Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu (23.2018)

Inga Głuszek

Zespół naczyń czarnopokostowanych
z Muzeum Narodowego w Poznaniu składa
się z dziewięciu zabytków, które pod wzglę-
dem produkcji i chronologii można podzielić
na dwie różne grupy. Trzy naczynia zostały
wyprodukowane w Atenach (nr kat. 1-3,
s. 12-14), natomiast sześć zabytków pochodzi
z warsztatów italskich (nr kat. 4-9, s. 14-19).
Omawiane naczynia w różnych okolicz-
nościach znalazły się w zbiorach muzeum.
Część obiektów związana jest z poznańskim
Muzeum im. Cesarza Fryderyka (Kaiser
Friedrich Museum, KFM). Kolejne zabytki
trafiły do zbiorów Muzeum Wielkopolskiego,
działającego w okresie międzywojennym,
inne uzyskano w czasie wojny. Ostatnia
grupa naczyń to zabytki przekazane lub
zakupione przez tutejsze muzeum w okresie
powojennym.
Zabytki znajdujące się w zbiorze w okre-
sie międzywojennym zostały opublikowane
w Corpus Vasorum Antiąuorum1, pozostałe
były wzmiankowane w opracowaniach zbio-
rów starożytnych muzeum2.
Historia zbioru
Kilka zabytków z opisywanej grupy po-
chodzi ze zbiorów Kaiser Friedrich Museum,
które zostało utworzone w 1902 r. w wy-
niku przekształcenia założonego w 1894 r.
pruskiego Provinzial Museum in Posen.
Zabytki tworzące zbiory antyczne zostały
sprowadzone do pruskiego muzeum z kil-
ku kolekcji. W 1899 r. Zarząd Generalny
Muzeów Królewskich w Berlinie przekazał
zabytki z Egiptu. W marcu 1902 r. Niemiec-
kie Towarzystwo Orientalistyczne z Berlina
ofiarowało kolejny zbiór zabytków ze sta-
rożytnego Egiptu (Abusir, Abydos), w tym

samym roku dotarł również następny dar
Zarządu Generalnego - dwie skrzynie za-
bytków z wykopalisk Henryka Schliemanna.
W lipcu 1903 r. zarejestrowano trzy partie
darów z Królewskiego Zbioru Starożytności
w Berlinie. W skład daru weszły zabytki z ko-
lekcji von Henina (kupionej w 1805 r.) oraz
z zakupów dokonanych przez króla Frydery-
ka Wilhelma III w 1822 r. w Neapolu, a także
zabytki zakupione przez króla Prus w 1828 r.
z kolekcji von Kollera. W zbiorach KFM
znalazły się również egzemplarze ze zbiorów
radcy dworu pruskiego Dorrowa, pozyskane
do kolekcji królewskiej w 1831 r. W trzecim
zespole darów berlińskich były przedmioty
z cypryjskich wykopalisk prowadzonych
w Idalion przez Maksa Ohnefalscha Richtera.
Ponadto w zbiorach Muzeum im. Cesarza
Fryderyka znalazły się także dary prywatne:
w 1900 Kurta Schottmullera (archiwisty
zatrudnionego w muzeum), w 1903 i 1904
Alfonsa Huggera (radcy handlowego), rów-
nież z 1904Jamesa Simona (kupcai kolekcjo-
nera). W 1909 fabrykant Józef Kantorowicz
przekazał 6 naczyń ceramicznych3. Doku-
mentacja dotycząca wspomnianych zbiorów
nie zawsze jest kompletna i szczegółowa, stąd
trudno wskazać, z którego zbioru pochodzą
opisane w artykule naczynia. Jednak w przy-
padku czary (nr kat. 1) na podstawie zapisu
daty rocznej 1909 w dostępnej dokumentacji
można przypuszczać, iż naczynie zostało po-
zyskane do KFM w ramach daru Józefa Kanto-
rowicza4. Kolejne naczynie - askos (nr kat. 2)
- zostało złożone w Muzeum Wielkopolskim
jako dar Antoniego Madeyskiego pomiędzy
1925 a 1932 r.5 Naczynia, które znalazły
się w zbiorach w ostatnich dziesięcioleciach
XX w., pochodzą z zakupów od osób prywat-
nych6.

Naczynia
czamo-
pokostowane
w zbiorach
Muzeum
Narodowego
w Poznaniu

7