DOI Artikel:
Ostrowski, Jan K.: Z problematyki warsztatowej i atrybucyjnej rzeźby lwowskiej w. XVIII
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22258#0083
Z problematyki warsztatowej i atrybucyjnej rzeźby lwowskiej w. XVIII
SI
3. Św. Annie niemal z reguły towarzyszy Św. Joachim, o ascetycznej
twarzy i charakterystycznym układzie lewej ręki, złożonej na piersi, z łokciem
nienaturalnie wniesionym ku górze. Rzeźby takie spotykamy w Buczaczu
(kościół parafialny i cerkiew Pokrowy), w Przemyślu (kościół Karmelitów) i we
Lwowie (d. Muzeum Archidiecezjalne, obecnie w Olesku) (il. 11-13). Jak się
wydaje, to rozwiązanie kompozycyjne wywodzi się od figury Św. Joachima,
wykonanej przez Pinsla dla ołtarza Matki Boskiej Bolesnej w kościele
w Monasterzyskach (il. 10). W rzeźbie tej występują w zasadzie wszystkie
elementy omawianej serii (m.in. jedyny w swoim rodzaju, ascetyczno-drapieżny
typ fizjonomii), z wyjątkiem manierycznego gestu lewej ręki. O ile można się
zorientować na podstawie przedwojennych fotografii, ten fragment figury
z Monasterzysk był jednak nieudolną rekonstrukcją. Wobec zniszczenia rzeźby
i istnienia zdjęć ukazujących ją tylko z jednej strony, przeprowadzenie jej
szczegółowej analizy jest niemożliwe.
4. Odmienna redakcja figury tegoż świętego została sformułowana we
wspaniałej rzeźbie z ołtarza gł. w kościele Misjonarzy w Horodence, a po-
wtórzona w tamtejszej cerkwi oraz we wspomnianym kościele, tyle że w lust-
rzanym odbiciu i nadaniem innej funkcji ikonograficznej {Ofiara Abrahama).
5. Rzeźba Św. Józefa, odpowiadająca Św. Joachimowi po przeciwnej
stronie ołtarza kościoła Misjonarzy w Horodence znalazła dwa naśladownict-
wa w miejscowej cerkwii (il. 14, 15) oraz w kościele w Mokobodach.
6. Figura Anioła Stróża została zrealizowana w formie w pełni trój-
wymiarowej tylko raz, w Monasterzyskach. Istnieją za to aż trzy jej ujęcia
płaskorzeźbione, na diakońskich drzwiach ikonostasów — w Buczaczu (cer-
kiew Pokrowy, obecnie w Muzeum Krajoznawczym w Tarnopolu), we Lwowie
(cerkiew Wołoska) i w Żyrawce (obecnie Muzeum Narodowe we Lwowie).
7. Archanioł Michał, pendant Anioła Stróża z Monasterzysk uzyskał
statuaryczne powtórzenia w Horodence (cerkiew parafialna) i Buczaczu
(cerkiew Pokrowy, jako alegoria pozbawiona dziś atrybutu), a płaskorzeźbio-
ne — we Lwowie (cerkiew Wołoska) i w Żyrawce.
8. Bardzo do siebie zbliżone figury Św. Jana Ewangelisty występują
w kościołach w Hodowicy, Bohorodczanach i Busku, a pierwszy element tej
serii stanowi z pewnością rzeźba hodowicka.
9. Kompozycja postaci Św. biskupa Kościoła Wschodniego (Św. Atanaze-
go) z fasady katedry św. Jura we Lwowie była powtarzana, niekiedy z pewnymi
wariantami w Buczaczu (cerkiew Pokrowy) i Horodence (cerkiew parafialna,
dwukrotnie).
Przedstawione wyżej serie, w liczbie 9 składają się w przynajmniej
3 ogniw każda. Swoisty rekord stanowi grupa figur Matki Boskiej Bolesnej
z chustą, licząca 10, a z uwzględnieniem rozwiązania wariantowego — aż 14
przykładów. Z kolei należy omówić kilka istotnych dla naszych rozważań grup
składających się tylko z dwóch obiektów. Należy do nich reliefowa scena
Maria Magdalena u grobu Chrystusa, zagadkowa z punktu widzenia ikono-
SI
3. Św. Annie niemal z reguły towarzyszy Św. Joachim, o ascetycznej
twarzy i charakterystycznym układzie lewej ręki, złożonej na piersi, z łokciem
nienaturalnie wniesionym ku górze. Rzeźby takie spotykamy w Buczaczu
(kościół parafialny i cerkiew Pokrowy), w Przemyślu (kościół Karmelitów) i we
Lwowie (d. Muzeum Archidiecezjalne, obecnie w Olesku) (il. 11-13). Jak się
wydaje, to rozwiązanie kompozycyjne wywodzi się od figury Św. Joachima,
wykonanej przez Pinsla dla ołtarza Matki Boskiej Bolesnej w kościele
w Monasterzyskach (il. 10). W rzeźbie tej występują w zasadzie wszystkie
elementy omawianej serii (m.in. jedyny w swoim rodzaju, ascetyczno-drapieżny
typ fizjonomii), z wyjątkiem manierycznego gestu lewej ręki. O ile można się
zorientować na podstawie przedwojennych fotografii, ten fragment figury
z Monasterzysk był jednak nieudolną rekonstrukcją. Wobec zniszczenia rzeźby
i istnienia zdjęć ukazujących ją tylko z jednej strony, przeprowadzenie jej
szczegółowej analizy jest niemożliwe.
4. Odmienna redakcja figury tegoż świętego została sformułowana we
wspaniałej rzeźbie z ołtarza gł. w kościele Misjonarzy w Horodence, a po-
wtórzona w tamtejszej cerkwi oraz we wspomnianym kościele, tyle że w lust-
rzanym odbiciu i nadaniem innej funkcji ikonograficznej {Ofiara Abrahama).
5. Rzeźba Św. Józefa, odpowiadająca Św. Joachimowi po przeciwnej
stronie ołtarza kościoła Misjonarzy w Horodence znalazła dwa naśladownict-
wa w miejscowej cerkwii (il. 14, 15) oraz w kościele w Mokobodach.
6. Figura Anioła Stróża została zrealizowana w formie w pełni trój-
wymiarowej tylko raz, w Monasterzyskach. Istnieją za to aż trzy jej ujęcia
płaskorzeźbione, na diakońskich drzwiach ikonostasów — w Buczaczu (cer-
kiew Pokrowy, obecnie w Muzeum Krajoznawczym w Tarnopolu), we Lwowie
(cerkiew Wołoska) i w Żyrawce (obecnie Muzeum Narodowe we Lwowie).
7. Archanioł Michał, pendant Anioła Stróża z Monasterzysk uzyskał
statuaryczne powtórzenia w Horodence (cerkiew parafialna) i Buczaczu
(cerkiew Pokrowy, jako alegoria pozbawiona dziś atrybutu), a płaskorzeźbio-
ne — we Lwowie (cerkiew Wołoska) i w Żyrawce.
8. Bardzo do siebie zbliżone figury Św. Jana Ewangelisty występują
w kościołach w Hodowicy, Bohorodczanach i Busku, a pierwszy element tej
serii stanowi z pewnością rzeźba hodowicka.
9. Kompozycja postaci Św. biskupa Kościoła Wschodniego (Św. Atanaze-
go) z fasady katedry św. Jura we Lwowie była powtarzana, niekiedy z pewnymi
wariantami w Buczaczu (cerkiew Pokrowy) i Horodence (cerkiew parafialna,
dwukrotnie).
Przedstawione wyżej serie, w liczbie 9 składają się w przynajmniej
3 ogniw każda. Swoisty rekord stanowi grupa figur Matki Boskiej Bolesnej
z chustą, licząca 10, a z uwzględnieniem rozwiązania wariantowego — aż 14
przykładów. Z kolei należy omówić kilka istotnych dla naszych rozważań grup
składających się tylko z dwóch obiektów. Należy do nich reliefowa scena
Maria Magdalena u grobu Chrystusa, zagadkowa z punktu widzenia ikono-