DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.43489#0222
216
Tomasz Bulewicz
przesłonięte jest gęstymi obłokami, przez które z trudem prześwituje czerwo-
ny księżyc (ił. 2).
W malarskiej konstrukcji obrazu można wyróżnić kilka źródeł światła.
Pierwsze z nich to lampa nad głową Chrystusa, drugie to światło kominka w
pomieszczeniu po prawej stronie. Wreszcie ostatnie źródło to światło księżyca
przebijające się przez chmury. Jednakże żadne z tych źródeł nie odgrywa
znaczącej roli w kształtowaniu przestrzeni całości malowidła. Postacie pierw-
szego planu oświetlone są silnym światłem padającym spoza obrazu, z jego
lewej strony. Ukazuje się ono w formie ostrych blików na twarzach i załama-
niach szat. Zatrzymuje się tylko na grupie pierwszego planu, ignorując wnęt-
rze, w którym owe postacie zostały przedstawione. Żadna z postaci nie rzuca
cienia, co nadaje przedstawionej scenie pewien rys sztuczności, potęgowany
ich nienaturalnymi proporcjami i ruchami.
Z problemem światła związany jest problem kolorystyki obrazu. Zastoso-
wane kolory obejmują wachlarz barw od zieleni, poprzez ciemne brązy aż do
czerwieni, którą namalowano płaszcz Chrystusa. Podobnie jak światło kolor
jest potraktowany drugorzędnie, służy wypełnieniu konturu: zwracają uwagę
przebiały oraz częste użycie koloru lokalnego. Kolor użyty został niekonsek-
wentnie i nie służy budowaniu wewnętrznej przestrzeni obrazu. Niekonsek-
wencja widoczna jest także np. w malowaniu płaszcza Chrystusa: jest on
czerwony, jednak trzymany w jego ręku rąbek - niebieski (il. 3).
Głównym źródłem ikonografii tego obrazu są ryciny warsztatu Vierixow
(na podstawie rycin Bartolomeo Passeri) wykonanych do Evangelicae Histo-
riae Imagines36, ułożonych przez znanego jezuickiego teologa Hieronima
Natali, wydanych po raz pierwszy w Antwerpii w 1593 r. na zamówienie
Towarzystwa Jezusowego. Było to dzieło szeroko kolportowane, o wielu re-
edycjach.
Zamojski obraz jest kompilacją kilku rycin z tego cyklu, przedstawiających
wydarzenia związane z Ostatnią Wieczerzą (il. 4 i 5). Zwraca uwagę podo-
bieństwo w kształtowaniu przestrzeni, w której rozgrywa się akcja obrazu, a
także liczne szczegóły. Z prawej strony otwarte do widza wnętrze, z lewej
strony pejzaż, na którego tle widoczna jest sylwetka Judasza, wiernie skopio-
wana, choć na zamojskim obrazie znacznie pomniejszona względem postaci
pierwszego planu i umieszczona na tle ukazanej w ostrym skrócie uliczki (il.
6). Ściana wydzielająca wnętrze, z lewej strony przepruta dwoma wąskimi
36 M. Mauquoy-Hendrickx, De Estampes des Vierix, cz. III. 1, Bruksela
1982, s. 306-321 (il. 1989-2121).
Tomasz Bulewicz
przesłonięte jest gęstymi obłokami, przez które z trudem prześwituje czerwo-
ny księżyc (ił. 2).
W malarskiej konstrukcji obrazu można wyróżnić kilka źródeł światła.
Pierwsze z nich to lampa nad głową Chrystusa, drugie to światło kominka w
pomieszczeniu po prawej stronie. Wreszcie ostatnie źródło to światło księżyca
przebijające się przez chmury. Jednakże żadne z tych źródeł nie odgrywa
znaczącej roli w kształtowaniu przestrzeni całości malowidła. Postacie pierw-
szego planu oświetlone są silnym światłem padającym spoza obrazu, z jego
lewej strony. Ukazuje się ono w formie ostrych blików na twarzach i załama-
niach szat. Zatrzymuje się tylko na grupie pierwszego planu, ignorując wnęt-
rze, w którym owe postacie zostały przedstawione. Żadna z postaci nie rzuca
cienia, co nadaje przedstawionej scenie pewien rys sztuczności, potęgowany
ich nienaturalnymi proporcjami i ruchami.
Z problemem światła związany jest problem kolorystyki obrazu. Zastoso-
wane kolory obejmują wachlarz barw od zieleni, poprzez ciemne brązy aż do
czerwieni, którą namalowano płaszcz Chrystusa. Podobnie jak światło kolor
jest potraktowany drugorzędnie, służy wypełnieniu konturu: zwracają uwagę
przebiały oraz częste użycie koloru lokalnego. Kolor użyty został niekonsek-
wentnie i nie służy budowaniu wewnętrznej przestrzeni obrazu. Niekonsek-
wencja widoczna jest także np. w malowaniu płaszcza Chrystusa: jest on
czerwony, jednak trzymany w jego ręku rąbek - niebieski (il. 3).
Głównym źródłem ikonografii tego obrazu są ryciny warsztatu Vierixow
(na podstawie rycin Bartolomeo Passeri) wykonanych do Evangelicae Histo-
riae Imagines36, ułożonych przez znanego jezuickiego teologa Hieronima
Natali, wydanych po raz pierwszy w Antwerpii w 1593 r. na zamówienie
Towarzystwa Jezusowego. Było to dzieło szeroko kolportowane, o wielu re-
edycjach.
Zamojski obraz jest kompilacją kilku rycin z tego cyklu, przedstawiających
wydarzenia związane z Ostatnią Wieczerzą (il. 4 i 5). Zwraca uwagę podo-
bieństwo w kształtowaniu przestrzeni, w której rozgrywa się akcja obrazu, a
także liczne szczegóły. Z prawej strony otwarte do widza wnętrze, z lewej
strony pejzaż, na którego tle widoczna jest sylwetka Judasza, wiernie skopio-
wana, choć na zamojskim obrazie znacznie pomniejszona względem postaci
pierwszego planu i umieszczona na tle ukazanej w ostrym skrócie uliczki (il.
6). Ściana wydzielająca wnętrze, z lewej strony przepruta dwoma wąskimi
36 M. Mauquoy-Hendrickx, De Estampes des Vierix, cz. III. 1, Bruksela
1982, s. 306-321 (il. 1989-2121).