń-
skiego: dla Spółdzielczego Stowarzyszenia „Nasz
Kąt” przy ul. Glogera 3 (1927-1929) i Dom Spół-
33 Roguska (2003: passim); Roguska (2004: 31-47).
34 Roguska (1982: 92-93).
Jadwiga Roguska
II. 25. Warszawa, Al. Jerozolimskie 99, kamienica
S. Rostkowskiego, arch. A. Gurney, ok. 1911, stan obecny.
Fot. J. Roguska, 2018
II. 26. Arch. M. Lalewicz, projekt z maja 1927 r., widok z lotu
ptaka siedziby Warszawskiej Dyrekcji Kolei Państwowych
w Warszawie na działce ujętej ulicami: Targową, Wileńską,
Zygmuntowską i planowaną. „Inżynier Kolejowy", 1928,
nr 11, s. 443
późnego ustania działań wojennych (1921) współ-
istniały starsze (te mające genezę w ideach z począt-
ku XX w.), nowsze (zbliżone do rozwiązań „Szkoły
Amsterdamskiej”) i po 1925 r. całkiem nowoczesne
koncepcje reformy mieszkaniowej (modernistyczne
osiedla z linijkową zabudową bloków Warszawskiej
Spółdzielni Mieszkaniowej)33.
Dom przy ul. Mokotowskiej 51/53 nie był
pierwszym domem z otwartym podwórzem w War-
szawie. Poprzedzająca go w czasie kamienica w Ale-
jach Jerozolimskich 99 (ok. 1911, arch. A. Gurney,
ił. 25) ustępuje mu jednak brakiem jednorodności
i jednolitej koncepcji34. Układ z otwartym ku Ale-
jom Jerozolimskim podwórzem powstał tam w wy-
niku wystawienia ok. 1911 r. na miejscu zburzonej
fabryki cukrów i czekolady „Zloty Ul” nowych
skrzydeł bocznych dostawionych do wcześniejszej
kamienicy (z ok. 1900 r.) z typowym podwórzem
- studnią, z „frontem” od ul. Nowogrodzkiej. Za-
awansowanie recepcji idei Henarda w domu w Ale-
jach Jerozolimskich w Warszawie jest porównywalne
z domem Lidvaldów w Petersburgu (1899-1904),
gdzie dodanie skrzydeł ujmujących otwarte podwó-
rze nastąpiło w końcowej fazie budowy (ok. 1903).
Drugim w kolejności w Warszawie domem
z otwartym podwórzem był wznoszony równocze-
śnie z domem przy ul. Mokotowskiej 51/53, ale
wcześniej zaczęty w 1922 r. a później skończony
w 1928 r., dom dla pracowników Polskich Kolei
Państwowych i Ministerstwa Komunikacji przy ul.
Targowej 70. Tu otwarte ku ulicy podwórze było
od niej oddzielone pawilonem dworkowym pokaź-
nych rozmiarów. Projektantem byl Henryk Gay.
Układ z otwartym podwórzem domu Miesz-
kalno-Budowlanej Spółdzielni „Dom przy Mo-
kotowskiej 51/53” otwiera w Warszawie rozdział
stosowania tego modelu przestrzennego w domach
spółdzielni własnościowych, których szybki rozwój
w stolicy datuje się od 1921 r. Przykłady omawiane-
go rozwiązania to m.in.: dom Spółdzielni Budow-
lano-Mieszkaniowej „Domostwo” przy ul. Czer-
wonego Krzyża 6 (projekt J. N. Czerwiński, 1926,
realizacja 1927-1928), dom Mieszkalno-Budowla-
nej Spółdzielni Urzędników Państwowych przy ul.
Belgijskiej 3 (ok. 1929, arch. Antoni Dygat), domy
projektowane przez Władysława Nalęcz-Raczyń-
skiego: dla Spółdzielczego Stowarzyszenia „Nasz
Kąt” przy ul. Glogera 3 (1927-1929) i Dom Spół-
33 Roguska (2003: passim); Roguska (2004: 31-47).
34 Roguska (1982: 92-93).