DOI article:
Krogulska, Maria: Terakoty z północnych wybrzeży Morza Czarnego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.52441#0062
60
Maria Krogulska
na nie w grobach (kurhanach, grobach kamiennych i ziemnych), w temenosach,
w cellach i w depozytach (studniach, cysternach), w domach prywatnych
i na śmietnikach. Na kilku stanowiskach znaleziono warsztaty ceramiczne i koro-
plastyczne z formami, modelami i fragmentami figurek. Warsztaty te są jednym
z ważniejszych i ciekawszych dla archeologa miejsc występowania owych figurek.
Istnieją także znaleziska przypadkowe, niezwiązane z miejscem ich składania lub
przechowywania.
Przeznaczenie terakot
Wy daj e się, że początkowo były one ściśle związane z wierze niami, miały
charakter kultowy, ale od VII wieku p.n.e. część z nich służyła już na pewno celom
świeckim. Przeznaczenie niektórych określa kształt, np. butelki na pachnidla, kadziel-
nice, lalki, zabawki, reliefy dekoracyjne, statuetki dekoracyjne. Miejsce znalezienia
nie mówi nam wiele o funkcji, jaką pełniły te obiekty.
Czasem liczne terakoty znajdowano w domach - wtedy mówi się, że pochodzą
z domowego sanktuarium lub były częścią wystroju mieszkania. Rola znajdowanych
w grobach jest niejasna. W sanktuariach były ofiarowywane jako wota, a kiedy było
ich za dużo, usuwano je i zastępowano nowymi darami, stąd obiekty znajdowane na
śmietniskach mogły pierwotnie być wotami.
Często na potrzeby sanktuarium pracował warsztat przyświątynny, ale generalnie
warsztaty koroplastyczne nie dają nam żadnych informacji, do czego figurki mogły
być użyte.
Tematyka
Figurki wyobrażają postacie ludzkie stojące, siedzące, tańczące, leżące, zapaśni-
ków, popiersia, protomy (półfigury). Są to przedstawienia bóstw żeńskich i męskich,
młodych kobiet, dziewcząt, mężczyzn, chłopców, aktorów, wojowników, występują
także groteski i kaiykatmy, zwierzęta, ptaki, maski, ołtarzyki, hermy, plakietki, lalki.
Popularne są kompozycje grupowe, np. dwie kobiety, kobieta i dziecko, Amor i Psy-
che, dziecko ze zwierzętami lub owocami albo i ze zwierzętami, i z owocami, młode
dziewczyny ze zwierzętami i owocami, jeździec na koniu, hermy, hermy którym
towarzyszą przedstawienia człowieka (kobiety lub mężczyzny), bywają też henny
otoczone amorkami.
Stan zachowania
Środowisko, w jakim zostały znalezione figurki, często decyduje o stanie ich za-
chowania. Najlepiej zakonserwowane są obiekty odkryte w grobach. Odnalezione
w świątyniach mogą być w dobrym stanie, ale znajdowane w depozytach, na terenie
temenosu, w studniach, na wysypiskach są połamane, niepełne, nie zawsze można
skompletować wszystkie fragmenty potrzebne do ponownego sklejenia zabytku. Był
bowiem zwyczaj, że uprzątając wota ze świątyni, łamano je, niszczono przed żako-
Maria Krogulska
na nie w grobach (kurhanach, grobach kamiennych i ziemnych), w temenosach,
w cellach i w depozytach (studniach, cysternach), w domach prywatnych
i na śmietnikach. Na kilku stanowiskach znaleziono warsztaty ceramiczne i koro-
plastyczne z formami, modelami i fragmentami figurek. Warsztaty te są jednym
z ważniejszych i ciekawszych dla archeologa miejsc występowania owych figurek.
Istnieją także znaleziska przypadkowe, niezwiązane z miejscem ich składania lub
przechowywania.
Przeznaczenie terakot
Wy daj e się, że początkowo były one ściśle związane z wierze niami, miały
charakter kultowy, ale od VII wieku p.n.e. część z nich służyła już na pewno celom
świeckim. Przeznaczenie niektórych określa kształt, np. butelki na pachnidla, kadziel-
nice, lalki, zabawki, reliefy dekoracyjne, statuetki dekoracyjne. Miejsce znalezienia
nie mówi nam wiele o funkcji, jaką pełniły te obiekty.
Czasem liczne terakoty znajdowano w domach - wtedy mówi się, że pochodzą
z domowego sanktuarium lub były częścią wystroju mieszkania. Rola znajdowanych
w grobach jest niejasna. W sanktuariach były ofiarowywane jako wota, a kiedy było
ich za dużo, usuwano je i zastępowano nowymi darami, stąd obiekty znajdowane na
śmietniskach mogły pierwotnie być wotami.
Często na potrzeby sanktuarium pracował warsztat przyświątynny, ale generalnie
warsztaty koroplastyczne nie dają nam żadnych informacji, do czego figurki mogły
być użyte.
Tematyka
Figurki wyobrażają postacie ludzkie stojące, siedzące, tańczące, leżące, zapaśni-
ków, popiersia, protomy (półfigury). Są to przedstawienia bóstw żeńskich i męskich,
młodych kobiet, dziewcząt, mężczyzn, chłopców, aktorów, wojowników, występują
także groteski i kaiykatmy, zwierzęta, ptaki, maski, ołtarzyki, hermy, plakietki, lalki.
Popularne są kompozycje grupowe, np. dwie kobiety, kobieta i dziecko, Amor i Psy-
che, dziecko ze zwierzętami lub owocami albo i ze zwierzętami, i z owocami, młode
dziewczyny ze zwierzętami i owocami, jeździec na koniu, hermy, hermy którym
towarzyszą przedstawienia człowieka (kobiety lub mężczyzny), bywają też henny
otoczone amorkami.
Stan zachowania
Środowisko, w jakim zostały znalezione figurki, często decyduje o stanie ich za-
chowania. Najlepiej zakonserwowane są obiekty odkryte w grobach. Odnalezione
w świątyniach mogą być w dobrym stanie, ale znajdowane w depozytach, na terenie
temenosu, w studniach, na wysypiskach są połamane, niepełne, nie zawsze można
skompletować wszystkie fragmenty potrzebne do ponownego sklejenia zabytku. Był
bowiem zwyczaj, że uprzątając wota ze świątyni, łamano je, niszczono przed żako-