DOI Artikel:
Gorczyca, Łukasz: Z wędrówek po prowincjonalnych wnętrzach kościelnych Wileńszczyzny
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22258#0172
170
Łukasz Gorczyca
„Domu Serca Jezusowego" w Wilnie. Formy aediculi i kręconych kolumienek
wykazują pewne podobieństwa z ołtarzem mejszagolskim. Kościół w Ławarysz-
kach nie otrzymał jednolitego wystroju. Spośród jego wyposażenia neogotyckie
są jeszcze organy, tak jak w Mejszagole, firmy Biernackiego. Dwu wieżyczkowa
struktura prospektu uwzględnia tu kompozycyjnie układ architektoniczny chó-
ru, trzech — umieszczonych w zamykającej go ścianie okien.
Architektura tego dużego kościoła jest masywna, fasada dwuwieżowa,
jak całość licowana cegłą w dwóch odcieniach, silnie rozczłonkowana detalem
i ornamentyką neogotycką. O ile można to odczytać z zachowanych rysunków
projektowych, autorami budowli są S.M. Krajewski i W.A. Głuszałowski,
a budowa trwała w latach 1900-1906.
Styl neogotycki zaznaczył się również w formach naczyń liturgicznych,
noszących wyraźne piętno seryjnej produkcji. W Ławaryszkach i Mejszagole
znajdują się dwa niemal identyczne kielichy mszalne: platerowane, częściowo
srebrne, pozłacane, na owalnej, profilowanej stopie, o kaboszonowym nodusie
i czaszy dekorowanej koszyczkiem w formie ostrołukowej arkatury. Różnią się
sposobem dekoracji stopy — grawerowanym ornamentem roślinnym (Ławary-
szki), bądź nakładanymi plakietkami (Mejszagoła). Oba zresztą powstały
w warszawskich fabrykach Norblina i Wernera, przed I wojną światową. Jako
porównanie i przykład spotykanych czasem sprzętów importowanych, może
służyć neogotycki kielich francuski z początku stulecia, przechowywany w Mic-
kunach. Jego sześcioboczna stopa, spłaszczony, kulisty nodus i koszyczek
zyskały znacznie bogatszą, przy tym bardziej delikatną dekorację.
Wydaje się, że kostium neogotycki był w pierwszym dwudziestoleciu
naszego wieku ceniony najwyżej, jako najstosowniejszy dla powagi wnętrza
kościelnego. Popularne były również formy barokowe. W łatach 1928-30,
solidne, murowane ołtarze w tym duchu, wystawił w kościele w Turgielach
Konstanty Czarniecki.
Od lat 30-tych w. XX ma charakter urządzania wnętrz kościelnych
zaczęły oddziaływać współczesne prądy sztuki dekoracyjnej. Próby jednolitego,
ale przy tym i w miarę nowoczesnego wyposażenia pojawiły się również
w omawianych, prowincjonalnych kościołach. W małym kościółku w Mic-
kunach wystawiono około r. 1930 masywny ołtarz pozbawiony tradycyjnych
cech stylowych, o niezmiernie prostej strukturze (il. 5). Część środkowa,
pokryta wgłębnym reliefem kryształowym, została ujęta parą trójsłupowych
filarów, podtrzymujących nachyloną płaszczyznę baldachimu. Trójkątne, wy-
pukłe formy krystaliczne stanowią dekorację baldachimu i tabernakulum.
Projektantem tego i mniejszego bocznego ołtarza był architekt Jan Zacharzew-
ski. Według jego też projektu wykonano ambonę, 4 duże konfesjonały
i 6 ławek dla kościoła w Ławaryszkach. Zachowane, ambonę i konfesjonały,
cechuje zauważona już w Mickunach prostota konstrukcji, oszczędność
geometrycznych form i charakterystyczna dekoracja wgłębnym, krystalicznym
reliefem. Wszystkie wymienione przedmioty wykonano z bejcowanego na
Łukasz Gorczyca
„Domu Serca Jezusowego" w Wilnie. Formy aediculi i kręconych kolumienek
wykazują pewne podobieństwa z ołtarzem mejszagolskim. Kościół w Ławarysz-
kach nie otrzymał jednolitego wystroju. Spośród jego wyposażenia neogotyckie
są jeszcze organy, tak jak w Mejszagole, firmy Biernackiego. Dwu wieżyczkowa
struktura prospektu uwzględnia tu kompozycyjnie układ architektoniczny chó-
ru, trzech — umieszczonych w zamykającej go ścianie okien.
Architektura tego dużego kościoła jest masywna, fasada dwuwieżowa,
jak całość licowana cegłą w dwóch odcieniach, silnie rozczłonkowana detalem
i ornamentyką neogotycką. O ile można to odczytać z zachowanych rysunków
projektowych, autorami budowli są S.M. Krajewski i W.A. Głuszałowski,
a budowa trwała w latach 1900-1906.
Styl neogotycki zaznaczył się również w formach naczyń liturgicznych,
noszących wyraźne piętno seryjnej produkcji. W Ławaryszkach i Mejszagole
znajdują się dwa niemal identyczne kielichy mszalne: platerowane, częściowo
srebrne, pozłacane, na owalnej, profilowanej stopie, o kaboszonowym nodusie
i czaszy dekorowanej koszyczkiem w formie ostrołukowej arkatury. Różnią się
sposobem dekoracji stopy — grawerowanym ornamentem roślinnym (Ławary-
szki), bądź nakładanymi plakietkami (Mejszagoła). Oba zresztą powstały
w warszawskich fabrykach Norblina i Wernera, przed I wojną światową. Jako
porównanie i przykład spotykanych czasem sprzętów importowanych, może
służyć neogotycki kielich francuski z początku stulecia, przechowywany w Mic-
kunach. Jego sześcioboczna stopa, spłaszczony, kulisty nodus i koszyczek
zyskały znacznie bogatszą, przy tym bardziej delikatną dekorację.
Wydaje się, że kostium neogotycki był w pierwszym dwudziestoleciu
naszego wieku ceniony najwyżej, jako najstosowniejszy dla powagi wnętrza
kościelnego. Popularne były również formy barokowe. W łatach 1928-30,
solidne, murowane ołtarze w tym duchu, wystawił w kościele w Turgielach
Konstanty Czarniecki.
Od lat 30-tych w. XX ma charakter urządzania wnętrz kościelnych
zaczęły oddziaływać współczesne prądy sztuki dekoracyjnej. Próby jednolitego,
ale przy tym i w miarę nowoczesnego wyposażenia pojawiły się również
w omawianych, prowincjonalnych kościołach. W małym kościółku w Mic-
kunach wystawiono około r. 1930 masywny ołtarz pozbawiony tradycyjnych
cech stylowych, o niezmiernie prostej strukturze (il. 5). Część środkowa,
pokryta wgłębnym reliefem kryształowym, została ujęta parą trójsłupowych
filarów, podtrzymujących nachyloną płaszczyznę baldachimu. Trójkątne, wy-
pukłe formy krystaliczne stanowią dekorację baldachimu i tabernakulum.
Projektantem tego i mniejszego bocznego ołtarza był architekt Jan Zacharzew-
ski. Według jego też projektu wykonano ambonę, 4 duże konfesjonały
i 6 ławek dla kościoła w Ławaryszkach. Zachowane, ambonę i konfesjonały,
cechuje zauważona już w Mickunach prostota konstrukcji, oszczędność
geometrycznych form i charakterystyczna dekoracja wgłębnym, krystalicznym
reliefem. Wszystkie wymienione przedmioty wykonano z bejcowanego na