DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25717#0064
62
Andrzej Betlej
towań. W liście znajduje się ważna informacja o przesłanych nadwornemu
architektowi Sanguszków — Pawłowi Fontanie projektach dekoracji lubelskich
i lubartowskich. Obaj architekci wzajemnie poprawiali swe projekty oraz je
uzupełniali9, a artysta jezuicki jeździł w tym celu do Zasławia10.
Przygotowywanie w r. 1751 uroczystości pogrzebowych księcia Pawła
Sanguszki jest zatem przykładem bliskiej współpracy obu artystów. Szczególnie
znamienne jest to, że Giżycki był autorem oprawy artystycznej egzekwii lubartow-
skich, dotychczas przypisywanej Fontanie11. Potwierdzenie archiwalne kontaktów
artystycznych stanowi dodatkowy argument dla poszukiwania wpływów roz-
wiązań charakterystycznych dla Fontany na inne dzieła Giżyckiego.
Giżycki zaprojektował również, częściowo wykonany w Warszawie, mar-
murowy pomnik nagrobny na serce Sanguszki, wystawiony po uroczystościach
w farze lubartowskiej12. Wdowa wybrała spośród kilku „abrysów” właśnie projekt
autorstwa zakonnika. Już 20 II 1751 zwracała się do swego plenipotenta: „na
epitafium marmurowe dla serca w kościele lubartowskim złożonego chcąc
z różnych tu abrysów wybrać gustowniejszy obliguję WMć Pana abyś imieniem
moim upraszał JM księdza Giżyckiego o przysłanie swego abrysu i miary miejsca
gdzie ma być budowane według której snadniej będzie architektom zaprojektować
a mnie do ustalenia wybierać i wcześniej pomyśleć gdzie robić będą”13.
Zaangażowanie zakonnika w przygotowanie dekoracji dla Sanguszki nie
przeszkodziło mu w jednoczesnym opracowywaniu „pogrzebu Stanisławskiego”,
czyli pogrzebu Józefa Potockiego w Stanisławowie. Giżycki znalazł także czas na
projektowanie rycin przedstawiających „pompę” lubelską14.
***
Uroczystości pogrzebowe księcia Pawła Sanguszki miały prawdopodobnie
jedną z największych opraw plastycznych — odpowiednią dla jednego z najwięk-
szych magnatów XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, hojnego fundatora i aktyw-
nego mecenasa sztuki15.
Nawa kościoła lubelskiego została ozdobiona kartuszami herbowymi
skoligaconych ze zmarłym rodzin zawieszonymi na belkowaniu oraz rzęsiście
oświetlona. Katafalk (il. 1) miał formę podłużnego oktogonu16, z cokołami
dźwigającymi figury alegoryczne, umieszczonymi na jego narożach i przy
dłuższych bokach. Pośrodku, na trójstopniowym wywyższeniu ustawiono
trumnę, otoczoną taboretami, na których złożono książęce insygnia władzy.
Trumna była podpierana przez rzeźbione podstawy („kozły”) w kształcie par
łabędzi. Ponad trumną znajdował się portret zmarłego, nad nim była zawieszona
mitra książęca, z której opadały aksamitne welony, upięte — podtrzymywane
przez unoszące się figury fam17. Obok katafalku stały personifikacje Korony
i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Lubartowski katafalk serca posiadał formę niemalże identyczną — „ośmio-
graniastą, poprzek w szerokość rozciągnioną”, po bokach której ustawiono
Andrzej Betlej
towań. W liście znajduje się ważna informacja o przesłanych nadwornemu
architektowi Sanguszków — Pawłowi Fontanie projektach dekoracji lubelskich
i lubartowskich. Obaj architekci wzajemnie poprawiali swe projekty oraz je
uzupełniali9, a artysta jezuicki jeździł w tym celu do Zasławia10.
Przygotowywanie w r. 1751 uroczystości pogrzebowych księcia Pawła
Sanguszki jest zatem przykładem bliskiej współpracy obu artystów. Szczególnie
znamienne jest to, że Giżycki był autorem oprawy artystycznej egzekwii lubartow-
skich, dotychczas przypisywanej Fontanie11. Potwierdzenie archiwalne kontaktów
artystycznych stanowi dodatkowy argument dla poszukiwania wpływów roz-
wiązań charakterystycznych dla Fontany na inne dzieła Giżyckiego.
Giżycki zaprojektował również, częściowo wykonany w Warszawie, mar-
murowy pomnik nagrobny na serce Sanguszki, wystawiony po uroczystościach
w farze lubartowskiej12. Wdowa wybrała spośród kilku „abrysów” właśnie projekt
autorstwa zakonnika. Już 20 II 1751 zwracała się do swego plenipotenta: „na
epitafium marmurowe dla serca w kościele lubartowskim złożonego chcąc
z różnych tu abrysów wybrać gustowniejszy obliguję WMć Pana abyś imieniem
moim upraszał JM księdza Giżyckiego o przysłanie swego abrysu i miary miejsca
gdzie ma być budowane według której snadniej będzie architektom zaprojektować
a mnie do ustalenia wybierać i wcześniej pomyśleć gdzie robić będą”13.
Zaangażowanie zakonnika w przygotowanie dekoracji dla Sanguszki nie
przeszkodziło mu w jednoczesnym opracowywaniu „pogrzebu Stanisławskiego”,
czyli pogrzebu Józefa Potockiego w Stanisławowie. Giżycki znalazł także czas na
projektowanie rycin przedstawiających „pompę” lubelską14.
***
Uroczystości pogrzebowe księcia Pawła Sanguszki miały prawdopodobnie
jedną z największych opraw plastycznych — odpowiednią dla jednego z najwięk-
szych magnatów XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, hojnego fundatora i aktyw-
nego mecenasa sztuki15.
Nawa kościoła lubelskiego została ozdobiona kartuszami herbowymi
skoligaconych ze zmarłym rodzin zawieszonymi na belkowaniu oraz rzęsiście
oświetlona. Katafalk (il. 1) miał formę podłużnego oktogonu16, z cokołami
dźwigającymi figury alegoryczne, umieszczonymi na jego narożach i przy
dłuższych bokach. Pośrodku, na trójstopniowym wywyższeniu ustawiono
trumnę, otoczoną taboretami, na których złożono książęce insygnia władzy.
Trumna była podpierana przez rzeźbione podstawy („kozły”) w kształcie par
łabędzi. Ponad trumną znajdował się portret zmarłego, nad nim była zawieszona
mitra książęca, z której opadały aksamitne welony, upięte — podtrzymywane
przez unoszące się figury fam17. Obok katafalku stały personifikacje Korony
i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Lubartowski katafalk serca posiadał formę niemalże identyczną — „ośmio-
graniastą, poprzek w szerokość rozciągnioną”, po bokach której ustawiono